KEPELBAGAIAN BIOLOGI EKOSISTEM SAWIT

Buku Aktiviti KEPELBAGAIAN BIOLOGI EKOSISTEM SAWIT

Buku Aktiviti KEPELBAGAIAN BIOLOGI EKOSISTEM SAWIT Faszly Rahim Izfa Riza Hazmi Salmah Yaakop Maimon Abdullah Institut Perubahan Iklim (IPI) Universiti Kebangsaan Malaysia Bangi 2015 http://www.ukm.edu.my/ipi

Cetakan Pertama / First Printing 2015 Hak Cipta / Copyright Institut Perubahan Iklim (IPI) Universiti Kebangsaan Malaysia Bangi, 2015 Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran daripada Institut Perubahan Iklim terlebih dahulu. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any from or by any means, electronics or mechanical including photocopy, recording or any information storage and retrieval system, without permission in writing from Institut Perubahan Iklim. Diterbitkan di Malaysia oleh / Published in Malaysia by INSTITUT PERUBAHAN IKLIM UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA 43600 UKM Bangi, Selangor D.E. Malaysia http://www.ukm.edu.my/ipi e-mel: pghikp@ukm.edu.my Diatur huruf di Malaysia oleh / Typeset in Malaysia by Eworks Creative Enterprise No. 4A Kedai PLB Teras Jernang, Jalan P1A Bandar Baru Bangi 43650 Selangor e-mel: hello@eworks.com.my Dicetak di Malaysia oleh / Printed in Malaysia by Eworks Creative Enterprise No. 4A Kedai PLB Teras Jernang, Jalan P1A Bandar Baru Bangi 43650 Selangor e-mel: hello@eworks.com.my

KANDUNGAN Prakata Ikrar Palma Emas Harapan Malaysia Lagu Palmas Lasales Papan Anugerah SKUAD PALMA EMAS Kenali Maskot Anda Pendahuluan ix x xi xii xiii xiv BAB 1 Kenali Kelapa Sawit 1.1 Kenali kelapa sawit 1 Melabel bahagian kelapa sawit 2 1.2 Spesies pokok sawit 3 Mengenali asal usul spesis sawit 3 BAB 2 Proses Penanaman Kelapa Sawit 2.1 Proses Penanaman Kelapa Sawit 5 Mengetahui proses penanaman kelapa sawit 5 Isi tempat kosong carta alir proses penanaman sawit 6 Teka silang kata 7 2.2 Tumbesaran, pendebungaan dan kualiti hasil sawit 8 Melabelkan sturuktur bunga jantan dan bunga betina 8 Buku Aktiviti Kepelbagaian Biologi Ekosistem Sawit Bab 3 Fungsi Ekosistem Ladang Sawit 3.1 Fotosintesis 10 Mengenal pasti komponen proses fotosintesis 10 Menguji kehadiran kanji dalam daun 11 3.2 Siratan makanan 12 Membina siratan makanan 12 Memahami struktur dan aras trofik 13 3.3 Kepelbagaian flora 14 Mengecam flora dan ciri-cirinya 14 Hiasan Pasu Bunga & Penanda Buku 15 3.4 Kepelbagaian fauna 16 Mengecam fauna ekosistem sawit 16 Mengenal pasti ciri-ciri haiwan vertebrata 17 Mengenal pasti mamalia yang terbang (volan) dan tidak terbang (tak-volan) 18 Mengenal pasti serangga di ladang sawit 19 Melabel bahagian labah-labah 20 vi

Labah-labah pulang ke sarang 21 Membuat koleksi fauna, contohnya serangga 22 3.5 Iklim 23 Memahami faktor-faktor yang mempengaruhi kandungan karbon dioksida di udara 23 Menghasilkan kabut hujan dalam botol 24 Membina tolok hujan 25 3.6 Stok karbon 26 Membina model atom 26 Memahami jejak ekologi/jejak karbon 27 Penilaian kitar hayat produk 28 Bab 4 Jaminan Sosio-Ekonomi 4.1 Jalinan sosioekonomi 30 Mengenal pasti produk-produk sawit 30 Warnakan lukisan ini dengan tepat 31 Mengetahui bahan biojisim dan produk kelapa sawit 32 Menghasilkan koleksi herbarium 33 4.2 Pengekstrakan minyak sawit, produk makanan dan kesihatan 35 Mengenal pasti proses pengekstrakan minyak sawit 35 Mengenal pasti kandungan nutrien minyak kelapa sawit 36 dengan fungsinya Memasak bingka sawit 37 Bab 5 Produktiviti Kelapa Sawit 5.1 Serangga perosak dan jenis kerosakan pada pokok sawit 40 Mengetahui perosak sawit 40 Bulatkan gambar yang menunjukkan haiwan perosak 40 Tentukan haiwan perosak 41 5.2 Penyakit-penyakit yang menyerang pokok sawit 42 Mengenal pasti penyakit pokok sawit 42 Tentukan penyakit pokok kelapa sawit 42 5.3 Penggunaan bahan agrokimia 43 Mengenal pasti proses pengawalan perosak bersepadu 43 Pengawalan serangga perosak bersepadu 43 Senarai Pengarang 46 Senarai Penyumbang 47 Glosari 49 Kepelbagaian Biologi Ekosistem Sawit Buku Aktiviti vii

Buku Aktiviti Kepelbagaian Biologi Ekosistem Sawit viii

Prakata Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera. Setinggi-tinggi pujian dan kesyukuran kami panjatkan ke hadrat Allah SWT yang Maha Pengasih lagi Maha Penyayang kerana dengan limpah kurnia dan izinnya, kami telah dapat menghasilkan Buku Aktiviti Kepelbagaian Biologi Ekosistem Sawit ini. Buku ini adalah buku gandingan bagi buku asas dengan tajuk yang sama, dan ia merupakan sebahagian daripada pakej pembelajaran untuk kanakkanak sekolah dan pembaca peringkat muda, dengan menggunakan tanaman emas negara kita, iaitu pokok sawit sebagai subjek utama. Kami ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada Penyandang Kursi Perubahan Iklim UKM- YSD, Prof. Dato Dr. Sharifah Mastura Syed Abdullah atas sokongan dana, bahan dan kepakaran dalam penghasilan buku ini. Penerbitan hasil karya ini telah dibiayai melalui dana kewangan Geran Penyelidikan Kursi Perubahan Iklim UKM-YSD, kod geran ZF-2014-001 dan ZF-2013-011 Oil Palm Ecological Restoration and Agro-ecosystem Services Inventory (OPERASI). Penghargaan ini juga ditujukan kepada semua rakan penulis yang telah menyumbang idea, kreativiti dan ilmu pengetahuan masing-masing dalam mereka-cipta aktiviti yang bersesuaian dengan buku ini. Terima kasih juga kepada dua pelajar kami, iaitu Norzainih binti Jasmin Jamin dan Angeline David Dass, yang turut membantu kami dalam penghasilan buku ini. Namun idea kreatif mereka belum dapat ditempatkan dalam buku ini tidak dilupakan jasa baik kakitangan di Institut Perubahan Iklim, khususnya Puan Norzatul Ezzah Hasan dan Cik Noor Hidayu Sukma Salleh, atas bantuan teknikal sepanjang proses penulisan buku ini. Kejayaan hasil karya ini menuntut komitmen yang tinggi dari kami oleh pertindihan beban tugas dengan kerja hakiki dan penyelidikan yang berbagai di peringkat fakulti dan universiti. Namun begitu, berkat usaha gigih yang diiringi doa ke hadrat Ilahi, dalam masa yang diperuntukkan kami telah berjaya juga mencapai matlamat dengan tercetaknya Buku Aktiviti Kepelbagaian Biologi Ekosistem Sawit ini. Buku yang menjadi gandingan kepada Buku Asas Kepelbagaian Biologi Ekosistem Sawit ini juga memberikan pelbagai maklumat dasar mengenai kepelbagaian biologi ekosistem sawit dalam berbagai format. Meskipun begitu, ia tidak boleh digunakan secara kendiri, ia seharusnya digunakan bersama-sama buku asasnya. Pelbagai aktiviti menarik dalam buku ini telah diolah bagi memudahkan pembaca menghayati konsep utama dalam kedua-dua buku yang bergandingan ini. Adalah menjadi harapan kami semoga dengan persembahan yang sedemikian rupa maka dapatlah ia meraih minat pembaca supaya lebih tertarik untuk menggali isinya dan lebih menghayati pelbagai aspek biologi dan industri kelapa sawit. Akhir kata, diharapkan paparan dalam Buku Aktiviti Kepelbagaian Biologi Ekosistem Sawit edisi pertama ini dapat membuka minda, mencetus inspirasi dan membawa manfaat kepada semua pembaca. Sekian, terima kasih. Faszly Rahim Izfa Riza Hazmi Salmah Yaakop Maimon Abdullah Kepelbagaian Biologi Ekosistem Sawit Buku Aktiviti ix