KEY TO THE SUMMARY TESTS: MAHĀBHĀRATA 1, 2 AND 3 MAHĀBHĀRATA 1 Part I: The paradigms may be found on the following pages of the reference section at the back of the textbook: 1) a) नद (136); b) ह र (137); c) ग र (138); d) ध त (139); e) all three genders of तत (142-4); f) अहम (148) 2) a) भव त in the present tense (129); b) भव त in the future tense (129); c) भव त in the past tense (130); d) वधर त in the present tense (130); e) ख द त in the present passive (131) PART II: VOCABULARY क म desire म खम mouth, face त यज त leaves त but र जग हम palace ( king s house ) नय त leads पश य त sees म त dead म क त freed श र त व having heard तस म त therefore प त husband बह many, much कर त makes, does अत व very स न दर beautiful र जप त र prince ( king s son ) एकद once, unce upon a time लभत finds पत त falls, flies अष टम eighth भ म ground, earth कन य girl, daughter प र long ago एव alone, only कम what? भ य र wife द वत य second अ प also, even अ स त is, there is इच छ त desires, wants वनम forest व य wind दद त gives तत र there पञ च five अन य other, another एवम thus; likewise स यर sun वचनम word; speech
PART III: TRANSLATION/SYNTAX 1) Describe what a dhātu is. (p. 8) 2) How do you make a त व -form? Give two examples. (In a nutshell: you take the dhātu and add -त व to it; p. 12) 3) How do you make a त-form? Give two examples. (In a nutshell: you take the dhātu and add -त- plus a case ending to it; p. 45) 4) Translate the following sentences. a) र म गच छ त Rāma goes. र म गच छ त स म Rāma went. b) स त म द ष ट व र म आगच छ त Having seen Sītā, Rāma comes c) मन त र र म ण श र यत The mantra is heard by Rāma. मन त र र म ण श र त The mantra was heard by Rāma. d) न कद चत तस य म खम अपश यम इ त नर वद त स म I have never seen her face, said the man. e) ब लक पत र नम त The child bows to the father f) अहम ब लक /कन य अ स म I am a boy/girl. g) यत र यत र नर गच छ त तत र क क क र अन गच छ त Wherever the man goes, there the dog follows. MAHĀBHĀRATA 2 Section I: The paradigms may be found on the following pages of the reference section at the back of the textbook: 1.a) Give the universal case endings. (35 mins) 1.b) Decline (i.e. give all the forms of the following nouns). i) आत मन (142); ii) मनस (144); iii) प क षन in the masculine (144 see ज ञ नन ); iv) ध मत in the masculine (145); v) म त (146); vi) त वम (154)
2) Conjugate (i.e. give all the forms of the following verbs). (35 mins) a) कर त in the present tense (131); b) कर त in the future tense (132); c) कर त in the past tense (132); d) the Direct Command and Polite Imperative forms of वद त and कर त (22, 24); e) the first person (he/they two/they) past passive forms of ख द त: अख द यत, अख द य त म, अख द यन त; f) the future passive forms of ख द त are: ख द त in the future passive Singular Dual Plural First Person ख दष यत ख दष य त ख दष यन त Middle Person ख दष यस ख दष य त ख दष यध व Best Person ख दष य ख दष य वह ख दष य मह (in the future, passive and middle/ātmanepada forms are identical) PART II: VOCABULARY व र hero शतम hundred मरणम death स ध good अत र here द नम gift भ त afraid म त mother हस त laughs अन नम food वनम forest भ म ground, earth स न दर beautiful द ह body अल प small अध न now लभत finds स स मतम smiling, with a smile र जन king प र वश त enters इव like हत killed जलम water एव alone, only न क ship क र श त cries out शष य pupil, student प नर /प न again एकद once, once upon a time आस यम mouth क त व having done, having made त यज त leaves स त रम rope, string; rule ज ञ नम knowledge, wisdom आगच छ त comes प त व having drunk पश य त sees र ज यम kingdom अन ध व त runs after, chases वश ल large
SUMMARY TEST: MAHĀBHĀRATA VOLUME 3 PART I: SANDHI 1) द य र धनश च प त रस त द म र ख द सह शल द श सनश च अ तरथस तथ द मर षर ण न प व व श त श चत रस न वकणर श च मह रथ प र मत र जय भ ज स मद त तश च व यर व न मह च प न ध न वन त म घ इव स वद य त आदद न श च न र च न नम र क त श वष पम न 2) a) तत क क क र तम द वम त न ल क तत चत तम त न न तत एव तम एव तत शल अभवन इ त तत ह र ग र न तद तत लख त तत द व b) तज जलम नर च ग र श चर त र म द भव त तम व अपतन न व र म द ध र र म ञ श न त तदद य र म स तर न त 3) a) ग र आनन द तत क क क र त द वम तल Ÿल क त च चत तम तन न तद व तम व त च छल अभव न न त तद ध र ग र स स तद त ल लख त तद द व तत जलम नरम च ग र न चर त र म त भव त तम एव अपतन एव र म त ह र र म न श न त तत अद य र म न तर न त ग र आनन द
ग र अभव अ प एव तस म आसन अथ Aषभ बह आस त र म अ प अत र अ प म त उप र तद इव तद एव अत र उप र b) त वन नम इत च छ त फल इ त तद भवत अत र व र म व त स त त तष ठ वन ऽ स त कप य प नषद ग र एतत 4) a) र म भव त र म अभवत अत र इ त नरम पश य त नर उप वशत क प खग वन अ स त वन त गच छ त र म तर त अगच छत न र ग र ऽभव अप य व तस म आसन अथषर भ बह व स त र म व प अत र प म त र प र तद व तद व अत र प र त अन नम इ त इच छ त फल इ त तद अभवत अत र एव र म इ त स त उ त तष ठ वन अ स त क प उप नषद ग र एतत र म भव त र म ऽभवत अत र त नर पश य त नर व प वशत क प खग वन ऽ स त वन द गच छ त र मस तर त अगच छन न र
वनम उप वश त र म चर त तद अभवत नर न तद अगच छत इ त b) अत र व अत र व शशकश च न यर त र खग तत र खग स तत र तद व तद व त दव अभव ऽत र ग र नत दत अत दन नत र नर व त र म ज जलम आस द र ज मत र ऽ स त गच छत त त व स त अभवन न प वनम प वश त र मश चर त तद भवत नर स तद अगच छ द त अत र एव अत र इव शशक च न र अत र खगम तत र खग न तत र तद एव तत एव तत इव अभव अत र ग र न अत दत अत दन अत र नर इ त र म त जलम आस त र ज मत र अ स त गच छ त इ त त अ स त अभवत न प PART II: COMPOUNDS a) toothpaste tatpuruṣa b) वनम ग tatpuruṣa (forest deer, a deer that lives in the forest) c) blackbird tatpuruṣa/karmadhāraya d) अधमर tatpuruṣa/nañ (lawlessness) e) वश लन सक either a tatpuruṣa (a great nose) or a bahuvrīhi (a woman whose nose is great) f) वश लन सक bahuvrīhi (a man whose nose is great) g) unjust tatpuruṣa/nañ h) barefoot bahuvrīhi i) यथ क मम avyayībhāva (as desired, as wished)
PART III: IGCSE VOCABULARY REVISION व य घ र tiger म षक mouse प र ष man पत न wife कन य daughter, girl भत र husband क क क र dog भ र त brother ग र teacher सपर snake र जन king न र woman शशक rabbit जनक father म न seer, sage प त husband प त र son म त mother र क षस demon स ह lion शत र enemy भ य र wife PART IV: TRANSLATE a) नगर न कय गत व र जद त र ज नमपस श यत Having gone to the city by boat, the king s messenger/royal messenger saw the king. b) शत र शर हर त भ ममपतत the enemy, having been killed by arrows, fell to the ground. c) नगर प र वश य ग ह प र वश Having entered the city, enter the house! d) स ह न कद चत म षक न ख दष यत The lion will never be eaten by the mouse. e) ग रव शष य अस र यन त The teachers were heard by the students. f) ब लक अ चर ण ग ह गच छन त Have/let the children go to the house/go home soon!