Hai varios aspectos e carencias neste documento que nos produciron desconcerto y preocupación
|
|
- Peter Richards
- 5 years ago
- Views:
Transcription
1 PO A/A CONSELLO AUTONÓMICO DE ATENCION TEMPERÁ Consellería de Sanidade Consellería de Traballo e Benestar Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria Dona María Teresa Busto Domínguez, con DNI X, presidenta da Asociación Galega de Atención Temperá, CIF G , segundo dispoñen os seus estatutos, con domicilio a efectos de notificación en R/Carmen 39-41, 2º Esquerda, Ferrol, e dirección de correo electrónico agat@atenciontemprana.com, EXPÓN Que o venres 31 de xullo de 2015, o Servizo Galego de Saúde publicou na súa páxina web un documento denominado Proceso Asistencial Integrado de Atención Temperá (en adiante PAI) cuxo obxectivo, segundo declara na introdución, é establecer a coordinación e integración das accións coidadoras especificas da Atención Temperá (en adiante AT) nos distintos centros sanitarios implicados, optimizar a accesibilidade, a equidade, a eficacia e a eficiencia. Hai varios aspectos e carencias neste documento que nos produciron desconcerto y preocupación 1. En primeiro lugar, a ausencia de referencias do PAI ao marco normativo no que se encadra e, en consecuencia, aos principios e ao modelo de intervención no que debería fundamentarse 1. En todo o texto, de 36 páxinas, tan só se atopa unha cita do Decreto conxunto 183/2013 polo que se crea a Rede Galega de Atención Temperá 2 e ningunha cita do Protocolo conxunto de Coordinación, Intervención e Derivación publicado polo Consello Autonómico o 6 de febreiro do ano en curso. Unha falta de encadre que non pode entenderse nin desde unha hipotética obviedade do marco dispositivo, polo que induce a pensar nun descoñecemento activo cando o documento cuestiona claramente os criterios de entrada e saída, a distribución de competencias e o modelo de servizos de proximidade que establece o Decreto. Lembremos que a conveniencia de asumir un novo concepto da Atención Temperá baseado na prestación dos servizos nas contornas naturais da vida dos nenos/as 1 Decreto 183/2013 polo que se crea a Rede Galega de Atención Temperá e Protocolo conxunto de Coordinación, Intervención e Derivación das Consellerías de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, Sanidade, Traballo e Benestar que lo desenvolve, publicado polo Consello Autonómico de Atención Temperá o 05/02/ Na páxina 15, entre as funcións que se asignan ao Médico Rehabilitador como coordinador da UATH atópase esta única cita: Relacionar o ámbito educativo e os servizos sociais segundo o establecido polo Decreto 183/2013, de 5 de decembro, polo que se crea a Rede Galega de atención temperá.
2 PO (preámbulo), a descentralización (3.d) 3, a coordinación (3.e) 4, a integración social (3.f) 5, o interese superior do menor (3.g), a interdisciplinariedade e alta cualificación profesional (3.h), o diálogo e participación familiar (3.i) ou a calidade (3.j) son principios reitores do Decreto 183/2013. Recordemos tamén que o artigo 10.a) limita as competencias de Sanidade á prestación de servizos de AT no ámbito dos complexos hospitalarios aos nenos e nenas residentes na área de neonatoloxía ou que, pola súa condición de saúde, precisan atención, coidados ou asistencia hospitalaria de longa duración, mentres que a prestación de servizos de AT no ámbito comunitario se atribúe aos servizos sociais. Mandato no cal se admite un período transitorio (disposición transitoria única do Decreto 183/2013) durante o cal, o SERGAS seguirá tendo a responsabilidade da atención nas áreas ou ámbitos comunitarios mentres non se poñan en funcionamento os novos servizos e programas de servizos sociais. Pois ben, en ningún apartado do PAI se recollen nin parece haber previsión de estas disposicións. Ao non recollerse nin tomarse en consideración a necesidade de articular servizos hospitalarios e servizos comunitarios de AT, o que se presenta ante calquera cidadán, profesional e/ou familia que lea o PAI, é un ordenamento asistencial no que as Unidades de Atención Temperá Hospitalaria (UATH) centralizan todos os servizos de AT e son as únicas unidades ás cales os pediatras poden e deben derivar toda a demanda de Atención Temperá existente na área de xestión integrada (EOXI). Esta presentación pública das UATHs como lugar único de derivación pero tamén como dispositivos independizados do Protocolo conxunto refórzase cando o PAI redefine a poboación susceptible de AT ou cando nos seus criterios de entrada e saída non contempla a continuidade ou comezo da asistencia nun centro de desenvolvemento infantil e atención temperá do ámbito comunitario, dispositivo de servizos sociais que é esencial na distribución de competencias e que trata de garantir a proximidade na Rede Galega de Atención Temperá. 2. En segundo lugar, a falta de contextualización epidemiolóxica que xustifique porque se crean estas UATH con estes perfís e funcións profesionais e non se crean outras con outras funcións e perfís diferentes. O marco epidemiolóxico do PAI limítase a sinalar que en Galicia se estima que a poboación infantil en risco psiconeurosensorial é dun 3% a un 5%, é dicir, que habería entre e nenos que precisarían AT 6. Pero a continuación non se aporta ningún dato que permita coñecer cal é a tipoloxía de problemas que presenta esa poboación: Cantos nenos teñen problemas evolutivos relacionados coa linguaxe, a conduta, a cognición, a afectividade, a autorregulación, a comunicación ou a motricidade,?, Que tipo 3 3.d):...implementando, sempre que sexa posible, actuacións de base comunitaria para a inclusión social 4 3 e.) evitando en todo momento a fragmentación que poida darse como consecuencia da intervención de múltiples axentes, entidades ou profesionais 5 3.f)...garantir o dereito a participar nas mesmas condicións que o resto da poboación 6 No se aportan referencias bibliográficas de estas estimacións. (N.R)
3 PO de atención e servizos precisan estes nenos, a súa familia e a súa contorna?, Con que frecuencia?, Cal é o tempo medio de ditas intervencións?, etc. O PAI non ofrece ningún destes datos, pero tampouco aporta outros que puideran permitirnos ter un mellor coñecemento da demanda real de AT 7. Se se fixera esa busca poderíamos saber se ten ou non razón haberse creado tantas UATHs cun perfil tan orientado á rehabilitación motora cando os problemas neuromotrices subsidiarios de AT son minoritarios 8 dentro dos problemas evolutivos da poboación infantil de 0 a 6 anos. E que, polo tanto, quizá se necesitaría outro tipo de dispositivo e outro tipo de perfís profesionais para atender os problemas que son maioritarios (autorregulación, afectividade, apego, comunicación, conduta, inclusión, ) 9. Pero, curiosamente, o PAI suprimiu as figuras clave para cubrir esa atención como son os/as psicomotricistas (que desaparecen do cadro de persoal) 10 e os/as psicólogos/as (aos que non se lles da funcións de intervención directa cos/as nenos/as). 3. En terceiro lugar, a obsolescencia do marco conceptual técnico-profesional co que se deseñou o modelo asistencial, o equipo multidisciplinario e as funcións das UATH. O modelo asistencial do PAI baséase en trasladar á AT o tradicional modelo rehabilitador de atención á discapacidade de fai trinta anos. En ese esquema, o neno de AT é considerado un paciente a todos os efectos, ao que se lle ofrece de entrada como única opción recibir os servizos no hospital. A UATH concíbese como un anexo infantil ao servizo de rehabilitación de ese hospital e centraliza as prestacións de AT de toda a súa área de xestión, co cal as familias terán que desprazarse ao hospital desde onde vivan, a veces durante meses e anos, o que implica modificar de forma substancial as súas rutinas de vida para recibir ditas prestacións. Este proceso vai en contra dos principios de proximidade e atención nas contornas naturais que son definitorios e esenciais na práctica moderna da AT. A UATH está dirixida por un médico rehabilitador xeneralista que actúa no seu hospital como un recurso polivalente para rehabilitación xeral e infantil. Este médico é a porta única de entrada e de saída á UATH, a pesares de que o PAI non lle esixe formación especializada en desenvolvemento infantil nin en AT. Como será capaz este médico de valorar, atender, supervisar, coordinar e orientar adecuadamente unha demanda que pode situarse entre os 250 e os 1000 casos/ano? E que inclúe ademais de problemas motores, problemas relacionais, afectivos, de conduta, de comunicación, de estres, etc.? Isto non o explica o PAI. Pero debe recordarse que a tendencia no estándar internacional para o número máximo de nenos/familias/contornas que debe atender e coordinar un 7 Véxase por exemplo: Informe Olivenza 2014.Observatorio Estatal de la Discapacidad; Cabrerizo R. e outros Real Padroado sobre Discapacidade. 8 A prevaleza da parálise cerebral é de 0,2-0,3 por cen nenos/as nacidos vivos/as segundo os protocolos da Asociación Española de Pediatría. Ver Poo, Pilar: Parálise Cerebral Infantil. Guías Clínicas de la AEPED Ponte, J: Las dificultades de clasificación diagnóstica en Atención Temprana. La experiencia de dos unidades de Galicia. Revista Española de Discapacidad. Vol 3, nº 1, pp Os/as psicomotricistas figuran no cadro de persoal das actuais UATH pero xa non no PAI (N.R)
4 PO profesional de AT simultaneamente se sitúa entre as 10 e 20 familias/mes e as 30/40 no cómputo anual 11. O modelo asistencial do PAI reedita unha concepción de equipo multidisciplinario de AT semellante á que existía nos anos 70 e 80, unha fórmula que non atopa aval na bibliografía de AT que fai balance dos últimos trinta anos 12. Trátase dunha concepción fragmentaria na que as carencias derivadas da falla de formación integral en desenvolvemento infantil 0-6 trátanse de solucionar mediante a reiteración e multiplicación de intervencións distintas no ámbito intrahospitalario. Intervencións que, en moitos casos, son redundantes pois non se ten en conta nin se propón aproveitar para a intervención o feito de que todas as familias pasan polos centros de atención primaria de saúde (cos/as seus/súas pediatras, enfermeiros/as, fisioterapeutas e traballadores/as sociais); asisten ás escolas infantís (onde contactan con titores/as, orientadores/as e especialistas en audición e linguaxe ou pedagoxía terapéutica); son atendidas pola rede de servizos sociais comunitarios (dotada con traballadores/as sociais, psicólogos/as e educadores/as familiares). E, en moitos casos, dispoñen xa de servizos comunitarios específicos de AT. Que sentido ten que a UATH volva a valorar aspectos que xa foron valorados polos seus servizos de proximidade? Neste caso non pode alegarse unha maior especialización, pois a especialización en AT non é a especialización médica senón a formación transversal en desenvolvemento infantil que non reclama o PAI. Unha formación que si esixe o Decreto e o Protocolo de Coordinación, Intervención e Derivación En cuarto lugar, a ausencia da figura do coordinador de caso, peza clave do Protocolo unificado de valoración, intervención e derivación, e a falta de participación da familia no Plan Personalizado de Intervención son outras das carencias a destacar no PAI. Probablemente, esta incomprensión conceptual sobre o significado do traballo inter e transdisciplinario en rede, parte de non comprender os motivos de fondo polos cales o art. 13 e) do Decreto 183/2013 destacou que, entre os dereitos das familias se estableza o de ter asignado un profesional de referencia que actúe como interlocutor/a principal. Esta figura, que logo se desenvolve no Protocolo conxunto como coordinador de caso e que hoxe en día está considerada a nivel internacional como unha peza clave para garantir a valoración interdisciplinaria e a participación da familia no Plan Personalizado de Intervención, non se menciona en todo o PAI Real Padroado sobre Discapacidade (2000) : Libro Blanco sobre Atención Temprana ; Axencia Europea para o Desenvolvemento da Educación Especial (2005): Atención Temprana en Europa. Análisis y recomendaciones. 13 Consideremos que xa en 1996 as conclusións do grupo de rehabilitación infantil e atención temperá do programa Helios II da Unión Europea dicía: O equipo debe ter unha orientación transdisciplinaria, evitándose a multiplicación de exámenes e terapeutas, pero asegurando que se consideren os aspectos médicos, educativos e psicolóxicos, así como as necesidades específicas de cada neno/a [...]. Debe preservarse a especialización profesional, pero existir una base común de coñecemento dos distintos transtornos do desenvolvemento e de apoio e atención á familia para todos os profesionais. Vinte anos despois os riscos de reiteración de exames inútiles e estresantes multiplicáronse. (N.R)
5 PO En este sentido, o PAI non ten en conta que en AT os equipos multidisciplinarios derivaron historicamente cara a equipos interdisciplinarios nos que todos os profesionais teñen unha formación transversal en desenvolvemento infantil e apoio familiar ademais da súa especialización en áreas específicas. Nestes últimos equipos, calquera dos seus membros pode xogar o papel de coordinador de caso, realizar a consulta de acollida, integrar as achegas do seu equipo, da familia e de outros/as profesionais que, sen dúbida, desde a escola, centro de saúde ou os servizos sociais, van a ter parte activa en cada caso. Resulta moi pouco comprensible que nas UATHs non se ofreza a todos os profesionais a posibilidade de asumir a responsabilidade de xestión do caso na súa globalizade, manténdoos sometidos a unha tutela xerárquica que non parece razoable a estas alturas, en relación con outros/as titulados/as universitarios/as, aos que debería darse a posibilidade de ter un itinerario de carreira profesional a través da formación e acreditación de competencias en desenvolvemento infantil e atención temperá. Desta maneira, simplificaríanse as consultas, abarataríanse custes e multiplicaríase a proxección e rendibilidade asistencial das unidades. O establecemento dun coordinador de caso evita un estres innecesario ás familias e aos nenos, manténdoos no seu entorno natural, simplificando as consultas e mellorando a motivación e a calidade do servizo. A participación activa das propias familias (equipo transdisciplinario) no Programa Personalizado de Intervención, o seu empoderamento, a flexibilización e adaptación dos proxectos de vida e o enriquecemento das súas rutinas cotiás para que sexan contextos facilitadores e creadores de oportunidades de aprendizaxe e desenvolvemento infantil é o abc do modelo actual de AT. Un modelo que ten moi pouco que ver co acento medicalizador dos problemas evolutivos, co distanciamento dos/as nenos/as e as familias das súas escolas, as súas comunidades ou os seus traballos que implica a proposta do PAI. Unha proposta que situaría á primeira infancia con discapacidade ao marxe dos dereitos que o movemento de persoas con discapacidade conseguiu nos últimos trinta anos. 5. En quinto lugar, a ausencia de outras perspectivas na elaboración do PAI. Produce desconcerto que a renovación dun proceso asistencial tan complexo como é a Atención Temperá no marco sanitario, se realizara sen abrir a súa elaboración a diferentes experiencias e perspectivas. Para elaborar un documento como o PAI non se dou a debida participación aos servizos de neonatoloxía, pediatría ou saúde mental, aos psicólogos clínicos ou aos psicomotricistas, a unha representación das familias ou dos profesionais de AT, senón que se creou un grupo de traballo dirixido por profesionais que manifestaron publicamente a súa oposición frontal ao Decreto e ao Protocolo e que na súa inmensa maioría traballan nos servizos de rehabilitación dos hospitais. Non parece aceptable que un documento como o PAI teña omisións tan significativas no encadre normativo, epidemiolóxico, estatístico, procedemental e conceptual. E que cometa o erro de acoller unha única perspectiva ou punto de vista. Moi concretamente, o punto de vista dos profesionais que queren seguir subsumindo a AT como un anexo e un soporte á creación e mantemento de unidades de rehabilitación infantil nos hospitais de Galicia.
6 PO Este erro supón reactivar o cometido en 1998 e que xa sinalaba o Plan de Atención Integral ás Persoas con Discapacidade (PAIPDG, Xunta de Galicia, ). Recordemos que o PAIPDG expoñía: o Goberno galego é sabedor da urxente necesidade de impulsar liñas destinadas a unha transformación progresiva do modelo actual, máis hospitalario e centralizado, a un modelo de atención temperá que contemple tamén recursos de proximidade. É dicir, un modelo centrado na familia e nos contornos naturais, que preste os servizos dun xeito integrado para poder atender toda a demanda. Aquel erro tivo como consecuencia a creación dunha macrounidade sobredimensionada de rehabilitación infantil que é a máis grande de España (a unidade do CHUAC, con máis de vinte e cinco profesionais) pero, en paralelo, a desaparición e a non-creación de servizos de AT de proximidade no resto da Comunidade Autónoma. Galicia quedou illada e ao marxe das inversións, os cambios e actualizacións que se estaban a dar no ámbito da Atención Temperá en toda España, en Europa e en USA. Así, mentres en toda España, a partires da publicación do Libro Blanco da Atención Temprana (2000) se produce un enorme desenvolvemento dos Centros de Desenvolvemento Infantil e Atención Temperá (CDIAT), en Galicia a AT quedou minimizada, subsumida e confundida como unha prestación máis dos servizos de rehabilitación hospitalaria. A magnitude de ese erro poderá obxectivarse cando se presente un estudio comparativo do nº de centros creados e da inversión realizada polos servizos sociais das distintas CC.AA en AT ao longo dos últimos 15 anos. En todo caso, no documento anexo, táboas e mapas que achegamos e que forman parte dun estudio de necesidades realizado pola Asociación Galega de Atención Temperá, pode obterse unha imaxe clara da pobreza dos servizos comunitarios de AT que existen en Galicia. Pobreza que resulta da mínima inversión que realizou a Xunta de Galicia nos anteditos servizos nos últimos quince años e que é a menor de toda España. No seu día celebramos o novo rumbo que trataba de crear o Decreto 183/2013 cuxo preámbulo di: A transcendencia dos cambios sociais e a experiencia acumulada ao longo dos últimos anos, que recollen documentos de referencia como o Libro Branco de Atención Temperá ou o informe da Axencia Europea para o Desenvolvemento da Educación Especial, sinalaron a conveniencia de asumir un novo concepto da Atención Temperá baseado nos dereitos dos nenos/as, na igualdade de oportunidades e na participación social, centrado nas necesidades da familia e na prestación dos servizos nas contornas naturais da vida dos nenos/as. Pero, apenas un ano despois de que se publicara o Decreto e o Protocolo conxunto que o desenvolve, atopámonos con este documento público que trata de manter e reforzar as seccións de rehabilitación hospitalaria a costa da distorsión da normativa vixente, dos principios e da metodoloxía fundamental da Atención Temperá. E, moito nos tememos, a costa da non-sectorización e da non-adecuación dos recursos de AT ás necesidades das familias. 14 Plan de Atención Integral as Persoas con Discapacidades ( ). Xunta de Galicia. O Plan ofrece unha área específica (a 9) para a análise da situación da Atención Temperá en Galicia e marca unha serie de obxectivos e actuacións, entre as cales destaca a necesidade de unha nova normativa (concretada no novo Decreto 183/2013) e a creación dunha rede de recursos. O PAI non o inclúe tampouco entre as súas referencias. (N.R)
7 PO Xustificar a necesidade de que haxa seccións de rehabilitación infantil antes que seccións de rehabilitación xeriátrica ou cardiopulmonar, por exemplo, en todos os hospitais de Galicia é unha tarefa que os seus impulsores deberían argumentar noutro marco ben diferente á conformación dun Proceso Asistencial Integrado de Atención Temperá desde o sistema sanitario, o cal, en función das disposicións do Decreto 183/2013 e do Protocolo conxunto, ten outros retos ante si: Cómo proporcionar AT aos/ás nenos/as residentes na área de neonatoloxía ou que por precisar atención hospitalaria de longa duración, teñen que frecuentar o hospital (e estar fora dos seus ámbitos naturais un período da súa vida)? Que profesionais son os idóneos para atender as demandas de AT no hospital? Que formación especializada deben ter? Cómo podemos evitar que se multipliquen as consultas e as prestacións ás familias no hospital? Cómo debe protocolarizarse o procedemento da primeira noticia? Cómo proporcionar as prestacións das que é responsable o sistema sanitario na proximidade das familias, actuando de maneira coordinada co sistema comunitario de AT de servizos sociais e co sistema de apoio ás necesidades especiais do sistema educativo? En definitiva: como axudar aos/ás nenos/as e ás familias de AT a mellorar a súa participación na vida social, familiar, educativa e laboral? Polo exposto, a Asociación Galega de Atención Temperá SOLICITA 1. Que se suspenda e deixe sen efecto o citado Proceso Asistencial Integrado de Atención Temperá elaborado polo Servizo Galego de Saúde e publicado na súa páxina web o 31 de xullo de 2015 e que se redacte un novo adaptado aos obxectivos, competencias e metodoloxía que establece o Decreto 183/2013 e o Protocolo que o desenvolve. 2. Que, á vista das dificultades existentes nos actuais servizos para diferenciar adecuadamente entre a prestación de rehabilitación e a de Atención Temperá, se desvincule ás UATH dos servizos de rehabilitación e se as constitúa como unidades autónomas dependentes das Xerencias e, progresivamente, dirixilas a proporcionar AT a os nenos e nenas residentes na área de neonatoloxía ou que, pola súa condición de saúde, precisan atención, coidados ou asistencia hospitalaria de longa duración (art a do citado Decreto), dotándoas polo menos con psicólogos/as clínicos/as especializados/as en desenvolvemento infantil, contratados a tempo completo e con funcións de coordinación da UATH e atención ao neno e á familia no ámbito hospitalario. 3. Que, canto antes, se proceda a definir e concretar un plan de ordenación e extensión dos servizos comunitarios específicos para proporcionar Atención Temperá nas áreas sociais onde actualmente non existen ditos recursos e para regularizar a súa prestación en toda Galicia de forma equitativa e acorde aos principios que establece o Decreto 183/2013.
8 PO ANEXO MAPA DE NECESIDADES ASOCIACIÓN GALEGA DE ATENCIÓN TEMPERÁ SETEMBRO 2015
9 PO Asociación Galega de Atención Temperá Correo e: Teléfono: Enderezo: Carmen 39 2º Esq Ferrol
10 O MAPA DE NECESIDADES DE ATENCIÓN TEMPERÁ O Mapa de servizos de Atención Temperá é unha ferramenta de planificación mediante a cal a Asociación Galega de Atención Temperá desexa contribuír á consolidación e desenvolvemento da REDE GALEGA DE ATENCIÓN TEMPERÁ, creada polo Decreto 186/2013 da Xunta de Galicia O Mapa parte de valoración e análise da situación descrita polo Documento Marco de Atención Temperá en Galicia (AGAT, 2005), o Plan Integral para as Persoas con Discapacidade , o Decreto 183/2013 antes citado e o Protocolo de Coordinación que o desenvolve e dos que se recollen os extractos que figuran a continuación. Definición de Atención Temperá Segundo o artigo 2 do Decreto 183/2013 Enténdese a atención temperá como un conxunto de intervencións dirixidas á poboación infantil de 0 a 6 anos, á súa familia e ao seu contorno, e que ten por obxectivo dar resposta o antes posible ás necesidades transitorias ou permanentes que presentan os nenos e as nenas con trastornos no desenvolvemento ou en risco de padecelos, para facilitar o desenvolvemento da súa autonomía persoal e a inclusión social. Obxectivo da Atención Temperá Conforme ao mesmo artigo 2: Desde os servizos de atención temperá ofrecerase unha intervención biopsicosocial que favoreza a adquisición ou a recuperación de funcións e de habilidades persoais e sociais para a mellora da autonomía, da convivencia social e familiar e da inclusión social. 1
11 Transcendencia da Atención Temperá Segundo o PAIPDG trátase dunha intervención fundamental, habida conta da transcendencia, debidamente contrastada na actualidade, que teñen os primeiros anos no desenvolvemento do ser humano. Os nenos e nenas que seguiron programas de Atención Temperá manifestan uns niveis de desenvolvemento máis axeitados, que lles permitiron seguir unha escolarización ordinaria normalizada. O incremento da mobilidade social das sociedades europeas implica un incremento das oportunidades de mellora do desenvolvemento persoal, pero tamén un aumento e diversificación dos factores que poden inducir á marxinación social. O cambio dos modelos tradicionais de crianza, sumado ás situacións de estres cotiá cada vez máis comúns, afecta a un gran número de familias e cando non existen factores simultáneos de prevención e de protección aumenta a probabilidade de que se xere unha situación de desvantaxe ou de discapacidade que, pasados os anos, pode desembocar en fracaso escolar e/ou marxinación social. Eficacia da Atención Temperá Os estudos lonxitudinais realizados ata a data con seguimentos de grupos control indican que os programas máis efectivos son os que: Favorecen interaccións cálidas e receptivas entre as crianzas os seus pais e coidadores Sitúanse na proximidade da familia e favorecen a vinculación ao seu contorno natural e a súa comunidade Ofrecen contornos seguros e enriquecidos que promoven a iniciativa das crianzas Contan con profesionais cualificados, dispoñibles e traballando en equipo Permiten unha atención personalizada e adaptada as necesidades de cada crianza. 2
12 A Rede Galega de Atención Temperá. Realidade actual Foi a consciencia deste cambio e da urxente necesidade de impulsar liñas de actuación destinadas a unha transformación progresiva do modelo actual, máis hospitalario e centralizado, a un modelo de Atención Temperá que contemple tamén recursos de proximidade a que levou á Xunta de Galicia a modificar o Decreto 69/1998 e propoñer un modelo universal, centrado na familia e nos contornos naturais, que preste os servizos dun xeito integrado para poder atender toda a demanda (Decreto 183/2013). De tal xeito que se recoñece a necesidade de que exista unha rede de servizos sociais comunitarios específicos que, xunto aos Equipos de Orientación Específicos e as Unidades Hospitalarias de Rehabilitación Infantil e Atención Temperá, permita o desenvolvemento dese novo modelo. O PAIPDG xa sinala no seu análise que Galicia non conta cunha rede consolidada de recursos nesta materia que preste unha atención coordinada e integral. Pola contra, atópanse certas desigualdades na dotación de equipos, ou na súa distribución territorial, e mesmo áreas territoriais sen recursos próximos (PAIPDG ). Unha ollada ao número, distribución e composición dos equipos permite apreciar a súa inadecuación e a súa insuficiencia. Os servizos comunitarios específicos de atención temperá, dependentes en grande parte da administración local, non son homoxéneos nin na súa composición nin nas súas tarefas nin no ámbito asistencial, pois nalgúns casos atenden tamén a nenos/as en situación de discapacidade e dependencia de 0 a 16 anos. 3
13 Mapa dos servizos sociais comunitarios específicos de Atención Temperá O Protocolo de Coordinación, Intervención e Derivación, publicado pola Xunta de Galicia en febreiro de 2015, recoñece como servizos comunitarios específicos de Atención Temperá, integrantes da Rede Pública de Atención Temperá os da Mariña Lucense, As Pontes, Noia, Comarca de Bergantiños, Mancomunidade de Ordes, A Pobra, Comarca do Deza, Comarca do Salnés, Ponteareas, Mancomunidade de Carballiño e Mancomunidade de Verín, segundo o mapa e a relación adxunta: No mapa, a intensidade da cor verde de cada comarca e os números que contén expresan a intensidade da demanda e o número de nenos/ano que debe atenderse nesa comarca para protexer ao 4% da súa poboación infantil máis vulnerable. En azul claro destácanse as áreas de Galicia que xa contan con servizos de proximidade. 4
14 Servizos comunitarios específicos de AT UDIAF BERGANTIÑOS SAT ORDES SAT AS PONTES SAT NOIA SAT A POBRA UFIAF DEZA UDIAF SALNÉS SAT ASPRODICO SAT A MARIÑA SAT CARBALLIÑO SAT VERIN Recursos 1 Psicóloga (Coordinadora) 1 Psicomotricista 1 Logopeda (18 h.) 1 Aux. Administrativo (15 h.) 1 Psicóloga 1 Psicopedagoga (1/2) 2 Logopedas (1 a ½) 1 T. Social 2 Pedagogas 3 Pedagogas 1 Psicóloga (t p) 1 Pedagoga 1 Psicóloga 1 Traballadora Social 1 Psicóloga (Coordinadora) 1 Psicomotricista 1 Logopeda. (25h.) 1 Psicóloga (Coordinadora) 1 Psicomotricista 1 Logopeda. (22 h.) 2 Pedagogas 1 Logopeda 1 Psicóloga 1 Pedagoga 1 Fisioterapeuta 1 Psicóloga 1 Psicóloga 1 Pedagoga 1 Logopeda 5
15 Aínda tendo en conta que as Unidades de Rehabilitación Infantil e Atención Temperá dos Complexos Hospitalarios das grandes cidades galegas (CHUF, CHUAC, CHUS, CHOP, CHUVI, CHOU, H. Lucus Augusti) contan con recursos engadidos adscritos dende 1999 por Benestar e poderían reconverterse e funcionar na práctica como servizos de proximidade para unha parte das áreas metropolitanas das grandes cidades, o certo é que o mapa de servizos de proximidade aínda é moi insuficiente, pouco equitativo e con recursos irregulares. Galicia precisa un maior esforzo económico e inversor en Atención Temperá Dende o noso punto de vista, Galicia precisa que a actualización lexislativa ou na metodoloxía de intervención, e a vontade da Xunta de Galicia por deseñar un modelo de calidade para a Atención Temperá como o que se expresa na Axenda recentemente aprobada polo Consello Autonómico, debe concretarse tamén nun compromiso e un esforzo inversor que nos permita cubrir as nosas necesidades é poñernos a altura do resto das Comunidades Autónomas do Estado. Actualmente o gasto da Xunta en recursos comunitarios para Atención Temperá é o seguinte: estimación de gasto do persoal adscrito dende Benestar aos servizos de rehabilitación dos Hospitais, dende 1999 en virtude do antigo decreto 68/1998. Postos de traballo na maioría dos casos con previsión de extinción, corroborada polo recente documento do SERGAS sobre Proceso Asistencial Integrado da Atención Temperá do convenio de Benestar con AGAT para as unidades comarcais do Deza, Salnés e Bergantiños, unidades implementadas no seu día de forma experimental para crear un modelo de servizos comunitarios específicos de proximidade, estudar unha posible carteira de servizos e a tipoloxía da demanda, así como deseñar unha aplicación informática para soporte asistencial da Rede asignados por Benestar nos Orzamentos de 2015 para contribuír ao finanzamento dos servizos comunitarios específicos dos concellos de Burela (A Mariña Lucense), Ponteareas (Comarca de O Condado) Mancomunidade de Carballiño, Mancomunidade de Verín, As Pontes, Noia (Noia, Muros, Porto do Son), Mancomunidade de Ordes, e A Pobra (Barbanza). No 2015 tan só se executaron deses para os concellos de Noia, As Pontes, Burela, Carballiño, Ponteareas, Verín e Ordes Total: O que inverten en Atención Temperá as diferentes Comunidades Autónomas Unha inversión moi inferior ao do resto das CC.AA, as cales, a partir da publicación do Libro Branco no ano 2000, veñen desenvolvendo estas redes de servizos de proximidade. No cadro que sigue, feito a partir de datos publicados polas propias CC.AA, vemos que Galicia ocupa a última posición no ranking de inversión das Comunidades Autónomas do Estado. 6
16 CC.AA. Nº nenos/as 0-4 Gasto anual Gasto AT/Neno/a 0-4 ANDALUCÍA ,83 ARAGÓN ,86 ASTURIAS ,64 BALEARES ,77 CANARIAS s/d CANTABRIA ,74 CASTILLA Y LEÓN s/d CASTILLA LA MANCHA ,84 CATALUÑA ,00 C. VALENCIANA ,71 EXTREMADURA ,93 GALICIA ,24 MADRID ,52 MURCIA ,71 NAVARRA ,29 PAÍS VASCO s/d RIOJA (LA) ,99 CEUTA s/d MELILLA s/d TOTAL Fonte: elaboración propia. Datos de informacións procedentes das distintas CC.AA no período Utilízase como base a poboación 0-4 e non a 0-6 por ser 0-4 o dato que ofrece o INE. Referencias: ver anexo 7
17 O que traducido a un Gráfico no que se relaciona a inversión co nº de nenos de 0 a 4 anos que hai en cada CC.AA, segundo o INE, permite ver apreciar o importante diferencial entre Galicia e o resto das CC.AA ATENCIÓN TEMPERÁ Euros/Neno ,24 12,29 22,71 22,74 24,83 37,77 38,99 39,52 39,64 40,8 53,71 55,84 56,86 61,93 S.D S.D S.D S.D S.D Para salvar a brecha co promedio estatal Galicia tería que dedicar ,36 aos Servizos Comunitarios de Proximidade de Atención Temperá , , ,36 Esta inversión permitiría a creación de 35 equipos comarcalizados de AT semellantes as actuais Unidades do Deza, Salnés e Bergantiños, o que facilitaría atención equitativa a toda a poboación infantil de Galicia mediante recursos de proximidade E facilitaría a creación de 140 postos de traballo. 8
18 Non debe esquecerse que segundo os estudios sobre rendibilidade da Atención Temperá estes recursos acadan unha taxa media de recuperación da inversión de 8 x 1. É dicir por cada euro invertido estímase que a administración aforra 8 no medio prazo en servizos especializados para nenos/as con discapacidades, centros de día, educación especial, axudas a dependencia, recuperación de actividade laboral dos proxenitores, Heckman J.: (2007): The productivity argument for investing in young children
19 Referencias GASTO CC.AA. Andalucía 1 - xaneiro- 2014, 10, 9 millóns euros Aragón 2- febreiro 2015, 3,5 millóns euros Asturias Estimación propia Baleares Orzamentos , 14 millóns de euros atencion-precoz-a-menores-de-seis-anos-con-discapacidad-se-duplica-desde html#.Kku8Hq18wqdsjvB Canarias s/d Cantabria Estimación Castela e León s/d Castela a Mancha 27-marzo ,8 millóns de uros Catalunya 04-abril ,5 millóns de euros Comunidade Valenciana 26-marzo-2012, 6,1 millóns de euros Madrid ,7 millóns de euros e=comunidadmadrid%2festructura Estremadura Murcia 22-febrero ,58 millóns de euros 10
20 temprana-14-municipios-mancomunidad html Navarra 18-setembro ,65 millóns de euros n+temprana.htm País Vasco Alava Vizcaya 22-xaneiro ,3 millóns de euros Guipuzcoa s/d Rioja 3 xaneiro ,6 millóns euros, 11
21 12
22 13
COMO XOGAR A KAHOOT Se vas xogar por primeira vez, recomendámosche que leas este documento QUE É KAHOOT?
COMO XOGAR A KAHOOT Dentro das novidades desta edición propoñémosche unha aplicación que che axudará a conectar máis cos alumnos e facilitar o coñecemento do tema deste ano. Se vas xogar por primeira vez,
More informationAcceso web ó correo Exchange (OWA)
Acceso web ó correo Exchange (OWA) Uso do acceso web ó correo de Exchange (Outlook Web Access, OWA) Contenido Uso do acceso web ó correo para usuarios do servidor Exchange Entorno da interfaz web (OWA)
More informationO SOFTWARE LIBRE NAS ENTIDADES DE GALIZA
O SOFTWARE LIBRE NAS ENTIDADES DE GALIZA 2008 O SOFTWARE LIBRE NAS ENTIDADES DE GALIZA FICHA TÉCNICA Universo: 8.652 pequenas e medianas empresas, 710 empresas informáticas, 588 centros de ensino e 117
More informationGUÍA DE MIGRACIÓN DE CURSOS PARA PLATEGA2. Realización da copia de seguridade e restauración.
GUÍA DE MIGRACIÓN DE CURSOS PARA PLATEGA2 Platega vén de actualizarse da versión de Moodle 1.8.6 á 2.6. Como a exportación e importación de cursos entre estas dúas versións non é 100% compatible, esta
More informationSilencio! Estase a calcular
Silencio! Estase a calcular 1. Introdución 2. Obxectivos 3. Concepto e consideracións previas. Ruído. Decibelio (db) Sonómetro. Contaminación acústica. 3. Concepto e consideracións previas. That quiz:
More informationR/Ponzos s/n Ferrol A Coruña Telf Fax
Día do libro 2009 Coa mostra das diferentes actividades realizadas ao longo deste mes do libro e a entrega de agasallos a todo o alumnado, en especial a o que tivo unha aportación destacada nestas actividades
More informationSíntesis da programación didáctica
Síntesis da programación didáctica o Contidos 1º Trimestre - REVIEW GRAMMAR 1º BACH - UNIT 4: ON THE BALL Modals. Modal perfects. Vocabulary: Words from the text. Word families. Sport. Expressions taken
More informationO Software Libre nas Empresas de Galicia
SI O Software Libre nas Empresas de Galicia EDICIÓN 216. RESUMO EXECUTIVO 1 Í N D I C E Presentación Principais resultados I. Posición global II. Tipoloxías de Software Libre III. Motivos para non empregar
More informationUNIDADES DE DESENVOLVEMENTO INFANTIL E APOIO FAMILIAR INFORME DE AVALIACIÓN
UNIDADES DE DESENVOLVEMENTO INFANTIL E APOIO FAMILIAR INFORME DE AVALIACIÓN UNIDADES DE DESENVOLVEMENTO INFANTIL E APOIO FAMILIAR Cretos Memoria e avaliación do proxecto piloto realizado pola Asociación
More informationInforme do estudo de CLIMA LABORAL do Sergas
Clima laboral - Sergas Informe do estudo de CLIMA LABORAL do Sergas Elaborado por: Servizo central de prevención de riscos laborais Subdirección xeral de Políticas de Persoal División de Recursos Humanos
More informationMEMORIA COMITÉS DE ÉTICA DA INVESTIGACIÓN DE GALICIA PERÍODO
MEMORIA COMITÉS DE ÉTICA DA INVESTIGACIÓN DE GALICIA PERÍODO 1996-2015 ÍNDICE 1. Antecedentes.. 1 2. Composición.. 3 3. Actividade 3.1. Actividade global.. 4 3.2. Actividade: Ensaios clínicos con medicamentos...
More informationII PLAN PARA A IGUALDADE DE OPORTUNIDADES ENTRE MULLERES E HOMES DE VIMIANZO ( )
II PLAN PARA A IGUALDADE DE OPORTUNIDADES ENTRE MULLERES E HOMES DE (2010-2013) Título: II Plan para a Igualdade de Oportunidades entre Mulleres e Homes de Vimianzo (2010 2013) Promove: Concello de Vimianzo.
More informationPROPOSTA PEDAGÓXICA PROCESO DE FAMILIARIZACIÓN Á ESCOLA INFANTIL
PROPOSTA PEDAGÓXICA PROCESO DE FAMILIARIZACIÓN Á ESCOLA INFANTIL CONTEXTUALIZACIÓN A participación da familia na proposta educativa dun centro é garantía de eficacia da acción educativa. Un dos nosos principios
More information2.1. O PROXECTO LINGÜÍSTICO DE CENTRO
2.1. O PROXECTO LINGÜÍSTICO DE CENTRO Fernando Trujillo Sáez Universidade de Granada En educación hai propostas que aparecen e reaparecen ao longo do tempo. Este fenómeno é propio das Ciencias Sociais
More informationIII PLAN MUNICIPAL DE IGUALDADE ENTRE MULLERES E HOMES
III PLAN MUNICIPAL DE IGUALDADE ENTRE MULLERES E HOMES 2018-2022 Concello de FORCAREI ÍNDICE INTRODUCIÓN... 2 ESTAMENTO MUNICIPAL COORDINADOR DO PLAN DE IGUALDADE. Error! Marcador no definido. MARCO CONTEXTUAL...
More informationVIGOSÓNICO V C O N C U R S O V I D E O C L I P S Calquera proposta estética para o vídeo: cine, animación, cor, branco e negro,...
WWW.VIGOSÓNICO.ORG VIGOSÓNICO V C O N C U R S O V I D E O C L I P S Un espazo para a túa creatividade PARA GRUPOS Calquera estilo musical: rock, rap, clásica, jazz, latina,... SOLISTAS Calquera proposta
More informationProblema 1. A neta de Lola
Problema 1 A neta de Lola A neta de Lola da Barreira estuda 6º de Educación Primaria na Escola da Grela. A súa mestra díxolle que escribira todos os números maiores ca cen e menores ca catrocentos, sempre
More informationProcesos preventivos e carteira de servizos en materia de prevención do Plan de Galicia sobre Drogas
Procesos preventivos e carteira de servizos en materia de prevención do Plan de Galicia sobre Drogas Listaxe da carteira de servizos ÁMBITO/ COLECTIVO PROGRAMA DESTINATARIOS TIPO SAÚDE NA ESCOLA 5-18
More informationII PLAN DE IGUALDADE DE OPORTUNIDADES ENTREE MULLERES E HOMES CONCELLO DE CERCEDA
II PLAN DE IGUALDADE DE OPORTUNIDADES ENTREE MULLERES E HOMES CONCELLO DE CERCEDA II PIOM DO CONCELLO DE CERCEDA COORDINA: Servizos Sociais do Concello de Cerceda FINANCIA: Concello de Cerceda e Deputación
More informationCRÉDITOS Edita: Dirección Xeral de Traballo e Economía Social Conselleria de Traballo e Benestar
O BOLETÍN DO OBSERVATORIO GALEGO DA RESPONSABILIDADE SOCIAL EMPRESARIAL Conselleria de Traballo e Benestar - Nº 3-2015 Contido: Estratexia de inclusión social Programa Start Up, Stand Up! Guía de boas
More informationREUNIÓN CONVOCATORIAS SUBVENCIÓNS 2018 SECCIÓN DE SERVIZOS SOCIAIS SERVIZO DE ACCIÓN SOCIAL, CULTURAL E DEPORTES
REUNIÓN CONVOCATORIAS SUBVENCIÓNS 2018 SECCIÓN DE SERVIZOS SOCIAIS SERVIZO DE ACCIÓN SOCIAL, CULTURAL E DEPORTES PUBLICACIÓN DAS BASES BASES REGULADORAS XERAIS http://bop.dicoruna.es/bopportal/publicado/2018/03/21/2018_0000002149.pdf
More informationA OUTRA CRISE: ENERXÍA, CAMBIO CLIMÁTICO E ECONOMÍA
A OUTRA CRISE: ENERXÍA, CAMBIO CLIMÁTICO E ECONOMÍA Xavier Labandeira Economics for Energy e Rede, Universidade de Vigo CLUB FARO DE VIGO 26 de novembro de 2013 Sandy, camiño de Nova Iorque: 29 outubro
More informationCONCELLO DE PONTEDEUME (A CORUÑA) ENDEREZO LOCALIDADE PROVINCIA C.P. Nº SS.SS TELÉFONO DE CONTACTO
PROCEDEMENTO SOLICITUDE DE NOVO INGRESO NA ESCOLA INFANTIL MUNICIPAL CHALÉ ROSA CURSO 2016/2017 DOCUMENTO SOLICITUDE DATOS DO NENO/A APELIDOS NOME DATA DE NACEMENTO DATOS DO PAI, NAI OU TITOR LEGAL NIF/NIE
More informationAVALIACIÓN DO PROXECTO PILOTO DE ASISTENCIA PERSOAL COGAMI
AVALIACIÓN DO PROXECTO PILOTO DE ASISTENCIA PERSOAL COGAMI Autoras: Luz Campello García. REDESAÚDE S.L. Juana Mª Tubío Ordoñez. COGAMI Edita Confederación Galega de Persoas con Discapacidade Impresión:
More informationSede Electrónica Concello de Cangas
Sede Electrónica Concello de Cangas Cumpra con toda a lexislación Lei 11/2017, de 22 de xuño, de Acceso Electrónico da Cidadanía aos Servizos Públicos. Lei 39/2015, de 1 de outubro, do Procedemento Administrativo
More informationPROGRAMA FORMATIVO DA ESPECIALIDADE FORMATIVA TÉCNICAS DE MARKETING ON LINE, BUSCADORES, SOCIAL MEDIA E MÓBIL COMM049PO
PROGRAMA FORMATIVO DA ESPECIALIDADE FORMATIVA TÉCNICAS DE MARKETING ON LINE, BUSCADORES, SOCIAL MEDIA E MÓBIL COMM049PO PLANS DE FORMACIÓN DIRIXIDOS PRIORITARIAMENTE PARA TRABALLADORES OCUPADOS PLANS DE
More informationNarrador e Narradora Narrador Narradora Narrador
1. Family dinner Soa unha música futurista. Narrador e Narradora: Aquí estamos, here we are, en Galicia, in Galicia, no ano 2050, in the year 2050, e temos unha historia que contarvos, and we have a story
More informationRede CeMIT Cursos Gratuítos de Alfabetización Dixital NOVEMBRO Aula CeMIT de Cuntis
Rede CeMIT Cursos Gratuítos de Alfabetización Dixital NOVEMBRO 2017 Aula CeMIT de Cuntis APRENDE A USAR O SMARTPHONE Días: 2, 3, 6, 14, 16, 17, 21 e 23 de novembro Horario: 12:00h a 14:00h Nº de Prazas:
More informationObradoiro sobre exelearning. Pilar Anta.
Algún dos integrantes da mesa redonda sobre software libre en Galicia: Miguel Branco, Roberto Brenlla e Francisco Botana. Obradoiro sobre exelearning. Pilar Anta. Obradoiro para coñecer e introducirnos
More informationGuía para a elaboración das Estratexias de desenvolvemento local das zonas pesqueiras FEMP
Guía para a elaboración das Estratexias de desenvolvemento local das zonas pesqueiras FEMP 2014-2020 Guía para a elaboración das Estratexias de desenvolvemento local das zonas pesqueiras. Recoñecemento
More informationplan estratéxico 2016 >> 2020
plan estratéxico 2016 >> 2020 ÍNDICE INTRODUCIÓN A. MISIÓN, VISIÓN, VALORES MISIÓN VISIÓN VALORES B. QUEN, COMO, CON QUE EIXE DA CALIDADE INTERNA EIXE DA DIRECCIÓN ESTRATÉXICA EIXE DO PERSOAL EIXE DOS
More informationPLAN DE COMUNICACIÓN DO PROGRAMA OPERATIVO DO FSE DE GALICIA
FONDO SOCIAL EUROPEO O FSE inviste no teu futuro UNIÓN EUROPEA PLAN DE COMUNICACIÓN DO PROGRAMA OPERATIVO DO FSE DE GALICIA 2007-2013 1 Índice de Contidos 1. PRESENTACIÓN...3 2. INTRODUCIÓN...5 2.1. Resultados
More information12352 LEI 11/2007, do 22 de xuño, de acceso electrónico dos cidadáns aos servizos públicos. («BOE» 150, do )
2242 Luns 2 xullo 2007 Suplemento núm. 17 As disposicións contidas no artigo 6.1, na sección 2.ª do capítulo III do título II e no capítulo II do título III, salvo o establecido no parágrafo segundo do
More informationXogos e obradoiros sobre o cambio climático que Climántica desenvolve en centros educativos
02 Xogos e obradoiros sobre o cambio climático que Climántica desenvolve en centros educativos 0OINFORMACIÓN PARA O DOCENTE 02 Climántica desenvolve estes obradoiros en aulas de centros educativos. Pode
More informationConcello de Baralla DENOMINACIÓN DA PRAZA/POSTO/EMPREGO: PERSOAL DE APOIO NO PAI. Concello de Baralla
BASES ESPECÍFICAS POLAS QUE SE ESTABLECEN AS NORMAS PARA A SELECCIÓN DE PERSOAL CON CARÁCTER PROVISIONAL OU TEMPORAL, A TRAVÉS DO SISTEMA DE CONCURSO-OPOSICIÓN, PARA PRESTAR SERVIZOS NO CONCELLO DE BARALLA
More informationDOG Núm. 115 Luns, 19 de xuño de 2017 Páx
DOG Núm. 115 Luns, 19 de xuño de 2017 Páx. 29711 I. Disposicións xerais Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria ORDE do 9 de xuño de 2017 pola que se regula a adscrición de forma temporal,
More informationPROCEDEMENTO P-PRL 20 PROCEDEMENTO DE ACTUACIÓN E APOIO AO PROFESIONAL EN EPISODIOS DE VIOLENCIA DE ORIXE EXTERNA
Páxina 1 de 13 INDICE 1. INTRODUCIÓN 2. OBXECTO E ALCANCE 3. DOCUMENTACIÓN DE REFERENCIA 4. DEFINICIÓNS 5. DESCRIPCIÓN 6. DIFUSIÓN DO PROCEDEMENTO 7. RESPONSABILIDADES 8. ESQUEMA FORMATOS F-PRL 20 01 Declaración
More informationApertura dos centros de formación profesional á contorna local: percepción dos axentes sociais
REVISTA DE ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN EN PSICOLOGÍA Y EDUCACIÓN eissn: 2386-7418, 2015, Vol. Extr., No. 7. DOI: 10.17979/reipe.2015.0.07.351 Apertura dos centros de formación profesional á contorna local:
More informationTRAXECTORIAS E RETOS
TRAXECTORIAS E RETOS ISSN: 1887-2417 D.L.: C-3317-2006 A profesionalización nos equipamentos de educación ambiental en España vista desde dentro Professionalization in environmental education facilities
More informationEFECTOS SOCIOECONÓMICOS DO ACTUAL PROCESO DEMOGRÁFICO EN GALICIA
EFECTOS SOCIOECONÓMICOS DO ACTUAL PROCESO DEMOGRÁFICO EN GALICIA CARLOS DE MIGUEL PALACIOS / MARÍA MONTERO MUÑOZ XAVIER SIMÓN FERNÁNDEZ Universidade de Vigo Recibido: 6 de xuño de 2011 Aceptado: 14 de
More informationGuía para a elaboración da planificación estratéxica dos centros da USC
Guía para a elaboración da planificación estratéxica dos centros da USC Índice 1. Introdución... 2 2. Procedemento para a elaboración do plan estratéxico... 4 2.1 Fase 1. Analizar a situación... 4 2.2
More informationCONSORCIO GALEGO DE SERVIZOS DE IGUALDADE E BENESTAR
CONSORCIO GALEGO DE SERVIZOS DE IGUALDADE E BENESTAR I. MEMORIA DOS ORZAMENTOS E PROGRAMA DE ACTUACIÓNSINVESTIMENTOS E FINANCIAMENTO I.1. Descrición da entidade O Consorcio Galego de Servizos de igualdade
More informationESPAÑA PLURILINGÜE MANIFESTO POLO RECOÑECEMENTO E O DESENVOLVEMENTO DA PLURALIDADE LINGÜÍSTICA DE ESPAÑA
ESPAÑA PLURILINGÜE MANIFESTO POLO RECOÑECEMENTO E O DESENVOLVEMENTO DA PLURALIDADE LINGÜÍSTICA DE ESPAÑA SEMINARIO MULTIDISCIPLINAR SOBRE O PLURILINGÜISMO EN ESPAÑA Os abaixo asinantes, creadores culturais
More informationXénero e discapacidade, unha dupla invisibilidade. Situación actual
313 Xénero e discapacidade, unha dupla invisibilidade. Situación actual Gender and disability, a double invisibility. Current situation MANUELA DEL PILAR SANTOS PITA Profesora contratada doutora de Dereito
More informationANÁLISE DO SECTOR TÉXTIL, CONFECCIÓN E CALZADO
ANÁLISE DO SECTOR TÉXTIL, CONFECCIÓN E CALZADO Actividade de interese estatístico (AIE13): Análise estatística de sectores produtivos e da estrutura económica en xeral recollida no Programa estatístico
More informationRevista Galega de Economía ISSN: Universidade de Santiago de Compostela España
Revista Galega de Economía ISSN: 1132-2799 mcarmen.guisan@gmail.com Universidade de Santiago de Compostela España FERNÁNDEZ LÓPEZ, SARA; VAQUERO GARCÍA, ALBERTO O MODELO DE FINANCIAMENTO DA UNIVERSIDADE
More informationA INTERVENCIÓN PEDAGÓXICA CON FAMILIAS INMIGRANTES: ESTRUTURA E AXENTES IMPLICADOS
A INTERVENCIÓN PEDAGÓXICA CON FAMILIAS INMIGRANTES: ESTRUTURA E AXENTES IMPLICADOS Lorenzo Moledo, M.M. Universidade de Santiago de Compostela (mdelmar.lorenzo@usc.es) Malheiro Gutiérrez, X.M. Universidade
More informationBILINGÜISMO, DESENVOLVEMENTO E APRENDIZAXE ESCOLAR: UNHA PROPOSTA DE INTERVENCIÓN NA ESCOLA
..L REVISTA GALEGO-PORTUGUESA DE PSICOLOXÍA E EDUCACIÓN N 7 (Vol. 8) Ano 7-2003 ISSN: 1138-1663 BILINGÜISMO, DESENVOLVEMENTO E APRENDIZAXE ESCOLAR: UNHA PROPOSTA DE INTERVENCIÓN NA ESCOLA Manoel BAÑA CASTRO
More informationExploración do desempeño ocupacional dos nenos con Trastorno do Espectro Autista (TEA) no contexto escolar ordinario
FACULTADE DE CIENCIAS DA SAÚDE GRAO EN TERAPIA OCUPACIONAL Curso académico 2014-2015 TRABALLO DE FIN DE GRAO Exploración do desempeño ocupacional dos nenos con Trastorno do Espectro Autista (TEA) no contexto
More informationREGULAMENTO DO CONSELLO MUNICIPAL DE INFANCIA E ADOLESCENCIA DO CONCELLO DE REDONDELA
REGULAMENTO DO CONSELLO MUNICIPAL DE INFANCIA E ADOLESCENCIA DO CONCELLO DE REDONDELA PREÁMBULO A participación dos nenos/as fundaméntase nos dereitos descritos na Declaración Universal dos Dereitos Humanos
More informationENVELLECEMENTO, AUTISMO E CALIDADE DE VIDA AUTISMO GALIZA ANO EUROPEO DAS PERSOAS CON DISCAPACIDADE
ENVELLECEMENTO, AUTISMO E CALIDADE DE VIDA AUTISMO GALIZA ANO EUROPEO DAS PERSOAS CON DISCAPACIDADE MAREMAGNUM AUTISMO GALIZA Nº 7. Ano 2003 Número Ordinario Director Cipriano Luis Jiménez Casas ciprianoluis@retemail.es
More informationConservatorio Profesional de Música de Vigo. Programación OPTATIVA DE MÚSICA MODERNA (historia do rock&roll)
Programación OPTATIVA DE MÚSICA MODERNA (historia do rock&roll) Índice 1. Introdución... 3 1.1 Marco Legal... 3 1.2 Características do centro... 4 1.3 Características do alumnado... 5 2. Obxectivos xerais
More informationCENTRO DE DÍA DE MUROS: CARACTERÍSTICAS DOS SEUS USUARIOS E PAPEL DO TERAPEUTA OCUPACIONAL. NECESIDADES E PROPOSTA DE INTERVENCIÓN
FACULTADE DE CIENCIAS DA SAÚDE GRAO EN TERAPIA OCUPACIONAL Curso académico 2013-14 TRABALLO DE FIN DE GRAO CENTRO DE DÍA DE MUROS: CARACTERÍSTICAS DOS SEUS USUARIOS E PAPEL DO TERAPEUTA OCUPACIONAL. NECESIDADES
More informationEDUCACIÓN DIXITAL INNOVADORA
EDUCACIÓN DIXITAL INNOVADORA XUNTA DE GALICIA E UNIÓN EUROPEA 2. QUE OFRECE UN AULA DIXITAL? As aulas dixitais están equipadas para ofrecer aos/as alumnos/as unha experiencia educativa adaptada ás necesidades
More informationCUESTIÓNS XERAIS A AMBOS PROCEDEMENTOS
CUESTIÓNS XERAIS A AMBOS PROCEDEMENTOS 1. Cal é o PRAZO de presentación das solicitudes? O programa bonos de innovación ten carácter plurianual e aberto ata o esgotamento dos fondos asignados polo que
More informationCURSO UNIVERSITARIO CON APROBACIÓN PROVISONAL DE HOMOLOGACIÓN POR PARTE DA CONSELLERÍA DE CULTURA, EDUCACIÓN E O.U.
CURSO UNIVERSITARIO CON APROBACIÓN PROVISONAL DE HOMOLOGACIÓN POR PARTE DA CONSELLERÍA DE CULTURA, EDUCACIÓN E O.U. RECOMENDADO POLO ALTO COMISIONADO DAS NACIÓNS UNIDAS PARA O CAMBIO CLIMÁTICO www.climantica.org
More informationBOP BOLETÍN OFICIAL DA PROVINCIA DA CORUÑA BOLETÍN OFICIAL DE LA PROVINCIA DE A CORUÑA
BOP www.dicoruna.es BOLETÍN OFICIAL DA PROVINCIA DA CORUÑA BOLETÍN OFICIAL DE LA PROVINCIA DE A CORUÑA D.L.: C-1-1958 MARTES, 8 DE ABRIL DE 2014 BOP NÚMERO 67 Administración Local Municipal Arteixo Servizos
More informationPrimeira.- Facúltase a directora xeral da Familia para dicta-las resolucións que sexan necesarias para a execución e desenvolvemento desta orde.
Orde do 1 de agosto de 1996 pola que se regulan os contidos mínimos do Regulamento de réxime interior e o proxecto educativo dos centros de atención a menores. (DOG nº 168, do 28 de agosto de 1996) A Lei
More informationFondo de Acción Social. Manual do Usuario de presentación de solicitudes do FAS
Fondo de Acción Social Manual do Usuario de presentación de solicitudes do FAS Fondo de Acción Social 2 Táboa de contidos Introducción 3 Moi importarse 4 Pasos a seguir para a presentación de solicitudes
More informationOrzamentos Xerais do Estado para 2016: Novidades en materia de Seguridade Social que xestionan as mutuas
Orzamentos Xerais do Estado para 2016: Novidades en materia de Seguridade Social que Pensións públicas Art. 36.- Índice de revalorización de pensións. As pensións do sistema da Seguridade Social experimentarán
More informationFacultade de Fisioterapia
Normas e Avaliación do Traballo de Fin de Grao Curso 2017-2018 Co fin de acadar unha carga de traballo semellante nos Traballos de Fin de Grao (TFG) que deben facer o alumnado ao ser estes titorizados
More informationAccións da responsabilidade social empresarial. Atrae, retén e motiva o capital intelectual da empresa?
297 Accións da responsabilidade social empresarial. Atrae, retén e motiva o capital intelectual da empresa? Actions of the entreprise s social responsibility. Does it attract, retain and motivate the intellectual
More informationConservatorio Profesional de Música de Vigo. Programación de Percusión
de Vigo Programación de Percusión Índice 1. Introdución... 5 1.1 Marco Legal... 5 1.2 Características do centro... 6 1.3 Características do alumnado... 7 2. Obxectivos xerais das ensinanzas musicais...
More informationINFORME DE AVALIACIÓN DOS BANCOS DO TEMPO DO PROXECTO CONTA CON ELAS
UNIVERSIDADE DE VIGO INFORME DE AVALIACIÓN DOS BANCOS DO TEMPO DO PROXECTO CONTA CON ELAS Luz Varela Caruncho Amada Traba Díaz Universidade de Vigo ÍNDICE Introdución... 3 Os Bancos do Tempo... 4 Os Bancos
More informationCristina González Abelaira
Estud. lingüíst. galega 8 (2016): 89-106 DOI http://dx.doi.org/10.15304/elg.8.3065 Cristina González Abelaira Universidade de Santiago de Compostela cristina.gonzalez@usc.es Recibido o 14/01/2016. Aceptado
More informationÓRGANO: SECRETARIA XERAL TÉCNICA E DO PATRIMONIO
NUM-CONSULTA: V0001-16 ÓRGANO: SECRETARIA XERAL TÉCNICA E DO PATRIMONIO DATA DE SAÍDA: 04/02/2016 NORMATIVA: Artigo 14.Dous do Texto refundido das disposicións legais da Comunidade Autónoma de Galicia
More informationANEXO XIII MODELO DE PROGRAMACIÓN DE MÓDULOS PROFESIONAIS
1. Identificación da programación Centro educativo Código Centro Concello Ano académico 15016000 Compostela Santiago de Compostela 2018/2019 Ciclo formativo Código da familia profesional Familia profesional
More informationCADERNOS DE PSICOLOXÍA. SETEMBRO 2017 Número especial dedicado á Psicoloxía do Traballo, das Organizacións e dos Recursos Humanos
CADERNOS DE PSICOLOXÍA SETEMBRO 2017 Número especial dedicado á Psicoloxía do Traballo, das Organizacións e dos Recursos Humanos EDITORIAL: A PSICOLOXÍA AO SERVIZO DO TRABALLO A ORIENTACIÓN PROFESIONAL
More information4.- MULLER E SERVICIOS SOCIAIS
4.- MULLER E SERVICIOS SOCIAIS 2 4.1.-REGULAMENTO DO SERVICIO DE AXUDA NO FOGAR (S.A.F.) Aprobado por acordo plenario do 28 de decembro de 2000. Publicado no BOP de A Coruña do 28 de abril de 2001. OBXECTO,
More informationOS VIVEIROS GALEGOS COMO INSTRUMENTO DE DESENVOLVEMENTO LOCAL: SITUACIÓN ACTUAL E LIÑAS FUTURAS DE MELLORA
OS VIVEIROS GALEGOS COMO INSTRUMENTO DE DESENVOLVEMENTO LOCAL: SITUACIÓN ACTUAL E LIÑAS FUTURAS DE MELLORA ALBERTO VAQUERO GARCÍA* / FRANCISCO JESÚS FERREIRO SEOANE** 1 *Universidade de Vigo **Universidade
More informationEducación Social e equipamentos sociocomunitarios. Unha análise desde o concello e as asociacións de A Veiga (Ourense)
Universidade de Santiago de Compostela Facultade de Ciencias da Educación Grao en Educación Social Traballo de Fin de Grao Educación Social e equipamentos sociocomunitarios. Unha análise desde o concello
More informationDITAME DO CONSELLO DA CULTURA GALEGA SOBRE AS BASES PARA A ELABORACIÓN DO DECRETO DO PLURILINGÜISMO NO ENSINO NON UNIVERSITARIO DE GALICIA
DITAME DO CONSELLO DA CULTURA GALEGA SOBRE AS BASES PARA A ELABORACIÓN DO DECRETO DO PLURILINGÜISMO NO ENSINO NON UNIVERSITARIO DE GALICIA Santiago de Compostela 2010 1. CONSIDERACIÓNS PREVIAS Segundo
More informationSobre as subvencións públicas á tradución editorial galega ( )
ARTIGOS Madrygal. Revista de Estudios Gallegos ISSN: 1138-9664 http://dx.doi.org/10.5209/madr.57632 Sobre as subvencións públicas á tradución editorial galega (2008-2016) Silvia Montero Küpper 1 Recibido:
More informationviveiros en Galicia de empresa O papel dos económica e xeración de emprego
viveiros O papel dos de empresa en Galicia c o m o axe n t e s d e p ro m o c i ó n económica e xeración de emprego O papel dos viveiros de empresa en Galicia como axentes de promoción económica e xeración
More informationPROTOCOLO DO COMEDOR ESCOLAR DO C.E.I.P. DE ARZÚA INTRODUCCIÓN Este protocolo é parte integrante do regulamento orgánico do centro escolar e de
PROTOCOLO DO COMEDOR ESCOLAR DO C.E.I.P. DE ARZÚA INTRODUCCIÓN Este protocolo é parte integrante do regulamento orgánico do centro escolar e de acordo coa actual normativa vixente, recolle as directrices
More informationSantiago de Compostela, 21 de setembro de 2016 Axencia Galega para a Xestión do Coñecemento en Saúde Sonia Martínez Arca Xerente
Resolución do 21 de setembro de 2016 pola que se convoca proceso selectivo para a provisión mediante contrato laboral temporal dunha praza de titulado/a superior de xestor de proxecto para a Unidade de
More informationLEI 18/2011, DO 5 DE XULLO, REGULADORA DO USO DAS TECNOLOXÍAS DA INFORMACIÓN E DA COMUNICACIÓN NA ADMINISTRACIÓN DE XUSTIZA
LEI 18/2011, DO 5 DE XULLO, REGULADORA DO USO DAS TECNOLOXÍAS DA INFORMACIÓN E DA COMUNICACIÓN NA ADMINISTRACIÓN DE XUSTIZA (BOE núm. 160, do 06/07/2011) (Última actualización do 06/10/2015: o texto foi
More informationGUÍAS DE. Serie INFORMES DO ESTADO DE SAÚDE. SERIE II: Sección CANCRO DE MAMA: Informe 7
GUÍAS DE GUÍAS DE Serie II HIGEA Deusa da Saúde INFORMES DO ESTADO DE SAÚDE SERIE II: Sección CANCRO DE MAMA: Informe 7 PROGRAMA GALEGO DE DETECCIÓN PRECOZ DO CANCRO DE MAMA (PGDPCM). RESULTADOS 1992-2005
More informationVersión 1. Marzo 2009
14 Guías Técnicas do Plan de Atención Integral á Saúde da Muller GUÍA TÉCNICA DO PROCESO DE ATENCIÓN ÁS DISFUNCIÓNS SEXUAIS FEMININAS Versión 1. Marzo 2009 14 Guías Técnicas do Plan de Atención Integral
More informationProcedimientos Auditivos e Instrumentais DEPARTAMENTO COORDINADOR/A DA DISCIPLINA. CURSOS 1º curso 2º curso 3º curso 4º curso.
PROGRAMACIÓN DOCENTE DE RITMO E LECTURA (I-II) CONSERVATORIO SUPERIOR DE MÚSICA DE A CORUÑA TÍTULO SUPERIOR DE MÚSICA (ENSINANZAS REGULADAS POLO DECRETO16/2015) 1. IDENTIFICACIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN DISCIPLINA
More informationvista Galega de Bloque temático ECONOMÍA, EMPRESA E MEDIO AMBIENTE Coordinadora MARÍA ROSARIO DÍAZ VÁZQUEZ
vista Galega de Publicación Interdisciplinar da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais Bloque temático ECONOMÍA, EMPRESA E MEDIO AMBIENTE Coordinadora MARÍA ROSARIO DÍAZ VÁZQUEZ 2011 Universidade
More informationRevista Galega de Economía Vol (2016)
REFLEXIÓNS SOBRE RESPONSABILIDADE SOCIAL EMPRESARIAL, RESPONSABILIDADE PÚBLICA E A SUSTENTABILIDADE MEDIOAMBIENTAL Elena Inglada Galiana (elenaig@eco.uva.es) José Manuel Sastre Centeno (manolo@eco.uva.es)
More informationDOG Núm. 82 Luns, 29 de abril de 2013 Páx
DOG Núm. 82 Luns, 29 de abril de 2013 Páx. 13265 III. OUTRAS DISPOSICIÓNS CONSELLERÍA DE TRABALLO E BENESTAR ORDE do 25 de abril de 2013 pola que se establecen as bases que rexen as axudas para o programa
More informationPREESCOLAR NA CASA: DE PREPARACIÓN PARA A ESCOLA A EDUCACIÓN FAMILIAR NO MEDIO RURAL DE GALICIA (ESPAÑA)
Historia y Memoria de la Educación 7 (2018): 363-389 Sociedad Española de Historia de la Educación ISSN: 2444-0043 DOI: 10.5944/hme.7.2018.18740 PREESCOLAR NA CASA: DE PREPARACIÓN PARA A ESCOLA A EDUCACIÓN
More informationpersoal, familiar e laboral
Plan de Conciliación da v ida persoal, familiar e laboral A R D O R A f o r m a c i ó n e s e r v i z o s s. c o o p g a l e g a ID DOCUMENTO: PLAN_CONCILIACON_ARODRAPDF VERSIÓN: 1.0 DATA: 02/04/2008 AUTORÍA:
More informationCompetencias docentes do profesorado universitario. Calidade e desenvolvemento profesional
Competencias docentes do profesorado universitario. Calidade e desenvolvemento profesional Miguel Ángel Zabalza Universidade de Santiago de Compostela Colección Formación e Innovación Educativa na Universidade
More informationChega o OrientaConsello, o desembarco youtuber de Down Galicia
Mira o spot da nosa nova campaña! A REDE É INCLUSIVA E COLABORATIVA. DÁLLE AO PLAY! Chega o OrientaConsello, o desembarco youtuber de Down Galicia Inconcibible rexeitamento do Constitucional Acordos con
More informationmarcoeuropeocomún de referencia para as linguas: aprendizaxe, ensino, avaliación
marcoeuropeocomún de referencia para as linguas: aprendizaxe, ensino, avaliación Marco europeo común de referencia para as linguas: aprendizaxe, ensino, avaliación 2005 Xunta de Galicia, Secretaría
More informationI. PRESENTACIÓN. 1. Administración e recursos humanos
3 I. PRESENTACIÓN 1. Administración e recursos humanos Os procesos de cambio aos que continuamente están sometidas as administracións públicas esixen flexibilidade, capacidade de adaptación e anticipación.
More informationDOG Núm. 34 Venres, 16 de febreiro de 2018 Páx
DOG Núm. 34 Venres, 16 de febreiro de 2018 Páx. 10526 III. Outras disposicións Escola Galega de Administración Pública RESOLUCIÓN do 7 de febreiro de 2018 pola que se convocan as actividades formativas
More informationESTRUTURA LABORAL E DEMOGRÁFICA DE MOECHE ESTRUCTURA LABORAL Y DEMOGRÁFICA DE MOECHE DEMOGRAPHIC AND EMPLOYMENT STRUCTURE OF MOECHE
Facultade de Ciencias do Traballo GRAO EN RELACIÓNS LABORAIS E RECURSOS HUMANOS ESTRUTURA LABORAL E DEMOGRÁFICA DE MOECHE ESTRUCTURA LABORAL Y DEMOGRÁFICA DE MOECHE DEMOGRAPHIC AND EMPLOYMENT STRUCTURE
More informationMEMORIA DE AVALIACIÓN DA CALIDADE: INFORME DE RESULTADOS PROGRAMACIÓN: ACCIÓNS FORMATIVAS DIRIXIDAS PRIORITARIAMENTE ÁS PERSOAS TRABALLADORAS
MEMORIA DE AVALIACIÓN DA CALIDADE: INFORME DE RESULTADOS PROGRAMACIÓN: ACCIÓNS FORMATIVAS DIRIIDAS PRIORITARIAMENTE ÁS PERSOAS TRABALLADORAS DESEMPREGADAS CORRESPONDENTE AO EERCICIO 2016. CURSO: 1597 ADGD0208
More informationCRISE ECONÓMICA E FLUXOS MIGRATORIOS EN ESPAÑA: OS EFECTOS DA POLÍTICA SANITARIA NA POBOACIÓN
MÁSTER OFICIAL EN MIGRACIÓNS INTERNACIONAIS TRABALLO FIN DE MÁSTER DO CURSO ACADÉMICO 2014/15 CRISE ECONÓMICA E FLUXOS MIGRATORIOS EN ESPAÑA: OS EFECTOS DA POLÍTICA SANITARIA NA POBOACIÓN CRISIS ECONÓMICA
More informationO INGLÉS EN INFANTIL: UNHA PORTA AO PLURILINGÜISMO
O INGLÉS EN INFANTIL: UNHA PORTA AO PLURILINGÜISMO O INGLÉS EN INFANTIL: UNHA PORTA AO PLURILINGÜISMO Coordinación da edición Fco. Xabier San Isidro Agrelo Grupo de traballo técnico María Victoria Navaza
More informationO pracer de xogar PROGRAMA. 20 ANIVERSARIO Asociación Galega. de Atención Temperá. 3 de xuño de 2017
PROGRAMA O pracer de xogar 20 ANIVERSARIO Asociación Galega de Atención Temperá 3 de xuño de 2017 CONSELLERÍA DE POLÍTICA SOCIAL Cidade da Cultura de Galicia Auditorio Neira Vilas e Salas Anexas SANTIAGO
More informationPlan Estratéxico
Oficina de Cooperación e Voluntariado Plan Estratéxico 2013-2016 Abril 2013 1 Plan Estratéxico 2013-2016 Contido I. Sementeira de solidariedade a xeito de presentación... 2 II. Cidadáns globais con raíces
More informationDETERMINANTES SOCIOECONÓMICOS DA LINGUA: O CASO DO GALEGO
DETERMINANTES SOCIOECONÓMICOS DA LINGUA: O CASO DO GALEGO CARLOS GRADÍN LAGO 1 Universidade de Vigo Recibido: 9 de xaneiro de 2006 Aceptado: 21 de abril de 2006 Resumo: En Galicia conviven actualmente
More informationESTUDO DA OCUPACIÓN NO MERCADO DE TRABALLO EN GALICIA. INFLUENCIA DO XÉNERO 1
ESTUDO DA OCUPACIÓN NO MERCADO DE TRABALLO EN GALICIA. INFLUENCIA DO XÉNERO 1 MARÍA CARMEN SÁNCHEZ SELLERO Universidade da Coruña RECIBIDO: 5 de xaneiro de 2012 / ACEPTADO: 7 de maio de 2012 Resumo: Neste
More informationCONTROL DE VERSIÓNS E DISTRIBUCIÓN
CONTROL DE VERSIÓNS E DISTRIBUCIÓN NOME DO DOCUMENTO: VERSIÓN: 1.0 COD. DO DOCUMENTO: ELABORADO POR: Xerencia MATI-AMTEGA DATA: 28/02/18 VALIDADO POR: IGVS DATA: 28/02/18 APROBADO POR: DATA: CLÁUSULA DE
More informationA ADMINISTRACIÓN ELECTRÓNICA DESDE UNHA PERSPECTIVA COMPARADA
3 A ADMINISTRACIÓN ELECTRÓNICA DESDE UNHA PERSPECTIVA COMPARADA Coordinadores da publicación Xosé Mahou Doutor en Ciencia Política e da Administración, profesor da Universidade de Vigo Alexander Heichlinger
More information