Elemen Balasan Dalam Pembentukan Kontrak: Perbandingan Antara Undang-Undang Malaysia dan Inggeris Mastura binti Mohd Zain Institut Kefahaman Islam Malaysia ABSTRAK Elemen balasan merupakan salah satu elemen untuk sesuatu kontrak itu menjadi sah dan boleh dikuatkuasakan undang-undang. Sesuatu perjanjian yang dibuat tanpa balasan adalah batal. Definisi balasan (consideration) adalah harga yang dibayar oleh pihak yang menerima janji kepada pihak pembuat janji. Terdapat beberapa jenis balasan seperti balasan eksekutori, balasan, balasan tersempurna dan balasan lampau. Kertas ini cuba melihat sejauh mana perbezaan balasan dalam undang-undang Malaysia dan undang-undang Inggeris terutamanya berkenaan balasan lampau dan samada balasan perlu datang daripada penerima janji. Ini kerana terdapat perbezaan berkenaan kedua-dua perkara tersebut antara undang-undang Malaysia dan undang-undang Inggeris. Pengenalan Umumnya, terdapat beberapa elemen dalam sesebuah kontrak iaitu; tawaran, penerimaan, balasan, niat, keupayaan, ketentuan dan kerelaan. Balasan adalah sesuatu yang mempunyai nilai di sisi undang-undang dan ia menjadi asas kepada persetujuan yang dicapai. Balasan boleh dilihat seolah suatu tawaran; ataupun harga yang perlu dibayar oleh satu pihak untuk membeli suatu janji atau perbuatan pihak yang lain. Suatu janji kosong, yakni yang diberikan tanpa apa-apa balasan adalah tidak mengikat. Ia tidak diberikan sebagai sebahagian daripada kontrak.(wt Major1992: 42) Definisi klasik boleh didapati dalam kes Currie v Misa (1875) iaitu balasan yang bernilai terdiri dari sama ada dalam bentuk hak, kepentingan, keuntungan atau faedah yang terakru kepada satu pihak atau apa-apa ketidaklakuan, kebencanaan, atau tanggungjawab yang diberikan, dialami atau diakujanji oleh pihak yang satu lagi. Definisi yang lebih senang difahami adalah dinyatakan dalam Pollock on Contracts, edisi ke 13, m.s.. 133 iaitu bahawa Suatu perbuatan atau ketidaklakuan oleh satu pihak, atau janjinya itu adalah merupakan harga bagi janji pihak yang satu lagi dan dengan itu janji yang diberikan untuk nilai itu adalah berkuatkuasa. Definisi oleh Pollock ini telah diterima oleh House of Lords dalam Dunlop v Selfridge (1915). Seksyen 26 Akta Kontrak 1950 menyebut bahawa sesuatu kontrak yang dibuat tanpa balasan adalah batal kecuali termasuk dalam salah satu kategori yang terdapat dalam senarai yang dikecualikan dalam seksyen ini. Seksyen 2(d) Akta Kontrak 1950 memberi takrif balasan: Menurut kehendak pembuat janji atau siapa sahaja yang telah membuat atau telah menahan diri dari membuat sesuatu, maka perbuatan atau penahanan diri atau janji itu adalah disebut balasan untuk janji itu. Terdapat tiga jenis balasan yang boleh dikuatkuasakan iaitu: 523
(i) (ii) (iii) Balasan eksekutori, iaitu balasan atau janji yang belum dilaksanakan tetapi akan dilaksanakan. Ia merupakan harga yang dijanjikan sebagai pulangan kepada janji pihak yang satu lagi. Contohnya, A bersetuju menjual keretanya kepada B, dan B berjanji akan membayar RM 25,000 apabila A menghantar kereta tersebut kepadanya. Janji kedua-dua pihak belum dilaksanakan, tetapi akan dialksanakan pada masa akan datang. Balasan tersempurna adalah janji atau balasan yang perlu disempurnakan terlebih dahulu sebelum janji atau balasan pihak yang satu lagi dilaksanakan. Apabila perbuatan yang merupakan balasan itu telah sempurna dilakukan, balasan tersebut disifatkan sebagai tersempurna. 1 Contohnya: A berjanji akan memberikan hadiah kepada RM 200 kepada sesiapa yang memulangkan kucingnya yang hilang. B menjumpai kucing tersebut dan memulangkannya kepada A. Tindakan B memulangkan kucing tersebut adalah suatu balasan tersempurna di pihak B, manakala balasan di pihak A adalah dengan membayar wang hadiah RM 200 kepada B. Manakala balasan lepas atau balasan lampau pula adalah balasan atau perbuatan yang sudah dilakukan sebelum janji pihak yang satu lagi dibuat. Janji dibuat bagi membalas perbuatan yang telah dilakukan itu. Balasan Lampau Contohnya: A menyelamatkan B daripada dilanggar oleh sebuah kereta. B kemudiannya berjanji akan memberikan A sebuah televisyen sebagai ganjaran. Perbuatan A menyelamatkan B merupakan balasan lampau kerana ianya sudahpun dilakukan sebelum B membuat janji. a) Undang-undang Malaysia Seperti yang disebut tadi, balasan lepas atau balasan lampau pula adalah balasan atau perbuatan yang sudah dilakukan sebelum janji pihak yang satu lagi dibuat. Janji dibuat bagi membalas perbuatan yang telah dilakukan itu. Balasan lampau adalah balasan yang sah dalam undangundang Malaysia. Seksyen 2 (d) Akta Kontrak 1950 menyebut, menurut kehendak pembuat janji, apabila penerima janji atau siapa sahaja yang telah membuat atau telah menahan diri dari membuat sesuatu, maka perbuatan atau penahanan diri atau janji itu adalah disebut balasan untuk janji itu. Seksyen 2(d) merujuk kepada perbuatan yang telah dilakukan atas kehendak pembuat janji sebelum sesuatu janji itu dibuat. Perkataan telah dalam Seksyen 2(d) menunjukkan bahawa walaupun sesuatu tindakan itu dilakukan sebelum sesuatu janji diucapkan, tindakan itu boleh menjadi balasan yang sah jika ia dilakukan atas kehendak pembuat janji. (Beatrix Vohrah, Wu Min Aun 1991: 30) Kes: Kepong Prospecting Ltd & Ors lwn A.E. Schidmt & Majorie Schidmt [1968] 1 MLJ 170 Schidmt telah membantu menubuhkan Syarikat Kepong Prospecting Ltd dan telah dilantik sebagai Pengarah Urusan. Selepas penubuhan syarikat, satu perjanjian telah dibuat di mana syarikat bersetuju membayar Schidmt 1% daripada harga jualan semua bijih yang didapati 1 Pihak yang membuat tuduhan perlanggaran kontrak mesti menunjukkan yang ia telah memberi balasan: umumnya pihak ini ialah plaintif tetapi jika defendan membuat tuntutan balas kerana perlanggaran kontrak iaitu jika ia menuduh plaintif melanggar kontrak maka ia mesti membuktikan yang ia, defendan telah memberikan balasan. 524
daripada lombong tersebut sebagai balasan kepada segala khidmat yang telah diberikan oleh Schidmt bagi pihak dan atas nama syarikat sebelum dan selepas penubuhannya dan bagi khidmat-khidmat yang akan datang. Tidak lama selepas itu, perselisihan berlaku dan Schidmt membuat tuntutan berdasarkan perjanjian tersebut. Keputusan: Tiada khidmat yang boleh diberi kepada syarikat yang belum ditubuhkan dan syarikat tidak terikat untuk membayar khidmat yang diberi sebelum tarikh penubuhannya. Namun begitu, bagi khidmat yang dilakukan selepas penubuhan syarikat tetapi sebelum perjanjian dibuat boleh menjadi balasan yang sah walaupun hal itu adalah perbuatan yang telah lepas. Bagaimanapun, Seksyen 2(d) tidak meliputi kesemua kes balasan lampau. (Beatrix Vohrah, Wu Min Aun 1991: 30) Justeru terdapatnya Seksyen 26 (b) Akta Kontrak 1950. [walaupun kita dapati mahkamah telah memberikannya maksud yang agak sempit]. Kita dapati seksyen 26 (b) Akta Kontrak tidak memberi makna sukarela justeru Hakim Suffian J dalam kes J.M. Wotherspoon & Co.Ltd lawan Henry Agency House [1962] MLJ 86 telah menggunakan makna yang terdapat dalam Shorter Oxford Dictionary sebagai, perbuatan yang telah dilakukan oleh seseorang secara sukarela dengan sendiri atau pilihannya, tidak terpaksa, didesak atau cadangan oleh orang lain. Oleh itu, jika X menyelamatkan harta Y daripada kerosakan sementara Y tiada dan kemudian Y berjanji untuk memberi X sesuatu kerana membantunya, janji itu akan dapat dituntut X di bawah Seksyen 26 (b) ini. Seksyen 26 Illustrasi (c) memberi contoh bahawa balasan lampau merupakan balasan yang sah. Ia menyebut: A terjumpa dompet B dan memberikannya kepada B. B kemudian berjanji untuk memberi wang sebanyak RM 50 kepada A. Ini adalah suatu kontrak. Apabila sesuatu perbuatan itu telah dilakukan atas kehendak pemberi janji, maka undangundang yang lebih sesuai adalah seksyen 2 (d) Akta Kontrak yang disebut tadi. Samada sesuatu perbuatan itu akan dikira sebagai sukarela yang terdapat dalam seksyen 26 (b) telah dinilai dalam kes JM Wotherspoon & Co. Ltd v Henry Agency House. Fakta kes: Telah berlaku perbalahan antara syarikat Malaysia dan syarikat Inggeris di mana kedua-duanya telah bertindak sebagai agen untuk pelbagai produk. Syarikat Malaysia tersebut akan mencari pelanggan dan akan memberitahu syarikat Inggeris yang kemudiannya akan mencari penjual. Apabila jualan sudah dilaksanakan, syarikat Malaysia akan menerima komisen. Dalam kes ini, syarikat Malaysia tersebut telah menguruskan seorang pembeli untuk perniagaan konfeksi dan syarikat Inggeris telah mencari seorang penjual. Apabila timbul masalah syarikat Inggeris tersebut telah mengambil tindakan terhadap syarikat Malaysia atas kerugian yang terpaksa ditanggungnya akibat tidak mendapat bayaran daripada pembeli. Mahkamah Tinggi mendapati terdapat janji yang dibuat oleh defendan untuk memberi pampasan kepada plaintif tetapi janji ini tidak beserta balasan justeru ia hanya akan dapat dilaksanakan jika, mengikut perkataan dalam Seksyen 26 (b): Ia merupakan suatu perjanjian untuk memberi pampasan samada keseluruhan atau sebahagiannya, seseorang yang telah melakukan sesuatu secara sukarela untuk pemberi janji. Persoalan dalam kes ini adalah samada syarikat Inggeris tersebut (plaintif) telah melakukan sesuatu secara sukarela untuk pihak defendan. Dalam kes ini, plaintif telah bertindak atas cadangan defendan, oleh itu perbuatannya tidak boleh dikatakan sebagai sukarela. 525
Justeru, janji yang dibuat oleh syarikat defendan untuk memberi pampasan kepada plaintif bukanlah kontrak yang boleh dikuatkuasakan di bawah seksyen 26 (b) Akta Kontrak. Dalam kes Leong Huat Sawmill (Pte) Ltd lwn Lee Man See [1985] 1 MLJ 47, Mahkamah Persekutuan telah menolak tuntutan responden untuk gaji tambahan di bawah perjanjian untuk membawa keluar balak antaranya kerana; janji untuk membayar gaji tidak disokong oleh sebarang balasan. Hujah responden bahawa janji tersebut termasuk di bawah seksyen 26 (b) telah juga ditolak oleh Mahkamah. b) Undang-Undang Inggeris Menurut undang-undang Inggeris, balasan lampau tidak boleh dianggap sebagai balasan yang sah : Kes: Re McArdle [1951] M dan isterinya tinggal di dalam sebuah rumah pusaka peninggalan bapa M. Selain daripada M, abang-abang dan kakak-kakaknya juga mempunyai hak k etas rumah tersebut. Semasa ibu M masih hidup, isteri M telah membuat pelbagai kerja baik pulih ke atas rumahtersebut yang keseluruhannya bernilai 488 pound. Defendan (kakak-kakak dan abang-abang M) telah berjanji secara bertulis untuk membayar pampasan kepada plaintif (isteri M). Perjanjian tersebut adalah tidak sah memandangkan balasan daripada isteri M merupakan balasan lampau. Bagaimanapun terdapat pengecualiandalam hal ini yakni, jika tindakan yang dilakukan oleh penerima janji itu adalah pada asalnya atas kehendak pembuat janji, maka ia akan menjadi balasan yang sah dan bernilai. Ini kita dapat lihat dalam kes Lampleigh lwn Brathwait. Kes: Lampleigh lwn Brathwait (1615) Defendan yang telah dijatuhi hukuman mati, meminta bantuan plaintif untuk mendapatkan pengampunan daripada raja atas kesalahan yang telah dia lakukan. Plaintif berusaha sedaya upayanya berulang alik dari New Market ke London dengan belanjanya sendiri dan akhirnya berjaya memperoleh pengampunan bagi defendan. Defendan kemudiannya berjanji akan membayar 100 pound kepada plaintif tetapi gagal membayar. Plaintif menyaman defendan. Keputusan: Walapupun janji itu dibuat berdasarkan kepada balasan lampau daripada plaintif, tetapi kerana perbuatan itu dilakukan atas kehendak defendan, maka wujud kontrak yang sah. Defendan terikat untuk menunaikan janjinya itu. Kes ini membezakan antara perbuatan yang dilakukan oleh penerima janji atas kehendak pembuat janji daripada hanya perbuatan sukarela. Jika suatu perbuatan itu adalah atas kehendak pembuat janji maka ia adalah kontrak yang sah dalam undang-undang Inggeris, walaupun janji itu dibuat berdasarkan balasan yang lampau. Lord Scarman dalam kes Pau On v Lau Yin Long [1980] telah memberikan kaedah moden di mana sesuatu perbuatan lampau boleh dikira sebagai sah jika perbuatan itu telah dilakukan: a) di atas kehendak penjanji (seperti kes Lampleigh v Braithwaite [1615] ); b) di atas persefahaman bahawa bayaran akan dibuat (seperti kes Re Casey s Patents [1892] ) Fakta kes: Pemilik sebuah paten telah berjanji untuk membayar seseorang yang telah melakukan tugas sebagai pengurus yang dia akan diberi satu pertiga saham dalam hak paten tersebut. Keputusan: Perbuatan lepas pengurus tersebut boleh dianggap sebagai suatu implikasi bahawa semasa tugasan tersebut dijalankan; ia seharusnya diberi bayaran. 526
c) bayaran tersebut akan menjadi sebuah kontrak jika ia telah dijanjikan terlebih dahulu, maka janji yang dibuat selepas daripada perbuatan itu boleh dikuatkuasakan. (Routledge-Cavendish Law Cards Series 2009:24) Justeru, kita dapati undang-undang Inggeris memberi pengecualian kepada prinsip balasan lampau jika perbuatan yang telah dilakukan oleh penerima janji adalah atas kehendak pembuat janji, maka ia adalah kontrak yang boleh dikuatkuasakan. Bagaimanpun, seperti yang kita lihat, undang-undang Malaysia seksyen 26 (b) Akta Kontrak 1950, mengiktiraf balasan lampau bukan hanya apabila perbuatan itu dibuat atas kehendak pembuat janji, tetapi ia pergi lebih jauh lagi dengan mengatakan, jika perbuatan yang telah dilakukan oleh penerima janji itu adalah dibuat secara sukarela; bukan terpaksa atau atas desakan mahupun cadangan sesiapa; maka balasan lampau juga akan dikira sah dan boleh dikuatkuasakan. Balasan tidak sememestinya datang daripada penerima janji a) Undang-Undang Malaysia Di bawah undang-undang Malaysia, balasan tidak semestinya daripada penerima janji. Seksyen 2(d) Akta Kontrak 1950: Menurut kehendak pembuat janji, apabila penerima janji atau siapa sahaja yang telah membuat atau telah menahan diri dari membuat sesuatu, maka perbuatan atau penahanan diri atau janji itu adalah disebut balasan untuk janji itu. Perkataan siapa sahaja menunjukkan bahawa balasan bukan sahaja boleh diberi oleh penerima janji, tetapi boleh juga diberi oleh sesiapa sahaja walaupun pihak tersebut tidak terlibat di dalam kontrak tersebut dalam kes: Venkata Chinnaya lwn Verikatara ma ya (1881) I.L.R. 4 Mad.137 di mana undnag-undangnya sama dengan seksyen 2(d) Akta Kontrak 1950. Seorang kakak bersetuju untuk memberi bayaran anuiti berjumlah Rs653 kepada adik-adik lelakinya yang tidak memberikan apa-apa balasan kepada janji kakak mereka itu. Pada hari yang sama, ibu mereka telah memberikan kepada si kakak beberapa bidang tanah dan menyatakan bahawa kakak mestilah membayar anuiti tersebut. Kakak tersebut kemudiannya telah didakwa oleh adik-adiknya kerana dia gagal membayar. Keputusan: Kakak tersebut mesti menunaikan janjinya walaupun balasan datang daripada ibu mereka dan bukan daripada adik-adiknya. b) Undang-Undang Inggeris Orang luar yang tidak memberi balasan tidak boleh membuat tuntutan di bawah kontrak. Sebarang tindakan kerana perlanggaran kontrak mestilah dibawa oleh pihak yang memberi balasan. 2 Mengikut undang-undang Inggeris, balasan mestilah datang daripada penerima janji itu sendiri dan bukannya daripada orang lain. Ini berdasarkan priviti kontrak yang menyatakan bahawa, seseorang yang tidak terlibat di dalam kontrak tidak mempunyai hak untuk mendakwa atau menguatkuasakan kontrak tersebut. Doktrin priviti kontrak mengatakan bahawa hanya mereka yang terlibat dalam sesuatu kontrak sahaja yang boleh disaman. 3 Ini telah dinyatakan dalam kes: Kes Dunlop Pneumatic Tyre Co. v Selfridge & Co. [1915] 2 Peraturan ini adalah berkaitan dengan doktrin priviti kontrak tetapi mestilah dibezakan daripadanya. 3 Terdapat satu Akta dalam undang-undang Inggeris di mana orang ketiga boleh mengambil tindakan [Contracts (Rights of Third Parties ) Act 1999] 527
Dew & Co di atas undangan Dunlop, telah meletakkan harga minima bagi jualan semula dalam kontrak dengan Selfridge. Kes diputuskan : Dunlop tidak boleh menyaman Selfridge bagi tindakan ingkar kontrak kerana mereka bukan terlibat dalam kontrak tersebut; juga kerana mereka tidak memberi sebarang balasan kepada Selfridge. Dalam kes ini, Lord Haldane menyatakan bahawa kedua-dua prinsip itu adalah merupakan prinsip-prinsip yang asasi. Doktrin priviti kontrak ini dikaitkan rapat dengan undang-undang bahawa balasan mestilah datang daripada penerima janji. Kes: Price lwn Easton (1833) William Price berhutang dengan John Price (plaintif) sebanyak 13 pound. William Price bersetuju untuk bekerja dengan Easton (defendan) di mana Easton bersetuju menggunakan wang gaji William Price bagi menjelaskan hutang William Price kepada John Price. Walaupun William Price bekerja untuknya, Easton tidak menjelaskan hutang William Price kepada John Price. Keputusan: John Price tidak boleh menyaman Easton untuk mendapatkan wang gaji William Price memandangkan ketiadaan balasan daripada John Price dan dengan itu tiada kontrak yang boleh dikatakan mengikat mereka. Bibliografi Beatrix Vohrah & Wu Min Aun, 1991, The Commercial Law of Malaysia, Selangor: Longman Malaysia Sdn Bhd. David Oughton & John Lowry, 2000, Textbook on Consumer Law Second Edition, Oxford, Oxford University Press. Iwan Davies, 1992, Textbook on Commercial Law, London, Blackstone Press Limited. John Cooke & David Oughton, 1993, The Common Law of Obligations, London, Butterworths. J.C. Smith, 1992, The Law of Contract, London, Sweet & Maxwell Limited. Jo Reddy & Howard Johnson, 2009, Commercial Law 2009-2010 Q & A, Great Britain, Routledge- Cavendish. Mohamad Shariff Abu Samah, 1994, Undang-Undang dan Perlindungan Pengguna, Kuala Lumpur, Golden Books Centre Sdn Bhd. Peter Gillies, 2004, Business Law, Australia, The Federation Press. Routledge-Cavendish Law Cards Series, 2009, Contract Law sixth edition, Great Britain, Routledge-Cavendish. Ronald Walker & Richard Ward, 1992, English Legal System Seventh Edition, London, Butterworths. Robert Bradgate, Fidelma White & Steven Fennell, 1994, Commercial Law, London, Blackstone Press Limited. Richard Stone, 2009, Contract Law 2009-2010 Q & A, Great Britain, Routledge-Cavendish. W T Major, 1992, Undang-Undang Kontrak, Kuala Lumpur, International Law Book Services. Kesimpulan Sebagai kesimpulan, kita dapati bahawa terdapat sedikit perbezaan antara undang-undang Malaysia dan Inggeris tentang balasan lampau. Undang-undang Malaysia mengiktiraf balasan lampau bukan hanya setakat jika perbuatan yang telah dilakukan atas kehendak pembuat janji sebelum sesuatu janji itu dibuat. (Seksyen 2(d)). Malah terdapat pula Seksyen 26 (b) Akta Kontrak 1950 yang mengatakan jika perbuatan yang telah dilakukan oleh penerima janji itu adalah dibuat secara sukarela, maka balasan lampau adalah dikira suatu kontrak yang boleh dikuatkuasakan. 528
Walau bagaimanapun, undang-undang Inggeris mengikitiraf balasan lampau hanya jika perbuatan yang telah dilakukan oleh penerima janji adalah atas kehendak pembuat janji sahaja. Walaupun pendekatan moden telah menggariskan beberapa kaedah di mana perbuatan lampau boleh dikira sebagai sah, namun ia tidak sampai ke tahap perbuatan yang dibuat secara sukarela seperti yang terdapat dalam undang-undang Malaysia. Di bawah undang-undang Malaysia pula, kita telah melihat bahawa balasan tidak semestinya datang daripada penerima janji. Walau bagaimanapun, mengikut undang-undang Inggeris balasan mestilah datang daripada penerima janji itu sendiri dan bukannya daripada orang lain. Ini adalah berdasarkan priviti kontrak di mana seseorang yang tidak terlibat di dalam kontrak tidak mempunyai hak untuk mendakwa atau menguatkuasakan kontrak tersebut. Rujukan Beatrix Vohrah & Wu Min Aun, 1991, The Commercial Law of Malaysia, Selangor: Longman Malaysia Sdn Bhd. David Oughton & John Lowry, 2000, Textbook on Consumer Law Second Edition, Oxford, Oxford University Press. Iwan Davies, 1992, Textbook on Commercial Law, London, Blackstone Press Limited. John Cooke & David Oughton, 1993, The Common Law of Obligations, London, Butterworths. J.C. Smith, 1992, The Law of Contract, London, Sweet & Maxwell Limited. Jo Reddy & Howard Johnson, 2009, Commercial Law 2009-2010 Q & A, Great Britain, Routledge- Cavendish. Mohamad Shariff Abu Samah, 1994, Undang-Undang dan Perlindungan Pengguna, Kuala Lumpur, Golden Books Centre Sdn Bhd. Peter Gillies, 2004, Business Law, Australia, The Federation Press. Routledge-Cavendish Law Cards Series, 2009, Contract Law sixth edition, Great Britain, Routledge-Cavendish. Ronald Walker & Richard Ward, 1992, English Legal System Seventh Edition, London, Butterworths. Robert Bradgate, Fidelma White & Steven Fennell, 1994, Commercial Law, London, Blackstone Press Limited. Richard Stone, 2009, Contract Law 2009-2010 Q & A, Great Britain, Routledge-Cavendish. W T Major, 1992, Undang-Undang Kontrak, Kuala Lumpur, International Law Book Services. 529