PROGRAMACIÓN DO CUARTO CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SUPERIOR DE MÚSICA NA ESPECIALIDADE DE INTERPRETACIÓN NO ITINERARIO DE CLARINETE.

PROGRAMACIÓN DO CUARTO CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SUPERIOR DE MÚSICA NA ESPECIALIDADE DE INTERPRETACIÓN NO ITINERARIO DE CLARINETE. DISCIPLINA: INSTRUMENTO VII. 4º CURSO 1º CUADRIMESTRE (10 CRÉDITOS ECTS) CURSO 2016-2017

2 PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE CODIGO (non cubrir) DISCIPLINA INSTRUMENTO VII (clarinete) MATERIA: INSTRUMENTO TITULACIÓN TÍTULO SUPERIOR DE MÚSICA ESPECIALIDADE(S) INTERPRETACIÓN ITINERARIO (S) CLARINETE CURSO 4º CUADRIMESTRE 1º CREDITOS ECTS 10 CARÁCTER: MATERIAS OBRIGATORIAS ESPECÍFICAS DEPARTAMENTO: VENTO- MADEIRA CENTRO: CMUS SUPERIOR DE A CORUÑA COORDINADOR/A DOCENTE/S: Nom e apelidos Despacho Telf./email/páxina web Horario Titorías Mariola Gil Lago mglago@edu.xunta.es Venres 13 a 14h José Mª Belló García info@josemariabello.com Martes 13 a 14h

PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE 3 DESCRICIÓN DA DISCIPLINA Práctica instrumental. Síntese e dominio das dimensións básicas da interpretación musical profesional. Práctica da técnica instrumental, aprendizaxe do repertorio principal e dun repertorio complementario. Desenvolvemento dun estilo propio como intérprete e da madurez creativa. Hábitos e técnicas de estudio, valoración crítica do traballo. Control de correctos hábitos posturais e técnicas de relaxación. Preparación para a interpretación en público, como solista ou xunto a outros intérpretes. Coñecemento básico da construción, mantemento, comportamento acústico e características do propio instrumento. (ANEXO III, Materias obrigatorias de especialidade, del REAL DECRETO 631/2010 del 14 de Maio) COÑECEMENTOS PREVIOS Implícitos nas probas de acceso. COMPETENCIAS Competencias Transversais T1. Organizar e planificar o traballo de forma eficiente e motivadora. T2. Recoller información significativa, analizala, sintetizala e xestionala axeitadamente. T3. Solucionar problemas e tomar decisións que respondan aos obxectivos do traballo que se realiza. T4. Utilizar eficientemente as tecnoloxías da información e a comunicación. T5. Comprender e empregar cando menos unha lingua estranxeira no eido do seu desenvolvemento profesional. T6. Realizar autocrítica cara o propio desempeño profesional e interpersoal. T7. Empregar as habilidades comunicativas e a crítica construtiva no traballo en equipo. T8.Desenvolver razoada e criticamente ideas e argumentos. T9. Integrarse axeitadamente en equipos multidisciplinares e en contextos culturais diversos.

4 PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE T10. Liderar e xestionar grupos de traballo. T11. Desenvolver na práctica laboral unha ética profesional baseada na apreciación e sensibilidade estética, medioambiental e cara a diversidade. T12. Adaptarse, en condicións de competitividade aos cambios culturais, sociais e artísticos e aos avances que se producen no eido profesional e seleccionar os canles axeitados de formación continuada. T13. Buscar a excelencia e a calidade na súa actividade profesional. T14. Dominar a metodoloxía de investigación na xeración de proxectos, ideas e solucións viables. T15. Traballar de xeito autónomo e valorar a importancia da iniciativa e o espírito emprendedor no exercicio profesional. T16. Empregar os medios e recursos ao seu alcance con responsabilidade cara o patrimonio cultural e medioambiental. T17. Contribuír coa súa actividade profesional á sensibilización social da importancia do patrimonio cultural, a súa incidencia nos diferentes ámbitos e a súa capacidade de xerar valores significativos. Competencias Xerais De Titulación X1.Coñecer os principios teóricos da música e ter desenvolvido axeitadamente aptitudes para o recoñecemento, a comprensión e a memorización do material musical. X2. Amosar aptitudes axeitadas para a lectura, improvisación, creación e recreación musical. X3. Producir e interpretar axeitadamente a notación gráfica de textos musicais. X4. Recoñecer materiais musicais grazas ao desenvolvemento da capacidade auditiva e saber aplicar esta capacidade á súa práctica profesional. X5. Coñecer os recursos tecnolóxicos propios do eido da súa actividade e a súas aplicacións na música preparándose para asimilar as novidades que nel se produzan. X6. Dominar un ou máis instrumentos musicais nun nivel axeitado ao seu eido principal de actividade. X7. Demostrar capacidade para interactuar musicalmente en diferentes tipos de proxectos musicais participativos. X8. Aplicar os métodos de traballo máis axeitados para superar os retos que se lle presenten no terreo do estudio persoal e na práctica musical colectiva.

PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE 5 X9. Coñecer as características propias do seu instrumento principal, en relación á súa construción e á acústica, evolución histórica e influencias mutuas con outras disciplinas. X10. Argumentar e expresar verbalmente os seus puntos de vista sobre conceptos musicais diversos. X11. Estar familiarizado cun repertorio amplo e actualizado, centrado na súa especialidade pero aberto a outras tradicións. Recoñecer os trazos estilísticos que caracterizan o dito repertorio e poder describilos de xeito claro e concreto. X12. Acreditar un coñecemento suficiente do feito musical e o seu vencemento coa evolución dos valores estéticos, artísticos e culturais. X13. Coñecer os fundamentos da estrutura da linguaxe musical e saber aplicalos na práctica interpretativa, creativa, de investigación ou pedagóxica. X14. Coñecer o desenvolvemento histórico da música na súas diferentes tradicións, desde unha perspectiva crítica que sitúe o desenvolvemento da arte musical nun contexto social e cultural. X15. Ter un amplo coñecemento das obras máis representativas da literatura histórica e analítica da música. X16. Coñecer o contexto social, cultural e económico en que se desenvolve a práctica musical, con especial atención ao seu entorno máis inmediato pero con atención a súa dimensión global. X17. Estar familiarizado cos diferentes estilos e prácticas musicais que lle permitan entender, nun contexto cultural máis amplo, o seu propio campo de actividade e enriquecelo. X18. Comunicar de forma escrita e verbal o contido e os obxectivos da súa actividade profesional a persoas especializadas, con uso axeitado do vocabulario técnico e xeral. X19. Coñecer as implicacións pedagóxicas e educativas da música en distintos niveis. X20. Coñecer a clasificación, características acústicas, históricas e antropolóxicas dos instrumentos musicais. X21. Crear e dar forma aos seus propios conceptos artísticos, tendo desenvolvido a capacidade de expresarse vía deles a partir de técnicas e recursos asimilados. X22. Dispoñer de recursos musicais amplos e diversos para poder crear ou adaptar pezas musicais así como improvisar en distintos contextos a partir do coñecemento de estilos, formatos, técnicas, tendencias e linguaxes diversas. X23. Valorar a creación musical como acción de dar forma sonora a un pensamento estrutural rico e complexo. X24. Desenvolver capacidades para a autoformación ao longo da súa vida profesional.

6 PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE X25. Coñecer e ser quen de empregar metodoloxías de estudio e investigación que o capaciten para o continuo desenvolvemento e innovación da súa actividade musical ao longo da súa carreira. X26. Ser quen de vencellar a propia actividade musical a outras disciplinas do pensamento científico e humanístico, ás artes en xeral e ao resto de disciplinas musicais en particular, enriquecendo o exercicio da súa profesión cunha dimensión multidisciplinar. X27. Coñecer e aplicar a lexislación relativa ao seu eido profesional. Competencias Específicas De Especialidade (Interpretación) E1. Interpretar o repertorio significativo da súa especialidade tratando axeitadamente os aspectos que o identifican na súa diversidade estilística. E2. Construír unha idea interpretativa coherente e propia. E3. Demostrar capacidade para interactuar musicalmente en todo tipo de proxectos musicais participativos, desde o dúo ata os grandes conxuntos. E4. Expresarse musicalmente co seu instrumento dun xeito fundamentado no coñecemento e dominio na técnica instrumental e corporal, así como nas características acústicas, organolóxicas e nas variantes estilísticas. E5. Comunicar como intérprete, as estruturas, ideas e materiais musicais con rigor. E6. Argumentar e expresar verbalmente os seus puntos de vista sobre interpretación, así como responder ao reto que supón facilitar a comprensión da obra musical. E7. Desenvolver aptitudes para a lectura e improvisación sobre o material musical. E8. Asumir axeitadamente as diferentes funcións subordinadas, participativas ou de liderado que se poden dar nun proxecto musical colectivo. E9. Coñecer os procesos e recursos propios do traballo orquestral e de outros conxuntos dominando axeitadamente a lectura a primeira vista, amosando flexibilidade ante as indicacións do director e capacidade de integración no grupo. E10. Coñecer as implicacións escénicas que leva con sigo a actividade profesional e ser quen de desenvolver as súas aplicacións prácticas.

PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE 7 OBXECTIVOS DA DISCIPLINA OBXECTIVOS 1. Acadar un nivel técnico que permita a preparación de calquera peza do repertorio para clarinete. 2. Coñecer e pór en práctica as convencións interpretativas dos principais estilos musicais da historia e das distintas escolas. 3. Saber desenvolverse en calquera que sexa o contexto musical, social e/ou interpretativo no que se atope no futuro (solista, música de cámara, orquestra, docencia...) Competencias Relacionadas T2, T3, T6, T7, T8, T13, T15, X1, X2, X3, X4, X7, X8, X9, X10, X11, X12, X13, X15, X17, X21, X23, X24, X25, E2, E3, E5, E6, E10, T1, T2, T3, T4, T8, T11,T14, T16, X1, X3, X4, X6, X9, X10, X11, X12, X14, X15, X17, X18, E1, E2, E4, E5, E6 T1, T2, T3, T4, T5, T6, T7, T8, T9, T10, T11, T12, T13, T15, T16, X2,X3, X4, X5, X6, X7, X8, X9, X10, X11, X12, X13, X14, X15, X16, X17, X18, X19, X22, X26, X27, E1, E2, E3, E4, E5, E6, E8, E9, E10 4. Saber desenvolver exercicios técnicos personalizados que resolvan problemas específicos de calquera que sexa o repertorio que se estea abordando. T1, T3, T6, T8, T14,T13, X2, X3, X8, X15, X24, E4, E5, E7, E9 5. Saber desenvolverse na escena, entendéndose como escena o escenario dun recital, un concerto de música de cámara, un concerto de orquestra, unha proba/audición para concursar por unha praza nunha orquestra, unha competición nacional ou internacional, etc... T1, T3, T5, T6, T9, T11, T12, T13, T17, X1, X2, X5, X7, X9, X11, X12, X16, X17, X23, E1, E2, E3, E4, E5, E8, E9, E10 6. Conseguir a versatilidade necesaria na interpretación, como para poder ser o suficientemente flexible, cando o contexto no que desenvolva o seu labor se limite a tocar baixo as ordes dalgún cargo superior. T1, T3, T5, T6, T7, T9, T11, T12, T13, T17, X1, X2, X3, X6, X7, X8, X15, X16, X20, X22, X23, X27, E1, E3, E4, E5, E7, E8, E9, E10

8 PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE 7. Coñecerse ata o punto de converterse en alguén totalmente autónomo no estudo e na preparación de futuros compromisos e posibilidades profesionais. T1, T2, T3, T4, T8, T14, X2, X3, X4, X5, X8, X10, X12, X24, X25, E2, E4, E6, E7 8. Enriquecerse culturalmente coa lectura, audición, análise, etc. de repertorio de outras especialidades instrumentais. T1, T4, T5, T12, T14, T16, T17, X1, X4, X9, X11, X12, X15, X21, X26, E2, E4, E5, E6 9. Saber transmitir os coñecementos adquiridos e as ferramentas de traballo necesarias para poder impartir clases a futuros alumnos eficazmente. T1, T2, T3, T6, T8, T10, T13, T17, X1, X3, X4, X5, X6, X8, X9, X10, X11, X12, X13, X14, X15, X17, X18, X19, X21, X22, X23, X24, X25, X26, E4, E5, E6, E9, E10 CONTIDOS A especialidade de interpretación comprende a preparación de dous principais aspectos a desenvolver (sendo estes aspectos absolutamente interdependentes entre si) : Preparación/habilidade física. Desenvolvemento persoal/intelectual. Como acto físico que é o proceso de tocar un instrumento, o alumno terá a necesidade de practicar tódolos aspectos físicos (técnicos) a diario para atopar unha forma física óptima, na súa relación co instrumento, e mantela. Entendemos a interpretación como o acto intelectual que, empregando a preparación física coma vía, da forma sonora aos coñecementos adquiridos e permite empregar as ferramentas físicas como medio de expresión sonora. Tendo isto en conta, non é de estrañar que moitos dos temas e subtemas directamente relacionados coa preparación física do intérprete sexan planificados para tódalas sesións, empregando parte do tempo de cada unha delas.

PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE 9 TEMAS Descritor Subtemas Sesións 1. Técnica 1.1 Respiración, recursos e exercicios. 1.2 Sonoridade como base da interpretación. 1.3 Escalas, arpexios, exercicios diarios como base imprescindible para unha correcta interpretación. 1.4 Articulación (diferentes tipos de picados, ligados, acentos, combinación dos mesmos e traballo axeitado para os mesmos). 2. Técnica 2.1 O fraseo. Aplicación das variedades aplicada á de articulación e combinacións posibles interpretación de sonoridade. 13 1 - (30 minutos) 2 13 - (60 minutos) 3. Autonomía no desenvolvemento principal artístico persoal. 2.2 Desenvolvemento de exercicios específicos a partir das dificultades ou necesidades atopadas nunha obra ou estudio. 2.3 Estudios de diferentes estilos. 2.4 Obras de diferentes estilos. 2.5 Interpretación en público (convencións e dificultades). 3.1 Autoaprendizaxe como parte da formación do intérprete. 3.2 Autoavaliación do método de traballo individual. 3.3 Preparación e realización de probas e audicións de forma autónoma. 16- () 3- () Total Sesións 16 1 Temas aos que se dedicará unha sesión completa 2 Temas aos que se dedicará parte de cada unha das sesións).

10 PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE PLANIFICACIÓN DOCENTE Horas T. Presenciais Non presenciais Nº Total horas 1. Toma de contacto (presentación e recuperación de información). 2. Recuperación de lagoas ou ideas erróneas. 3. Reforzamento e consolidación do traballo. 4. Elaboración e reelaboración da información 5. Consolidación profunda e fixación da aprendizaxe (audicións, estudio individual, traballo técnico en conxunto,...). Total Horas 3 3 6-13 18-91 - 60 3 200 203 24 276 300 6. Titorías: 1h semanal reflectida no horario do profesor á disposición do alumno. 7. Avaliación: Tódalas actividades realizadas nas horas presenciais serán avaliadas. Os puntos 2, 3 e 4 do cadro anterior traballaranse en tódalas sesións xeralistas sendo polo tanto parte das horas presenciais. Os puntos 4 e 5 do cadro, fan parte fundamental do traballo individual do intérprete. Dentro do punto 5, se o permite o horario do profesor, poderanse incluír actividades extraescolares colectivas e individuais cuxo efecto no computo de horas fará que as horas presenciais deste apartado se incrementen en detrimento das horas non presenciais.

PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE 11 DESCRITORES DE PLANIFICACIÓN DOCENTE (METODOLOXÍA) 1. Toma de contacto (presentación e recuperación de información). 2. Recuperación de lagoas ou ideas erróneas 3. Reforzamento e consolidación do traballo 4. Elaboración e reelaboración da información 5. Consolidación profunda e fixación da aprendizaxe (audicións, estudio e probas obxectivas). Actividade de toma de contacto entre profesor e alumno. O profesor dedicará as sesións a coñecer, preguntar e propor, así como a autoavaliar o proceso en función dos resultados. Actividades de avaliación das capacidades adquiridas polo alumno ao longo da súa formación previa e do seu traballo individual. Propostas de métodos de traballo dedicado a acadar novos obxectivos así como a mellorar os aspectos mal asimilados. Actividade na que se traballará sobre competencias xa adquiridas para o reforzamento das mesmas e como paso previo ao salto posterior cualitativo e cuantitativo en cada un dos temas propostos. Actividade de reflexión (conxunta na aula e posteriormente individual do alumno) e acción tanto no eido técnico como interpretativo. O alumno será guiado técnica e interpretativamente na aula en cada sesión, requeríndolle en sucesivas sesións a posta en práctica da reflexión, elaboración e reelaboración tanto de exercicios técnicos como interpretativos que o conduzan a unha maior autonomía na resolución de problemas no desenvolvemento do feito interpretativo. Actividade de posta en práctica dos métodos de traballo propostos na aula no estudo e traballo individual. Posta en escena dos coñecementos e habilidades adquiridos froito do estudo (audicións e probas de técnica instrumental individual...). FERRAMENTAS DE AVALIACIÓN A avaliación é un proceso que posibilita o control da aprendizaxe. A avaliación constitúe un factor de grande importancia xa que orienta ao alumno sobre os seus progresos na aprendizaxe, sobre a suficiencia do seu estudio nas horas non presenciais, tanto en tempo

12 PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE dedicado como en calidade e aproveitamento do mesmo, e da idoneidade dos métodos utilizados. O concepto de avaliación continua xurde da consideración da educación como un proceso de perfeccionamento e optimización, onde logo dunha situación inicial, se pretende o establecemento de cambios permanentes e eficaces. As audicións son a ferramenta clave para por en escena, literalmente, as competencias acadadas ao longo do cuadrimestre e supoñen a concreción do feito interpretativo nun entorno realista. As probas de técnica instrumental son a ferramenta básica para comprobar a idoneidade do método de adestramento físico do intérprete, sendo este aspecto físico o elemento básico que o alumno empregará como medio/vía de expresión sonora. Avaliación Ordinaria Competencias avaliadas Avaliación Continua T1, T2, T3, T4, T5, T6, T7, T8, T9, T10, T11, T12, T15, T16, T17, X1, X2, X3, X4, X5, X6, X7, X8, X9, X10, X11, X12, X13, X14, X15, X16, X17, X18, X19, X20, X21, X22, X23, X24, X25, X26, X27, E1, E2, E3, E4, E5, E6, E7, E8, E9, E10. Audición T1, T3, T6, T7, T11, T12, T13, T15, T17, X1, X2, X3, X4, X6, X7, X11, X12, X15, X17, X21, X22, X23, E1, E2, E3, E4, E5, E10. Proba de técnica instrumental T1, T3, T6, T13, T15, X2, X3, X4, X6, X19, X21, X22, E4, E7, E9 Ponderación 50% 30% 20%

PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE 13 Avaliación extraordinaria e alternativa Proba obxectiva: interpretación dun estudio e tres obras de diferentes estilos, cando menos unha delas para clarinete so. Competencias avaliadas Ponderación Todas 100% Bibliografía, Materiais E Documentos O seguinte listado de obras e estudos ten carácter orientador e poderá variarse en función das necesidades pedagóxicas dos alumnos. 8.1 ESTUDIOS A. Uhl, 48 Estudios Libro II. Leonardo Savina, 10 Grandes Estudios. Julián Menéndez, 18 Estudios. Kroepsch, 416 Estudios Libro IV Special Studies for clarinet. Book 2 8.2 OBRAS DO REPERTORIO Mozart, Concerto en A para clarinete. Crusell, Concierto en Eb Op.1. Spohr, Concerto nº 4 en Mi m. Verdi Lovreglio, Fantasía sobre A Traviata. Max Reger, Sonata nº 2 Op. 49. Paul Hindemith, Sonata. Bax, Sonata. J. Menéndez, Oito Estudios con acompañamento de piano. Luciano Berio, Sequenza IX a. Jean Françaix, Concerto. Jeaninne Rueff, Concertino. Ida Gotowsky, Concerto. Camillieri, Divertimento nº 2. Carl Nielsen, Concerto para clarinete Op. 57. W.O. Smith, Five Pieces for clarinet alone. Shulamit Ran, For an actor: monologue for clarinet in A.

14 PROGRAMACIÓN DO 4º CURSO DAS ENSINANZAS DO TÍTULO SPUERIOR DE Ferrán Ferrer, Sonata. César Cano, Vigilias. 8. 3 LIBROS Albert Rice, The Baroque Clarinet. Colin Lawson, The Cambridge Companion to the clarinet. Pamela Weston, Clarinet Virtuosi of the Past. Jack Brymer, The clarinet. Eric Hoperich, The Clarinet