KONTENI. Ziyet-Ut Pu foto, remersiman: Clement Bordlais.

Transcription

1 1

2 KONTENI Ziyet-Ut 2012 Kriz dan Zonn Euro Editoryal: Klas Travayer fas a Kriz Euro... 4 LALIT an Aksyon... 5 Lavortman: Premye Dekriminalizasyon... 6 Lalwa Arkaik lor Lavortman Amande par Mazorite Ekrazant.. 6 Lapwi Nursing Association & Lezot Sindika... 8 Let MLF a Depite lor Kifer bizin vot pur.. 9 Kontribisyon dan lalit pu dekriminalizasyon par fe Paulo Ninan.. 10 Kominike LALIT anfaver dekriminalizasyon lavortman. 11 Lalit kont Listeri Detayman lor votman lalwa Dekriminalizasyon Lavortman dan Parlman Kwin Medikal: Sikl Reprodiksyon Imen Rodrig Diskur ot nivo 2 depite MR Rodrig 14 Zenn dan Rodrig Diego Garcia ek Chagos 15 Kritik LALIT kont deklarasyon PM N. Ramgoolam dan Parlman. 15 Vol teritwar pu baz militer Diego Garcia 16 Manifestasyon LALIT pu ferm larad kont bato deger USA. 18 Trak LALIT lor fermtir baz Diego Garcia. 19 Letter to Foreign Minister Boolell against Nuclear Weapons.. 20 Jabaljas ek Bulbak. 21 LALIT an Aksyon. 21 Joint Film show The War You Don t See by John Pilger Kriz Grav Afekte Ti Planter. 23 Diskur Yann Jean pu Fet Travay Diskur LALIT (Alain Ah-Vee) pu Fet Travay Diskur Labaz Intersindikal (Ragini Kistnasamy) pu Fet Travay. 27 Reportaz Latelye Argiman lor Morisyanism e Nasyonalism (par Ram Seegobin). 28 Refleksyon lor Morisyanism par enn lekter. 33 Konser Susheela Raman manke Anile INFO INFO Book Review: The Song of the Dodo: Island Bio-Geography in Times of Extinction Kreasyon Zordi: Pavel LALIT anons so Seminar Stratezik Ziyet Mank di Respe: Depite ki mank respe pu so alye kuma pu so adverser Lagrev Etidyan Canada. 40 Pu foto, remersiman: Clement Bordlais. Pibliye ek Inprime par LALIT, 153 Royal Rd, GRNW, Port Louis. Rs 20/ lalitmail@intnet.mu 2

3 KRIZ DAN ZONN EURO KOT KRIZ LA SORTI? Kriz dan zonn Euro zordi, li truv so lasurs dan kriz dan sistem kapitalis mondyal. Dan bann lane , bann lekonomi dan bann gran pei kapitalis ti pe fer fas a enn ralantisman zeneral. Lerla mem ki bann guvernman sa bann pei la deside pu relans zot lekonomi a traver aktivite lager (eg invazyon Lirak). Zot ti osi bes to dintere drastikman pu sey ankuraz linvestisman. Me pli gro parti larzan pa ti al dan prodiksyon, me plito dan spekilasyon e bann tranzaksyon finansye. Bann labank ti kumans pret larzan masivman sirtu dan tranzaksyon imobilye, suvan san mem evalye kapasite bann dimunn pe repeye. Buku labank, sirtu dan Lamerik ti mem vann zot bann gro-gro det a bann lezot institisyon finansye internasyonal inpe partu dan lemond, dan Lerop, dan Lazi. Lerla sa bann institisyon la ti kumans spekile lor sa bann det la, lor probabilite ki sa bann det la pa pu tom fayit. Me avek sirplis likidite e osi buku tranzaksyon spekilatif lor bann prodwi alimanter e enerzetik, nu kumans gayn enn lamonte linflasyon inpe partu dan bann lane (ti apel sa food and fuel inflation ). Lerla kan bann labank santral ogmant to lintere agresivman pu kontkare linflasyon, bann anprenter kumans nepli kapav repey zot det. E bann gro-gro institisyon finansye internasyonal (kuma Goldman Sachs, Morgan Stanley, etc) ki ti aste sa bann det-la, zot kumans collapse. E kuma sak institisyon ki ti pe collapse ena bann det imans anver lezot institisyon, li ti vinn kuma enn lefe domino, kot enn degringole, enn apre lot. Sekter finansye tinn vinn telman predominan ki li ti rann sistem kapitalis ankor pli vilnerab. Reaksyon a kriz Kan sa kriz finansye kapitalis eklate a-partir 2007, bann labank reazir par kumans diminye kredi, finansman vinn difisil ek byen ser. Investisman e mem prodiksyon kumans bloke. Lerla bann guvernman kapitalis kumans intervenir dan lekonomi. Inprim larzan masivman, rebes to dintere drastikman, e leta donn finansman a bann labank. Me buku labank ti tuzur mank kapital pu sutenir lakantite larzan ki zot tinn prete. Lespayn ek Litali pe ankor fer fas sa problem-la azordi. Globalizasyon kapital Sistem kapitalis zordi li organize ankor plis lor enn baz global/internasyonal. Non selman prodiksyon, me ankor plis so sistem finansye. Ena buku inter-koneksyon ant bann pei atraver komers e sistem finansye. Nu ena enn lekonomi global, enn sistem finansye global ek bann institisyon finansye e banker global ki kapav inflyans kondisyon ekonomik dan tu bann lekonomi. Kan ena enn problem dan enn lekonomi, sa li ena reperkisyon dan buku lezot lekonomi a-traver sa bann inter-koneksyon la. Par egzanp, kan Lerop dan problem e puvwar dasa diminye, eksportasyon Lasinn ver Lerop afekte. Kan Lasinn so lekonomi ralanti, eksportasyon Lostrali ver Lasinn afekte. Mem Leta Zini byen trakase ar seki pe arrive dan Lerop. Buku miltinasyonal Amerikin zot prezan e finn investi buku dan Lerop. Buku labank Amerikin inn pret larzan masivman dan Lerop. 3 Si Lerop ekrule, Lamerik afekte. Lerla, Lasinn trakase parski li ena bann investisman enorm (plizir milyar dollar) dan bann bon-trezor dan Lamerik. Bann lekonomi emerzan Pa fini. Anfet, enn bon parti larzan ki ti pe kree e inzekte dan Leta Zini ek Lerop pa ti pe al dan sekter prodiktif dan sa 2 parti lemond la. Zot ti pe al ver bann lezot lekonomi kapitalis dan bann marse emerzan ( Emerging Markets ) kuma par egzanp Lenn, Lasinn, Brezil, Lostrali, a- traver investisman bann miltinasyonal. Me enn bon parti prodiksyon dan sa bann pei la re-al ver eksportasyon ver Lerop ek Leta Zini. Selma kan puvwar dasa diminye drastikman dan Lerop ek Leta Zini, sa bann lekonomi emerzan la kumans gayn problem. Se seki nu pe truve azordi. Nu osi afekte Moris afekte buku par kriz dan Lerop. Sa li sirtu parski lekonomi Moris li santre buku lor prodir pu eksporte ver bann pei Lerop. Prodwi textil, disik e servis lotelri. Plis ki 65% eksportasyon li ver Lerop. Nu finn truv buku presyon pu bes to lintere. E osi pu depresye (afebli) valer rupi pu ogmant valer bann reveni eksportater, ki an deviz, sirtu an euro. Sa li pu afebli puvwar dasa klas travayer. Pri prodwi inporte pu monte an fles e lamizer pu aksantye. Kan depresye rupi, klas travayer pey pli ser pu aste tu so komisyon; e lot kote, eksportater gayn plis rupi kan zot konverti zot deviz depi eksportasyon. Li egzakteman kuma enn sibvan-syon ki klas

4 travayer pe done a bann patron dan sekter exporta-syon. Bizin lager pu enn model devlopman ki pu ranforsi klas travayer, e pa afebli li. Ki pu osi ranforsi rezilyans fas a bann kriz dan lekonomi kapitalis o-nivo mondyal. Devlop kapasite prodir bann prodwi nesesite, nuritir, lenerzi. Enn devlopman kot klas travayer e dimunn mizer a- lavangard, e non-pa kuma bann asiste ki an-marz devlopman la. Sitwayen Editoryal KLAS TRAVAYER FAS A KRIZ EURO Asterla tu komantater politik pe realiz seki LALIT pe dir depi 2003 vini mem. Kriz dan Zonn Euro pe kontiyn agrave. Enn kriz ki pe depas kad kontinan Eropyen e pe pran enn dimansyon global. Dan Moris nu pe truv reperkisyon sa kriz la lor bann sekter lekonomi ki baze lor exportasyon. Patrona dan bann sekter kuma disik, textil, turism, ICT/BPO pe kumans alarme ki zot profi pe bese kan Euro pe perdi valer. Zot pe reklam depresyasyon rupi pu retablir zot marz profi. Deza, dan dernye bidze minis Xavier Duval finn fer buku konsesyon a patrona atraver konsesyon lor tax ek kreasyon fon National Resilience Fund avek 7.3 milyar rupi ki pu ed patrona dan peryod kriz. Sa paret pa sifizan, asterla Labank Santral an konivans avek Minis de Finans pe vini avek ankor mezir anfaver patrona. Labank Santral finn pran desizyon pu fasilit lonn an deviz. Li finn osi ogmant rezerv deviz depi 4 mwa pu vinn 6 mwa. Sa dernye mezir la finn deza amenn enn depresyasyon 3% rupi par rapor a Euro, e li pu kontinye provok ankor depresyasyon. Sa kriz Euro li enn lot faz dan seri kriz ki pe afekte sistem kapitalist global depi lane 2005 vini mem. Onivo Moris, lekonomi kapitalist finn rant dan enn kriz sistemik apre ki WTO finn anlev proteksyon pu sekter textil ek disik. Lerop finn inpoz enn rediksyon 36% pri disik, e an memtan finn donn enn lamone konpansasyon. Me, sa lamone konpansasyon la finn servi avek konplisite guvernman pa pu restriktir lekonomi, me pu rantabiliz konpayni sikriyer, avek enn plan destriksyon lanplwa par milye atraver VRS ek fermtir mulin. Plan restriktirasyon finn kontiyn gard later monopolize ar plantasyon kann ek finn transform Lindistri Sikriyer an Lindistri Kanyer. Savedir plantasyon kann pu servi anparti pu prodwir 4 disik, me sirtu pu prodiksyon elektrisite apartir bagas ek prodiksyon etanol atraver melas. Anmemtan Lindistri Sikriyer finn benefisye permi konversyon later pu bann proze IRS ek ERS. Bann proze ki finn permet tablisman rant dan spekilasyon fonsye onivo internasyonal. Gran porsyon later otur Moris finn bare ar miray ros ek vande a bann pri byen for, me ki pa reprezant gran soz anterm kreasyon lanplwa. Guvernman finn sutenir sa kalite devlopman ekonomik ki pena lavenir pu travayer ek dimunn mizer. Dan so diskur luvertir lakup kot Amma Toukay an 2011, Navin Ramgoolam finn mem admet avek buku fyerte ki li enn swa politik so guvernman pu alwe larzan konpansasyon Lerop pu finans restriktirasyon. Kan kriz pe agrave nu pe truv FMI ek burzwazi avek so bann ideolog dan lapres pe kumans enn lot faz atak kont klas travayer kan zot pe kestyonn

5 Welfare State. Zot pe dir ki bizin ena siblaz pu bann servis ki gratis ek iniversel pu tu dimunn. Kanpayn pe viz pu atak dan enn premye tan plan pansyon vyeyes, transpor gratis ek sibsid lor bann nesesite debaz kuma gaz. An memtan zot pe amenn kanpayn pu sanz lalwa travay pu rann lisansiman pli fasil ek pu atak kondisyon travay. Tusala, azute avek depresyasyon rupi viz pu shifte fardo kriz sistem kapitalist pu met lor ledo travayer ek dimunn mizer. Guvernman pa finn montre okenn volonte politik pu demar enn resantraz ekonomik ki veritableman dan lintere lamas dimunn dan Moris. Okontrer guvernman finn permet sa bann sekter ki an kriz sirviv, par amenn enn politik pu plis afebli travayer. Fas a sa seri atak, muvman sindikal pa pe resi ni inifye, ni defann klas travayer. Dan LALIT depi 2005 nu ti prevwar sa kriz sistemik ki finn anplifye avek kriz petrolye ek kriz finansye. Nu ti denons sa swa iresponsab guvernman, sirtu dan kontex kriz alimanter mondyal, ki pe kontiyn favoriz enn devlopman ekonomik ki depandan a plis ki 65% lor marse Lerop. Zordi avek kriz Euro, ena nesesite pu kontiyn batir mobilizasyon pu enn lekonomi alternativ. Enn lekonomi ki baze lor prodiksyon agro-indistriyel, devlopman lapes indistriyel ek lenerzi renuvlab. Zordi nu truve seki nu pe propoze fezab e kapav vinn enn realite. Nu finn truve kimanyer Vita Rice Ltd finn rekolte 2000 tonn diri depi 330 hektar dan Cluny sa mwa la. Diri reprezant enn aliman debaz pu buku dimunn dan Moris, e nu truv li fezab pu asir enn plantasyon pli gran lesel pu konsomasyon lokal ek exportasyon. Avek kriz dan sekter disik, nu pe truve ki ena plis ki 7500 ti planter finn abandonn plantasyon kann, e ena ki pare pu lans dan prodiksyon diri. Seki manke se sutyin depi guvernman. Anplis ki plantasyon diri nu finn truve apartir Zanvye sa lane, AREU finn furni pye friyapin avek enn kanpayn explikasyon a bann planter. AREU finn osi travay lor bann teknik pu transformasyon friyapin an lafarinn. Kote lamer nu finn realiz potansyel 2.3 milyon kilomet kare losean ki 5 LALIT an Aksyon form parti teritwar Moris. Malgre sa, Guvernman pa finn montre volonte politik pu devlop lindistri lapes, me finn plito donn permi lezot bato pu vinn lapes pu fer kuma enn zonn frans pwason. Fas a kriz sistem kapitalist, LALIT truv nesesite pu kontiyn mobilizasyon otur program pu enn lekonomi alternativ ansam avek lorganizasyon klas travayer, zenn, ti planter, elver, peser dan Moris ek Rodrig. 20 Zin 2012 Selebrasyon Fet Travay LALIT Kuma sak lane, LALIT finn selebre Fet Travay le 1 Me dan Horl Mama Bul Later, Grand Rivyer konzwintman avek Muvman Liberasyon Fam, Federasyon Playgroup ek Ledikasyon pu Travayer. Tem Fet Travay sa lane la ti Solidarite Travayer Internasyonal kont kriz kapitalist. Kom dabitid, ti ena mesaz solidarite internasyonal osi byin ki poem, sante, demonstrasyon tai chi depi manb prezan. Ti osi ena enn expozisyon lor lalit Diego Garcia, ek expo Readers an Kreol pu mark lantre langaz klas travayer dan lekol an Enn inovasyon ti Latelye argiman kot ti ena kestyon ek repons lor Eski Morisyanism kapav konbat kominalism? ek Eski nasyonalism kapav konbat inperyalism. U kapav lir kestyon-repons dan sa deba la dan Revi. Yannick Jeanne ek Rada Kistnasamy ti prezide, Alain Ah-Vee ti fer diskur lor nom LALIT. U kapav lir rapor selebrasyon Fet Travay ek diskur introdiksyon Yannick Jeanne osi byen ki diskur Alain Ah- Vee lor nu websayt. Komisyon Sindikal re-zwenn Komisyon sindikal LALIT ti zwenn apre Fet Travay pu pas an revi sityasyon muvman sindikal apre 1 Me Nu finn konklir ki li inportan devlop nu stratezi pu ki travayer organize politikman antan ki klas kont kriz ekonomik kapitalist. Seans Konzwen Fim John Pilger A lokazyon Zurne Internasyonal Liberte Lapres, LALIT ti organiz enn sesyon Fim ek Deba konzwintman avek Sant Idrice Goomany ek Union Syndicale des Employées de la Presse le 9 Me Grand Rivyer. Fim The War you don t See par John Pilger, li enn kritik singlan kont lager inperyalist ek sirtu propagann medyatik ki form parti sa lager-la. John Pilger ti avoy enn mesaz pu sa lokazyon la ki nu finn met lor nu websayt. Ti ena enn 40 dimunn prezan ek ti ena bon deba apre fim-la. Get reportaz dan Revi. Manif LALIT kont Bato de Ger Le 12 Me, ti ena manif LALIT kont bato de ger US USS McFaul dan larad Port Louis, e kont lokipasyon militer Diego Garcia. U kapav lir rapor ek get foto sa aksyon la dan nu Revi.

6 LALWA KONT LAVORTMAN AMANDE PAR MAZORITE 3/4 Pandan tu sa 36 banane ki LALIT finn amenn kanpayn pu dekriminalizyon lavortman, nu finn paret marzinal. Me, sa ti plito intox, e li ti enn intox telman dominan ki dimunn ki ti pe propaz li ti nn ariv krwar li, zotmem. Kan finalman le 12 Zin enn vot finn vinn divan Parlman (mem li enn dekriminalizasyon ase minimalist), lerla nu truve ki trwa-kar depite anfet anfaver lalwa la. Pozisyon LALIT pa marzinal ditu. Anfend-kont ti ena selman 20% depite ki finn vot kont. Ena zis 3 parti politik ki kont: Cehl Meeah so parti integrist, OPR ki ena enn ansyen Pret Katolik kuma so lider, ek Parti Guimbeau ki reprezant lintere Guimbeau. Finalman, kan deba finn vinn otur enn Bil spesifik ki Guvernman ti propoze, lerla nu gayn enn sondaz ki DCDM Research fer e pibliye. Zot dekuver ki parmi fam Moris, ena mem rezilta ki dan Parlman. 80% fam Moris truve ki lavortman enn dernye rekur, plis ki 2/3 anfaver lalwa la. Ankor enn prev ki LALIT pa ti marzinal ditu. Alor, bann ki marzinal se plito dimunn ki krwar li fezab an 2012 pu kontiyn met lide relizye dan lalwa sekilye enn pei. E sa, malgre ki zot finn truve, expoze divan zot lizye dan Parlman, ki li pa posib. U pa kapav lezifere pu respekte anmemtan enn krwayans ki dir lavi kumanse moman konsepsyon, e osi anmemtan respekte enn lot krwayans ki dir lavi sufle dan enn fetis 120 zur apre konsepasyon. Ni natirelman lezifire anmemtan pu respekte konsyans dimunn ki rekonet lavi kan ena enn nesans. Li absird pu mem seye. Kan sa gran bastyon lareaksyon, Legliz Anglikan an Angleter, dir u ki, Parfwa li enn desizyon pli moral pu fer enn lavortman ki pu pran desizyon pa fer enn, lerla u kone li inpe difisil pu lezifire pu respekte tu diferan moralite. Pa zis lor size lavortman, me lor tu kalite size, depi ki manze dimunn manze ziska ki swin medikal dimunn permet. Lor kestyon lavortman, li ti nn vinn neseser dan lintere lasante piblik, moralite sekilye, ek drwa imen, pu akil ek marzinaliz bann lafors obskirantist ek irasyonel ki ti pe pretann li posib met zot krwayans relizye dan lalwa. Tu dernyeman, Legliz Katolik ti nn telman akile ki li finn dir li pa akoz li so krwayans relizye ki lavi kumanse avek konsepsyon, me lasyans ki dir sa. Lavi, si nu servi term la dan so sans syantifik ti kumanse (si nu servi kumanse dan so sans presi) enn sel fwa, plis ki 4 milyar lane desela lor planet Ers. Lafors obskir marzinalize Alor, premye viktwar ki sa amandman Criminal Code Act finn amene ti viktwar kont bann lafors obskir, okilt, irasyonel ki finn redwir a zot zis proporsyon. Sa, li ti enn viktwar inatandi pu muvman fam, e pu bann manb LALIT alatet muvman fam. Seki nu tu ti pe vize sete enn progre pu fam, pu lasante piblik, pu drwa imen. E nu finn gayn plis. Sa ansyen Leta ki ti opuvwar lepok kolonizasyon Franse, finn finalman kumans perdi so kontrol diktater lor sosyete. Klerman serten depite MMM tuzur su lanpriz sa ansyen Leta, petet atraver MMM so rezo finansman 6 par burzwazi istorik ki tuzur liye ar yerarsi Legliz. Dan bann lorganizasyon fam ki regrup fam dan burzwazi ek tit-burzwazi, nu finn truv mem linfliyans, e sa osi sirman atraver rezo finansman. Enn-de bann pli gro konpayni Moris, kan deba ti leve lor lavortman kumansman sa lane la, ti met kraking lor zot anplwaye. WIN, ki ti byen anfaver dekriminalizasyon lavortman finn bat retret enn serten moman tandi ki enn brans Soroptimist ki ti tultan an faver ti nepli kapav pran pozisyon akoz enn-de manb infliyan finn obzekte. Kanpayn fasizant kont Me, burzwazi ek lezot lafors reaksyoner ti azir tro tigit ek tro tar. Lerla, kan bann pro-life notwar ti deklans zot kanpayn, li ti ena lefe kontrer. Plizir depite finn denons harselman ki zot finn sufer. Bann foto suvan trike, ek fim avek buku disan, setadir vizyel ki viz pu fer dimunn per, finn denonse kuma metod fasizant; dimunn ti konpar zot metod avek metod Gaetan Duval lepok foto dimunn-skelet avek lezand: L Iindependence = la famine. Editoryalist ti koz lor santaz ki zot pe fer lor prosesis demokratik, kan zot menas lagrev lafin. E, AVAAZ, ki donn sipor teknik pu tu kalite revandikasyon o-nivo internasyonal, finn kareman refiz kontiyn fer host pu zot petisyon; zot ti dekrir li kuma anti-drwa-fam. Alor, marzinalizasyon ti kumans vinn aparan mem avan votman, mem avan sondaz DCDM Research. Sosyete Moris inn kumans afransi depi sa bann lafors la,

7 pu sit DPM Xavier Duval so diskur anfaver lalwa lor lavortman. Balans de fors ti kumans sanze depi avan Trwa-zan desela, kan fotografzurnalist Marie-Noelle Derby ti truv lamor apre enn lavortman klandestin, Muvman Liberasyon Fam ek lezot lorganizasyon fam ti met dibut enn Fron Lor Lavortman. Sa Fron la finn dekret lalwa arkaik 1838 enn konfizyon, parski li ti fer referans a quick with child. Dut lor sinifikasyon sa term la ti ule dir ki lavortman ti posibleman parfetman legal ziska fetis kumans buze, setadir otur 20 semenn groses. Alor, Fron ti fer enn apel pu Leta gete ki li pu fer, sispann lalwa. Kan Shabeela Kalla ti gayn purswit su Kod Kriminel an 2010 swit a enn lavortman klandestin, DPP finn finalman retir ka kont li. Plitar DPP finn anonse anpiblik ki lalwa la tro konfi pu ki enn DPP kapav purswiv o- kriminel. Kimanyer li pu kapav menas enn fam ubyen zenn tifi avek 10an servitid penal lor baz enn lalwa ki inklir enn fraz an ansyen Angle ki dir quick with child, sanki li konn exakteman komye semenn akize-la ansint? Dayer, lavortman fer byen rarman apre sa moman kot fetis so muvman vinn evidan pu fam la. Alor, ansyen lalwa ti mortelman atake par akimilasyon sutyen pu sa long lalit pu dekriminalizasyon, depi avan lepok LALIT ek MLF, pandan tutolong batay ki LALIT ek MLF finn amene lor 36 an, e finalman par sa ku de gras kanpayn resan sirtu par MLF kont terminolozi dan lalwa la, setadir quick with child. Bann lobi kont ti kumans perdi zot gon kan koz sa fraz la. Antretan, LALIT ek MLF finn kone, atraver nu proximite avek lamas dimunn dan pei, ki sak fam Moris fer ant 2 ek 3 lavortman avan li rant dan laz. Dan Parlman, Rajesh Jeetah, ansyen Minis Lasante finn fer enn kalkil anterm global pu pei ki montre ki Sketch Picasso pu Guernica, 1937 fam finn fer ant 500,000 ek 1,000,000 lavortman depi Lindepandans. Dayer, kan u miltipliye sif prezans kot kabine dokter ki fer lavortman pu fer kalkil, li prodir enn sif similer. Alor, sa korbor exakteman avek nu lexperyans lor terin. Totalite popilasyon fam pa kapav res kriminalize dan enn pei. Li pa tenab. Li enn degre ipokrizi ofisyel tro flagran pu tenir. Alor, kan Guvernman finn vinn delavan avek enn Bil, MLF finn byen vit pran desizyon pu apiy lalwa la. Priorite sete pu gayn enn viktwar kont sa monopol moralite ki ansyen Leta ti reprezante. MLF ti realize ki sa pu ena lefe liber nu depi sa prizon deba nivo Form III dan lekel pei la ti ranferme. Alor, MLF ti apel enn nuvo inkarnasyon sa Fron lor Lavortman la, apel sann fwa la, tu sinpleman Fron Komin An faver Nuvo Lalwa Lavortman. So platform: dakor ek sa Bil la, kuma enn platform minimem. Byen vit plis ki 10 lorganizasyon finn adere, e finn amenn zot kontribisyon aktiv, dan enn fason suteni ek disipline ki remarkab pu sa lepok down-turn dan lalit la. Bi Fron sete pu fer Bil la ariv dan Parlman, res dan Parlman, ariv ziska votman, traverse san ranvwa, san li al zwenn tase dan sipaki Selek Komiti, e san ki li denatire tro gravman par amandman. Byen vit 1,100 7 organizasyon fam Morisyen, dan 4 Komite Rezyonal National Women s Council finn piblikman sutenir Fron Komin. Bann sindika ek federasyon pwisan kuma Nursing Association, Konfederasyon Travayer Sekter Prive, Government Teachers Union ek FPBOU, finn ader a Fron Komin. Fron Komin la finn organiz delegasyon fam depi kat kwin Moris pu prezan dan Parlman. Sak fwa Parlman zwenn, ant 20 ek 80 fam prezan pu ekut deba. Prezans fam dan Emi-Sik finn dekuraz sa bann badinaz anti-fam ki abitye donn bal dan Lasanble Nasyonal. E mem kan deba fini 1:00 dimatin, u truve ena tuzur 22 fam ki finn reste dan Galri Piblik ziska lafen. Enn aswar ti ena fam depi plas swivan: Triolet, Site Labrasserie, Surinam, Bambous, Mare d Albert, Pte aux Sables, Plaine Verte, Grande Riviere, Curepipe, Rose-Hill, Pailles, Camp Le Vieux, Beau Bassin, sant Anvil, Plaine Magnien, Quatre Bornes, Vacoas, Floreal, Lallmatie, Belvedere, Bon Accueil, Montagne Blanche, Pointe aux Piments, Nouvelle France, L Escalier, Flacq. Fron Komen, apre ki Bil la finn vote e preske anmemtan ki li pe siyne par Prezidant Larepiblik par interim Mme. Monique Ohsan- Bellepeau, finn fer enn Konferans

8 de Pres pu anonse ki li pe kontiyn existe ziska Regulations fer ek lalwa la promilge. Lerla, Fron la pu inn atenn so lobzektif, manb Fron finn anonse dan zot Konferans de Pres. Sak manb Fron finn dakor ki lalwa la pa sifi. Enn total dekriminalizasyon li neseser. Okenn manb Fron pa ule ki fam ek zenn tifi kriminalize kan zot deza dan difikilte avek enn groses non-dezire. Alor, Fron finn anons probabilite enn trwazyem inkarnasyon sa Fron la dan lavenir. Bann lorganizasyon ki finn aktif dan Fron ti: MLF ki ti apel li, MFPWA ki finn amenn lalit pandan 50 an pu lasante reprodiktif fam, WIN ki ti ena manb prezan dan tu aktivite Fron, sirtu Marie-Noelle Elissac, Dis-Moi enn nuvo lorganizasyon drwaimin ki finn ena 3 diferan manb aktif dan Fron, Mauritius Alliance of Women, ki finn aktif dan sa lalit la depi lepok Ursule Ramdenee, e zordi ti amene par Ranjeeta Bunwaree, ISDP avek 5-6 reprezantan etidyan Liniversite Moris prezan sak fwa, Women International avek prezans suteni Soomantee Brigemohun, Collectif Citoyen avek prezans remarke Pouba Iyasawmy-Essoo, plis 4 eleman dan muvman sindikal (Get Bwat). Tusala, avek sutyen 1,100 women s association dan NWC. Desin Picasso, Dansez bale LALIT PU DEKRIMINALIZ LAVORTMAN LAPWI NURSING ASSOCIATION & LEZOT SINDIKA Sindika Nursing Association ki regrup infirmye ek ners, health care asistennt ek sarz fam, finn anonse dan Konferans de Pres Fron Komin Anfaver Nuvo Lalwa lor Lavortman, ki antan ki enn lorganizasyon avan-gardist, li promuvwar enn total dekriminalizasyon lavortman. So Prezidan, Ashok Kallooa, finn dir ki staf lopital konn sufrans fam, tifi, kan zot ariv lopital. Li dir li penib pu truv sa sufrans la: literis perfore, fam ki finn gayn emorazi ziska zot telman blem ners kone ki zot ena byen tigit sans sape, ubyen tifi avek enn septisemi avanse. Li finn fer apel a tu fam ek tifi ki malad apre lavortman pu pa ezite, vinn lopital, vinn rod swin. Staf lopital pa la pu ziz u, li finn dir. Li finn osi pran langazman pu veye ki bann Regulations marse san dele, akoz letan li inportan dan ka lavortman. Li finn dir ki so sindika pu osi veye ki okenn profesyonel pa servi so puvwar pu fer okenn koripsyon. Kontribisyon Nursing Association finn kle dan Fron Komen, kuma lezot manb Fron finn dir.anfet, Komite Nursing Association ek so Lel Femininn, finn organize pu ki enn delegasyon prezan sak seans Parlman, e osi dan Candle-light ki ti fer kot Moniman Travayer Inkoni, Lagar Rose-Hill le 3 Zin pu komemor tu fam finn mor akoz lavortman ilegal. Sa kalite lidership dan muvman sindikal li extra-ordiner. Sa lidership li finn posib dan sa moman kle dan listwar, anparti akoz travay politik onivo sindika a-long-alenn ki manb LALIT, Sadna Jumnoodoo finn fer dan so sindika. Kan Ashok Kallooa pa ti la, sekreter zeneral, Ram Nawzadick finn pran rol lidership, avek samem konviksyon ki Prezidan sindika la. Prezidant Lel Femininn, Pamela Gaspar. 8 Enn dezyem gran sindika ki finn reysi pran enn stenn extraordiner, se Government Teachers Union, ki li osi, finn ralye so manb pu Parlman ek pu Candlelight. Prezidan Vinod Seegum ti ekrir enn let for a Premye Minis, e finn, li osi, pran sa rol lidership ki inportan dan sa bann moman kle dan listwar. La, dan sa sindika la, nu salye travay a-long-alenn politik o-nivo sindika ki Gassen Murugan finn fer lor 30 an. CTSP finn kontribiye dan enn fason inportan, antan ki Konfederasyon. Reeaz Chuttoo, Sekreter, finn pran laparol dan rankont divan lapres ek Minis Varma, kot Fron tipe exziz ki li al-delavan, e pa sumet a okenn presyon pu retir so Bil. Laba, Sekreter CTSP finn dir ki li personelman finn suvan kontribiye onivo federasyon, kan li ti FPU, pu pey lavortman klandestin fam enn manb ki dan difikilte. Sa kalite fransiz ki finn ede buku pu expoz ipokrizi enn sosyete ki pretann ki lavortman enn zafer marzinal. Jane Ragoo, Prezidan, finn fer enn diskur dan Candle-Light, e li ti emuvan, akoz Moniman ki CTSP finn kree ansam ek Minisipalite BB-Rosehill, ti azir kuma enn pwen raliman pu Fron. Ena travayer sekter linprimri ek sekter konstriksyon ki finn prezan depi CTSP dan Parlman. FPBOU, federasyon avek enn Lel Femininn pli aktif depi lontan, ti ena manb fam prezan pu sak aktivite Fron, zame manke. Ziska tar aswar zot manb ti prezan. Sa kontribisyon 4 eleman inportan dan muvman sindikal, lor baz enn pozisyon de prinsip ek lor baz enn langazman dan aksyon, finn permet Fron la gayn enn perkitans extra-ordiner. Muvman Fam dan so lansanb finn gayn lapwi enn alye byen for dan enn fason byen integ. Lindsey Collen

9 LALWA LAVORTMAN LET MLF A TU DEPITE Mardi gramatin 14 Me, mam MLF ti regrupe divan lantre Parlman pu remet an min prop enn kopi sa let la a tu depite. LALIT ti pibliye sa let la dan so versyon Angle lor so websayt e nu ti sutenir stend MLF. Onorab Mam Parlman, Muvman Liberasyon Fam fer apel a u dan enn lespri solidarite e kuma kikenn ki finn eli par vot fam e zom dan enn sosyete sekilye, pu vot an faver Bil pu amand lalwa kolonyal ki date depi Idealman, bann parti politik ti bizin donn enn mo-dord pu vot an faver lor grawnd lasante piblik, drwa imin, e nesesite pu enn lalwa sekilye. Si enn depite santi li pa kapav vot an faver pu bann rezon moral personel, li ti devet kuma enn obzekter konsyans, abstenir, pu gard liberte konsyans sak individi intak. Amandman ki pe propoze, mem si li pa demand MLF lor lekel nu pe lite depi 36 an, pu ena bann lefe pozitif imedya. Pu sa bann rezon, nu pe fer apel a u pu vot an faver Bil. Premyerman, nepli pu ena sa pinisyon ki ansyin lalwa la ti inpoze lor fam, kan laparey represif Leta ti pe fors nu gard enn groses ki nu pa ule apre ki nu finn sufer tromatism enn vyol. Nepli pu ena pinisyon ki ti ena su ansyin lalwa kot Leta ti fors fam ek tifi ki viktim inses pu kontinye enn groses ki repiynan, etan done tabu inses. Nepli pu ena pinisyon kuma ti ena avek ansyin lalwa ki ti permet Leta interdi fam fer enn lavortman mem kan so lasante frazil ti rann enn groses danzere pu li. Leta pu nepli ena puvwar obliz fam kontinye enn groses ki li pa ule kan finn detekte malformasyon extreman grav fetis. Fam ki retruv zot dan sufrans extrem pu kapav sap depi represyon, ki ti pe vinn duble sufrans e angwas. Dezyemam, kan nuvo lalwa tir kriminalizasyon aveg depi lor ledo preske totalite popilasyon fam, sa pu sanz balans de fors dan sosyete an zeneral an faver lasante fam. Nuvo lalwa pu kree lespas osi pu sa bann fam ki tuzur pu ena rekur a lavortman, me kan zot ka tom andeor ka permet dan nuvo lalwa: Si zame zot tom malad apre enn lavortman klandestin, pu asterla kapav al lopital, klinik ase vit pu gayn tretman dirzans, san lafreyer ki ansyin lalwa ti inpoze. Sa pu omwin diminye nomb lamor fam ki dan laz pu gayn zanfan. Trwazyeman, nuvo lalwa pu permet fam ek tifi diskit groses non dezire pli uvertman, parski li nepli kriminel. Sa pu ede pu batir enn sosyete kot enn nuvo volonte pu pran nesans pu servi kontrasepsyon dan serenite e avek konsiderasyon. Katriyeman, nuvo lalwa pu ariv, dan lapratik, inform piblik, ki tuzur inyoran lor la, lor devlopman teknolozik pu lavortman. Anfet laplipar lavortman dan buku pei fer atraver konprime RU486 lerla enn lot konprime kuma Cytotec, swiv par enn eko. Li nepli neseser fer okenn intervansyon sirirzikal. Dimunn pu ariv konpran ki Cytotec par kontrast li na pa enn metod lavortman, par li tusel. Sa usi pu ede pu sov lavi fam. Sinkyeman, fam travayer, fam depi fami mizer pu kapav omwin dan sa 4 ka extrem la fer enn lavortman dan enn fason diyn. Su 9 ansyin lalwa, zis fam ki ena lemwayin ki ti ena sa posibilite la. Lasante Piblik Alepok ki ti dekret Seksyon 235 Kod Kriminel kolonyal dan 1838, lefe sa lalwa anti-lavortman ti pu protez lasante e lavi fam. Dan sa lepok la, teknolozi medikal e lamedsinn pa ti ankor byin devlope e lavortman ti anfet byin danzere pu fam ki ti al fer li. Me, zordi sa mem lalwa, li lakoz maladi, andikap e mem lamor pu fam. Alor, lalwa bizin sanze. Nu fer apel pu u met u dan plas sa bann milye fam ki al fer lavortman avek metod danzere, inklir konprime Cytotec ki pa enn metod, e expoz zot lavi. E pu rann omaz tu fam, byin suvan mama, ki finn perdi lavi akoz kriminalizasyon aveg tu bann fam, ki fors fam al fer lavortman danzere, e lerla kan malad, telman per persekisyon, zot ezite pu al lopital. Drwa Imin e Dinite Depi tultan, fam inn responsab reprodiksyon sosyete dan plizyer fason, inklir reprodiksyon fizik. Nu finn tultan azir dan enn fason responsab. Zordi, nu fer apel a tu depite pu rekonet sa, pa sede a propagann anti-fam ki sanse fam pu pran lavantaz lalwa, fam pu abize e fam pu sanse al fer lavortman pu enn wi, pu enn non. Nu usi rapel depite ki sertin dimunn klem ki zot pe Watch ki ena demokrasi, zot mem, zot telman antidemokratik ki zot pe fer kanpayn kont bann Konvansyon Internasyonal Drwa Imin ki finn sinye demokratikman par bann

10 Paulo Ninan, desede le 14 Me, 2012, laz 91 an, ti dwayenn Muvman Liberasyon Fam. Li ti anfet enn gran liter pu dekriminalizasyon lavortman. (Get Obityer dan Isi truv li dan sa foto la, zis 2 mwa avan so lamor, pe amenn manb MLF dan enn seremoni an memwar Marie-Noelle Derby ek Sharonne Marla, de fam ki finn mor akoz lavortman. Akote li, agos Marie-Jose Medon ek a-drwat Martine Mavisa, de manb MLF. Grup fam Muvman Liberasyon Fam par deryer pe swiv dan Simityer Bwa Marsan. guvernman eli. Zot pe lager pu perpetye enn lalwa arkaik inpoze par enn dekre kolonyal. Lalwa Sekilye Bil ki pe vini divan Parlman, li enn bil sekilye, ki permet dimunn ki pa dakor avek lavortman pu pa fer li. Li osi permet zot kontiyn dekuraz fam fer li. Se sa liberte konsyans. Me, term lavi ki suvan ule dir diferans ant organik ek inorganik pran diferan definisyon kan term la aplik konsep lavi imen. Kan exakteman enn anbryon imin u enn fetis enn lavi imen u non, sa li varye ant sak relizyon e diferan sansibilite moral atraver lemond. Me dan lapratik, tulezur dan Moris, Leta Sivil e tu bann relizyon, avek rezon, konsider moman kan donn nesans, samem moman kot ena enn nuvo lavi imen ki sosyete rekonet. Dokter kapav, byin sir ed enn fetis byin devlope pu sirviv osi boner ki 2 mwa avan term, e sa li enn devlopman merveye. Lalwa dan okenn fason pa obliz personn pu fer enn lavortman si li pa ule. Okonter, li anpes Leta inpoz represyon, persekisyon e prizon lor tu fam ki, selon zot prop konsyans, desid pu fer enn lavortman su kondisyon limite Bil. Fam deza fer lavortman Fam, mem fas a represyon laparey Leta, fer lavortman. Statistik site par Dr Zinat Aumeerully resaman expoz sa. Nu fer apel a u pu vot, e vot latet ot, an faver ki fam omwin gayn inpe respe setadir kapav legalman met fin a enn groses dan serten ka kot ena sufrans extrem. Guvernman e lopozisyon tulede an faver Sa nuvo Bil, li implemantasyon propozisyon Rapor Task Force MMM-MSM (Pramila Patten ti prezidan) ki Minis Drwa Fam, Arianne Navarre-Marie alepok ti anonse pu prezante an Tu lider prinsipal MMM ek MSM, inklir Lider Lopozisyon, Paul Berenger, finn deza pran pozisyon anfaver sa kalite Amandman la. Parti Travayis, inklir Premye Minis, Navin Ramgoolam e asterla Kabine, finn dibut avek sa Amandman. De tu bann Parti Politik, se PMSD ki finn ena enn laliyn byin kler an faver drwa fam pu gayn enn minimem proteksyon pu so lasante ek so dinite. Se avek respe ki nu fer apel a u pu u vot an faver Amandman ansyin lalwa. Ragini Kistnasamy e Lindsey Collen pu Muvman Liberasyon Fam, 12 Me,

11 AMANDMAN LALWA LAVORTMAN KOMINIKE LALIT Kan Bil ti divan Parlman, LALIT ti pran pozisyon anfaver dan L Express Weekly e lor nu sayt Nu militan fam ti alavangard muvman anfaver. Parti LALIT swete ki Parlman vot bann amandman Kod Kriminel ki met fin a kriminalizasyon total pu tu lavortman dapre lalwa Nu fer enn apel a tu depite dan Parlman pu vot anfaver sa bann amandman la, mem si nu pa konsider zot ideal pu zordi e pu nu lepok. Nu ule truv enn kad legal ki anfet eliminn tu kriminalizasyon fam ki pena lot swa apart fer enn lavortman pu met fin a enn groses ki zot pa kapav kontinye. Dan enn lemond ideal, pa pu ena nesesite pu fer enn lavortman, pa pu ena groses indezire, pa pu ena menas lavi fam ki ule gayn zanfan. Dan enn lemond ideal, pa pu ena vyol (vyol dan maryaz u lezot vyol), pa pu ena inses, pa pu ena bann zom macho ki pu pruve ki zot zom apart fors groses kontinyel lor zot konpayn, pa pu ena arselman sexyel lor sayt travay, pa pu ena groses aksidantel akoz kontrasepsyon pa finn marse. Dan enn lemond ideal, tu fam pu ena akse a kontrasepsyon garanti, zot partner pu partaz responsabilite egal pu planifye kan zot ule gayn enn zanfan. Sosyete pa pu malvi bann zenn fam ki pa marye, fam ki divorse, vev, ki dan lake klinik Family Planning pu pran kontrasepsyon. Pa pu ena kanpayn konstan kont metod kontrasepsyon ki marse, komkwa zot bann metod ki pa natirel. Pa pu ena bann krwayans relizye ki kondann buku dimunn dan lemond a malidi sexyelman transmisib (sirtu AIDS), akoz komkwa kapot li sanse kont lalwa lanatir. Finalman, dan enn lemond ideal, fam pu konsidere kuma enn et imin avek drwa egal, non pa enn kreatir ki sorti depi kot enn zom, pu fer travay reprodiksyon. Me, nu pa viv dan enn lemond ideal. Dan LALIT, nu pe lite ver sa lemond ideal la. Antretan, nu pa konsider ki fam bizin riske so lavi, so lasante u so liberte akoz bann disfonksyonnman dan sosyete pu lekel zot pa responsab u lor lekel zot pena okenn kontrol. Se sa rezilta lavortman ilegal pu fam e tu bann lafors ki pe reziste dekriminalizasyon lavortman pe anfet inpoz fardo tu sa disfonksyonnman lor fam, e sa li pa bon. Kriminalizasyon total lavortman su lalwa 1838 expoz tu fam a stres initil, mem bann fam ki zot reg enn-de zur an retar, fam ki finn bliye pran enn u de so pilil, u fam ki fer enn fos kus e pa kone ki pu fer avek enn fetis. Dan enn sosyete de klas, sa fardo li buku pli lur lor bann fam ki mizer e ki pena mwayin pu pran avyon pu al dan enn pei kot lavortman legal. Pu sa bann rezon, dan LALIT, nu krwar ki deba pur u kont inn depase. Li nepli ler pu konvink sa bann mem lafors sosyal ki ti fer kanpayn kont kontrasepsyon dan bann lane 50 ek 60, ki ti fer kanpayn kont sterilizasyon volonter, ki usi kondann tu oryantasyon sexyel ki pa fit zot mul konformite. Ler inn vini pu ki fam benefisye depi bann avanse dan domenn lasyans, pu ki fam nepli anprizone dan zis so rol byolozik pu reprodwir, pu fam aret riske zot lavi, lasante, u liberte akoz zot finn esey debruye pu met fin a enn groses ki zot pa ule kontinye. Amandman Kod Kriminel ki pe vinn dan Parlman Mardi 22 Me, 2012, reprezant enn pa dan bon direksyon. Ram Seegobin, Pu LALIT, 16 Me 2012 LALIT KONT LISTERI Dan kumansman 19em Syek, dan lepok lalwa kont lavortman (Seksyon 235, Kod Penal, 1838), syans medikal ti konsider listeri kuma enn maladi ki fam geyne, parski so lakaz ti-baba (literis) buz-buze, sanse, dan so vant. Sa 2 mo listeri ek literis ena enn rasinn komin dan mo Grek hustera. Seki etonan, seki mem aster la an 2012, seki derule dan lakaz tibaba (literis) bann fam kapav ankor presipit kriz isterik parmi serten dimunn ki ti ule ki nu rest ek lalwa lavortman Erezman ki ¾ popilasyon, ek ¾ depite dan Lasanble Nasyonal finn reziste sa listeri la. Sa li rezilta enn travay ki pe fer depi lontan. Dan Revi Lalit de Klas No. 6 (Avril 1977), ti deza ena enn lartik ek tit Avortman: drwa sak fam pu swazir, kot 3 fam dan MLF ti prezant argimantasyon rasyonel an faver legalizasyon lavortman. 11

12 KWEN MEDIKAL SIKL REPRODIKSYON IMEN Tu kalkil ki ena pu fer ek groses servi, kuma kumansman kalkil, premye zur dernye lemwa: sa li parski fertilizasyon dizef par sperm (konsepsyon), li pa ena enn dat fix. Li pa fasil pu kone kan enn fam finn ovile, ek fertilizasyon pa arive zur ki finn ena relasyon sexyel. An mwayenn, sikl lemwa ena enn dirasyon apepre 28 zur; me ena buku varyasyon. Si nu kumanse ek zur enn, setadir premye zur lemwa, pu 4 a 5 zur pu ena seynman lemwa. Ant zur 13 ek 16, pu ena ovilasyon: enn dizef pu kit enn over ek kumans desann dan tib ki al ver literis (lakaz ba-ba). Si finn ena relasyon sexyel otur sa lepok la, enn sperm pu kapav fertiliz dizef la, ordinerman kan dizef la finn ariv ver lafen tib, zis avan literis. Dizef la pran apepre 3 zur apre ovilasyon pu ariv ziska literis, ek li pu pran enn lot 3 zur pu inplante dan literis, si finn ena fertilizasyon; sinon dizef la mor, desann ar prosen lemwa. Groses konplete otur 40 semenn apre dat 1 er zur dernye lemwa. Etan done ki finn ena buku deba resaman otur limportans konsepsyon limem, si lavi kumanse zur ki enn dizef finn fertilize par enn sperm, li ti pu itil pu nu gete ki arive apre ki enn dizef finn fertilize par enn sperm. Statistikman, lor 100 dizef ki finn fertilize, 50 desann san ki ena inplantasyon, san ki ena enn groses. Lor sa lezot 50 kot finn ena inplantasyon, kot ena siyn groses, 10 pa pu sirviv, ek zot osi, zot pu desann kuma enn lapert (lavortman spontane). Finalman zis 40 % ki pu kontinye kuma enn groses. Metod kontrasepsyon kuma sterile (coil), li azir par anpes implantasyon enn dizef ki finn fertilize. Metod lavortman medikal ki pe vinn de plizanpli komin, se konprime RU 486 (Mifepristone) ek 2 zur apre Cytotec (Misoprostol). Pu groses ki mwins ki 9 semenn, sa metod la li preske 100% efektif, ek li azir par anpes inplantasyon. Dan Lerop se metod ki itilize dan plis ki ¾ ka lavortman: li sinp ek pa dimann okenn ospitalizasyon. 12

13 13

14 2 DEPITE RODRIG DISKUR OT NIVO pur NUVO LALWA lor LAVORTMAN Nicolas von Mally ek Christian Leopold finn sakenn fer enn diskur byin kuraze, ot nivo, anfaver lalwa pu rann lavortman legal dan ka spesifik. Diskur ti fer dan kontex deba dan Lasanble Nasyonal lor amandman Criminal Code Act. Sa 2 reprezantan la finn fer enn diskur baze lor realite Repiblik Moris an antye, Moris, Rodrig ek Agalega. Minis N.Von Mally finn dir ki lalwa 1838, ki date 174 an desela, kapav anprizonn fam akoz li finn al terminn enn groses, mem kan groses la ti pu kapav met so lavi andanze. Tel kuma lalwa ti ete avan vot li, mem dokter ki finn fer so travay pu sap lavi dimunn kapav al dan prizon. Li ti dir ki dimunn ki ena mwayin kapav ena rekur a lavortman dan klinik ubyin parti al lot pei kot lavortman legal. Parkont pu dimunn mizer li ilegal. M. Von Mally, extre: Avec cette loi de 1838, combien de personnes pauvres ont perdu la vie parce qu elles n avaient pas de moyens d interrompre leur grossesse. C est dramatique! Mon ami, l honorable Thierry Henry l a si bien dit, celles qui avaient les moyens - et jusqu à maintenant celles qui ont les moyens, elles n ont qu à aller à la Réunion ou dans d autres pays ou bien aller dans certaines cliniques pour interrompre la grossesse. Mais, pour celles qui sont pauvres, il faut que cette loi protège encore plus les pauvres. En mon âme et conscience, je pense qu en votant cette loi je vais aider à sauver plus de vies que de ne pas la voter. En votant cette loi, je suis convaincu que je vais aider à sauver plus de vies. C est pourquoi je pense être en paix avec ma conscience en allant dans cette direction.. Parkont depite Christian Leopold finn vinn explike kuma lalwa ete, li fors enn groses lor kikenn, mem dan ka enn tifi an ki finn sibir enn vyol. Li dir ki sa tifi la limem li zis enn zanfan, me lerla lalwa fors dan li dan rol enn adilt. Depite C Leopold, Extre: Je pose la question. Qui a le droit moral de dire à cette fille de 11 ou de 12 ans: tu dois etre parent - qu ils vont dire sans hésitation à leur fille unique dans la famille: tu as 11 ans, mais tu es prête à devenir maman, tu dois garder l enfant. Ou alors on va dire à la fille: tu as 11 ou 12 ans, tu t es retrouvée enceinte car tu as été violée, il faut garder l enfant, ensuite on va faire adopter l enfant. Mais, M. le président, nous parlons de la vie. Lorsqu on dit qu il ne faut pas détruire la vie, je suis d accord. Mais la fille de 11 ou 12 ans aussi a une vie, elle a des projets, des rêves, elle a des droits. M. le président, je remercie l Attorney General d être venu de l avant avec ce projet de loi. Je soutiens ce projet de loi par respect pour la gente féminine et par respect pour toutes ces femmes qui se font violer dans notre république. 14 Mesaz enn zenn depi Rodrig pu Revi Lalit Nu pe pibliye enn mesaz depi enn lekter Rodrig. Zenes Rodrig ena pwin de vi diferan lor bann problem ki zot pe fer fas. Serten panse ki pena ase lwazir kuma bann klib zenes ek sinema, zot dir zot anuye lakaz alor zot nek marse lor lari, me ena lezot ki dir ki Rodrig pa bizin narnye ankor parski teknolozi ek medya pe fer zenes perdi zot vre kiltir ek idantite. Problem ki preokip etidyan depi Rodrig seki ena plizir ki pe al liniversite e kan returne pena travay. Kan zot dan Moris, parfwa zot pa gayn enn lozman konvenab pu abite. Buku zenn dan Rodrig dakor ki introdiksyon sport kuma basketbol, voleybol, futbol ek spor delit enn bon zafer, ena pe mem rant dan konpetisyon onivo internasyonal kuma Angelina Begue ek Facson Perrine dan kick boxing. Li interesan pe truv sport vinn enn alternativ pu lalkol ek sigaret.

15 DIEGO GARCIA: BAZ, SUVRENNTE & DRWA RETUR KRITIK LALIT KONT DEKLARASYON RAMGOOLAM Mardi 12 Zin, Premye Minis Ramgoolam finn anonse dan Parlman ki li ti zwenn Premye Minis Cameron dan Lond so vandredi davan ek ti insiste lor nesesite pu inisye dyalog ofisyel ant Moris, UK ek US avek bi pu fer enn lakor lor suvrennte Moris anmemtan ki sekiriz itilizasyon Diego Garcia pu bezwin defans. Alor anmemtan ki Navin Ramgoolam pe insiste lor suvrennte Repiblik lor Chagos, li osi pe donn lasirans ki pa pu met ankestyon prezans baz militer US lor Diego, san ki koz prezidis a kontiynasyon itilizasyon Diego Garcia kom baz militer... LALIT kondann manyer ki Ramgoolam sumet lor kestyon baz militer, kondann so defetism lor sa kestyon-la. Nu fer li, pa zis lor nom prinsip, me parski li pu amenn defet lor tu le 3 kestyon. Premye Minis paret finn bliye ki UK, bradsi-bradsu ar US, finn azir ilegalman dan demanbre ek kokin later ki form parti teritwar repiblik, ek lerla konverti enn swadizan stasyon kominasyon fer li vinn enn masinnri militer agresif. Bizin regayn suvrennte total lor Chagos an-antye san ki ena lokipasyon militer. Nerport ki laranzman avek UK-US dan zar ko-zestyon ar Lafrans, kuma finn fer dan ka Tromlin, pu vedir ki kolonizasyon ek lokipasyon militer later pu kontinye. Sa, a- son-tur pu konpromet drwa de retur Chagosyen dan zil ki form parti Repiblik. Nerport ki negosyasyon avek US-UK ki amene dan lavenir bizin inklir enn taymtebl pu fermtir ek demantelman baz militer lor Diego osi byin ki enn netwayaz ekolozik. Baz militer US lor Diego finn servi ek ankor pe servi kuma enn tranplin pu bombard sivil dan pei avek lekel nu pa an-ger. Finn servi Diego pu fer tortir ar prizonye arete par US ek transporte laba. Li vre ki UK, enn fwa ki li konsyan de sa, li an-difikilte pu renuvle bay avek US. Baz lasurs dimal Ankor pe servi baz Diego pu stok materyel nikleer. Sa li an kontradiksyon avek Trete Pelindaba pu enn Lafrik libere de zarm nikleer. Se baz la ki finn deklans sufrans Chagosyin. Se akoz baz ki UK finn defye rezolisyon Lasanble Zeneral Nasyon Zini ek demanbre teritwar pei zis avan Lindepandans. Se baz ki responsab pu sa piyaz later apenn degize kom lavant later ek se sa baz militer la ki finn fer US azir kom reseler. Tusala ti enn konplo bann pwisan kont enn koloni. Li pa enn alegasyon dan vid sa. Sa konplo la finn fini devwale dan pli ot Lakur dan UK. Baz la li lakoz tu sa sufrans la. E li bizin ferme. Fermtir baz li-mem lakle pu ki Chagosyin return Chagos, latet ot. Fermtir baz li lakle pu reinifikasyon repiblik Mauritius ki pe deplizanpli konsyan ki li enn Leta Osean. Bizin ekziz enn kalandri-ye pu fermtir baz etan done suvrennte depann lor lefet ki nepli servi Chagos pu bezwin defans. Fermtir baz li lakle pu drwa de retur ek suvrennte pa zis parski li lakoz problem la me osi parski li fason ki devlop lalyans stratezik ki esansyel pu ranport laviktwar. Repiblik Mauritius pe bizin opoz bann lafors pwisan alor nu bizin alye pu kapav sanz balans de fors. Premye Minis paret konsyan 15 nesesite pu gayn alye. Dan Parlman, li finn donn enn lalis deklarasyon, desizyon ek rezolisyon resan adopte par organizasyon rezyonal ek internasyonal pu sutenir suvrennte Leta Morisyen lor Chagos. Par exanp, li finn mansyonn Some Linyon Afrikin Ziyet 2010 ek Zanvye 2011, Some Muvman Non-Aliyne an Ziyet 2009, ek Konferans Ministeryel Muvman Non-Aliyne an Me 2011 ek Me Li finn mem suliyn lefet ki pu premye fwa an Avril 2012 dan 13yem Konferans UN lor Komers ek Devlopman (UNCTAD XIII) dan Doha, Grup 77 ek Lasinn finn adopte enn deklatasyon Ministeryel pu reafirm nesesite pu truv enn solisyon pasifik a litiz lor arsipel Chagos, inklir Diego Garcia. Kan inifye kestyon fermtir baz, suvrennte ek drwa de retur, li posib pu devlop enn lalyans lafors progresist ankor pli solid. Ki sannla sa bann alye potansyel la? 1. Tu seki kont zarm nikleer vinn alye dan sa lalit 3 dimansyon la; 2. Tu pei ek lepep dan Lafrik ki finn reziste tantativ US pu instal baz militer dan zot pei vinn alye sa lalit an 3 dimansyon la; 3. Tu pei Lafrik ek Lazi ki ti dan Konferans Bandung ek ki finn dedye zot mem lor 50 an pu ki konplet prosesis dekolonizasyon vinn alye dan sa lalit an 3 dimansyon la; 4. Tu manb Linyon Afrikin ki sutenir Leta Morisyin lor kestyon Chagos. 5. Tu Chagosyen, nerport ki kote zot pe reste, ek dan nerport ki lorganizasyon, pu vinn alye dan sa lalit la. 6. Muvman drwa imin onivo internasyonal pu vinn alye lor baz

16 tule 3 kestyon inifye, setadir sutenir Chagosyin derasine, opoz baz militer predater ek travay ver dekolonizasyon. 7. Muvman lape mondyal vinn alye osi byin ki muvman anti-lager ek an partikilye so seksyon kont baz (No Bases). 8. Lepep US ek UK ki pe amenn lalit kont politik militarist zot guvernman vinn alye; 9. Muvman lanvironnman pu kapav met aryer depi zot konplisite ar UK otur Park Marin, e zwenn lalyans pu lape e lanvironnman. 10. Muvman fam onivo lemond antye pu sutenir sa muvman la an-parti akoz li form parti muvman pu Lape ek an-parti parski lalit Chagosyin finn dirize par fam pu plizyer deseni. LALIT konklir ki nu dakor ki inisye dyalog Ministeryel ant UK ek Leta Morisyen kuma finn deside, ek nu mem dakor ki Leta Morisyen prezan dan negosyasyon UK-US, me selman lor 2 kondisyon. Premyerman, kuma Lider Lopozisyon finn averti, li esansyel ki evit tu posibilite rekonet lekzistans BIOT (British Indian Ocean Territory) ki dayer ilegal. Dezyeman, li esansyel pu ekziz enn kalandriye pu demantelman baz dan sa bann rankont la. Ankor enn fwa, nu dir Premye Minis bizin met fin a so volonte pu gard so stratezi sekre lor kestyon Chagos. Kan pe konfront bann lafors pwisan, li esansyel pu ki ena enn stratezi piblik. Kumsa kapav batir sutyin nasyonal ek internasyonal. Ankor enn fwa nu dir ki Guvernman bizin al Lasanble Zeneral Nasyon Zini pu gayn enn rezolisyon pu fer ICJ La Haye donn enn Advisory Opinion lor suvrennte. Sa lopinyon la ena enn pwa politik internasyonal masif. Dan rankont avek Ramgoolam, David Cameron mem finn bizin admet ki UK finn anburbe dan enn seri prosedir legal kuma lakaz zarenye. Aster-la, finn ariv ler pu ki ena enn lot kes legal, sann kut la, kes kle lamem. Alain Ah-Vee, 14/6/2012 Tradir par Rajni Lallah VOL TERITWAR, MILITARISM E LALIT ZIL CHAGOS Sa lartik par Alain Ah-Vee ti pibliye dan Broken Rifle, nyuzletter online War Resisters International, No. 91, an Avril Tem sa nimero Broken Rifle ti Land-grab and militarism. 16 Amezir ki Lanpir Britanik ti pe ekrule, Lamerik ti expann dan bann but ladan. Kan Lamerik ek Gran Bretayn desid pu instal enn imans baz militer lor enn bann zil dan Losean Indyin ki ti form parti Moris, Diego Garcia, pu zot met sa desizyon an pratik, zot finn komet enn seri krim. Krim Lamerik-Gran Bretayn Guvernman Britanik ti bizin kokin Zil Chagos, inklir Diego Garcia, depi totalite teritwar Leta Moris. Sa ti zis avan Moris gayn so lindepandans an Sa ti fer deryer ledo Parlman Britanik atraver Order in Council, enn perogativ rwayal arkaik. Sa ti arive su Guvernman Travayis Harold Wilson. Li finn al kont Rezolisyon1514 Nasyon Zini ki klerman statye, Tu tantativ demantelman parsyel ubyin total enn antite nasyonal e integrite teritoryal enn pei li inkonpatib avek bi e prinsip Chart Nasyon Zini. An plis, pei mam Nasyon Zini ki finn okuran konplo pu demanbre Moris finn vot rezolisyon 2066 kot fer apel a Gran Bretayn pu li napa pran okenn aksyon ki pu demantel teritwar Moris e vyol so integrite teritoryal. Resolisyon Nasyon Zini 2066 anpes sa vol teritwar. Enn fwa ki Gran Bretayn finn kokin bann Zil e invant enn nuvo koloni ki apel British Indian Ocean Territories u BIOT (ki ti inklir enn-de zil ki finn kokin depi Sesel e ki guvernman Sesel finn resi regayne kan Albert Rene vinn opuvwar), Gran Bretayn ek Lamerik prosed avek zot dezyem krim. Zot finn fors derasinnman popilasyon Chagosyin Morisyin ki ti pe viv laba. Zot finn tir dimunn depi zot lakaz par trik, intimidasyon, menas, terer e finalman vyolans brital. Zot ti anserkle Chagosyin zot bann lisyin e finn tuy bann lisyin divan zot lizye e divan lizye bann zanfan. Lerla, Lamerik ek Gran Bretayn finn vinn invant enn mansonz grotesk ki sanse pa ti ena personn ti pe viv laba. Tusala byin dokimante an detay, sirtu kan ver lafin lane 1990, kan dokiman ki vinn aksesib apre 30 an su Official Secrets Act, prev par tonn vinn dan domenn piblik prev derasinnman forse, kalite konplo, invansyon mansonz, ansam avek bann komanter rasist ki dekul depi sa degre vyolans. Dan so zizman an 2000, dan ka Olivier Bancoult, lider Chagosyin, kont Leta Britanik, Lakur Siprem Britanik deplor sa konplo la. Zot mem al ziska sit enn fonksyoner so not kot li dir, Malerezman, ansam avek bann zwazo, enn-de Tarzan u Man Friday pa kone kot sorti, pe avoy Moris. Trwazyeman, Lamerik reseler parski li finn resevwar kitsoz ki finn kokin, kumans kul beton ek tarmak lor pli zoli koray dan lemond, enn lil dan form dan enn sabo suval, apel Diego Garcia. Zot finn detrir enn eko-sistem antye. Zordi ena bann kofor sumarin an beton arme anba lamer, kazern pu milye solda, klib pu diferan kast lor Baz, gran kast bann avek galon, apre gayn bann

17 ofisye, lerla kast bann solda ek marin e finalman kast pli ba ki regrup travayer manyel ziska ners ki sirtu sorti depi Filipinn ek Moris. Ena enn imans erport kot bann B-52 dekole pu al bomb Afganistan ek Lirak. Ena enn lepor polyan, kot bann portavyon akoste. Navir ki ansarz fer servising sumarin nikleer ki finn gayn fu deor dan Litali apre manifestasyon laba, usi stasyone. Sa li al kont Trete Pelindaba, Trete pu enn Lafrik san Zarm Nikleer ki finn rant an viger an Kan enn B-52 dekole depi Diego Garcia e bombard enn baryaat, tuy enn fami antye, sa li ankor enn lot krim. Resaman dan zot sanse lager kont terorism, Lamerik ek Gran Bretayn finn fer rendisyonn ilegal prizonye pu tortir. E mem si sa but listwar inn vinn koni, listwar rezistans par lepep Chagos ek Moris res mal koni. Rezistans Depi derasinnman forse, ti ena bann rebelyon spontane. E kan dernye bato, Nordvaer, amenn 200 Chagosyin dan larad Porlwi dan Moris, ti ena sitinn dan larad. Chagosyin, inklir fam lider Aurelie Talate ki finn desede an Zanvye 2012, refiz pu kit larad. Chagosyin ti ena pu fer fas difikilte enn lanvironman irbin, zwenn dan lamas somer Morisyin, trime pu sirviv zis apre bagar kominal kot plizyer santenn dimunn ti finn mor. Ena ti al res kot fami, ena ti gayn plas kot dimunn mizer. Buku inn mor avek lasagrin. Byin vit kumans organize. Organizasyon Fraternel, enn muvman sosyal ti ede pu organiz manifestasyon, lagrev defin, veye avek flanbo dan landrwa rezidansyel kuma Bain des Dames. Seki ti karakteriz sa bann protestasyon la se zot ti bann manifestasyon fam. Buku zom ti tro sagrin apre imilyasyon derasinnman pu vinn aktif. Me bann fam ti bann Mama Kuraz. Manb fam dan LALIT ek enn nu mam ki enn dokter rant dan muvman lagrev defin e zwenn dan mobilizasyon. Antretan, klas travayer dan Moris fer sulevman dan 2 gran muvman lagrev kot buku Chagosyin (ki finn kumans travay dan dok e dan Minisipalite e ti dan sindika) ti partisipe. Sa 2 muvman lagrev koni kuma Ut 79 et Septam 80, ti imans, preske insireksyonel, e ti bann muvman byin organize. Apre sa lexperyans, ariv 1981, fam Chagosyin ansam ek fam dan LALIT, ti organiz manifestasyon dan lari Port Louis pandan 3 zur aswiv, pu sutenir 8 fam ki ti pe fer lagrev lafin dan Zardin Konpayni, an plin er, an plin milye Porlwi, vizazi Lanbasad Britanik. Ti ena par santenn fam avek pankart galupe dan bann lari prinsipal e kriye slogan. Lor trwazyem zur, zot tu finn asiz divan Lanbasad Britanik, blok lari. Fam finn gayne dan konfrontasyon avek Ryot, me 8 fam arete, inklir lider Chagosyin, Charlesia Alexis e mam LALIT, Ragini Kistnasamy e Lindsey Collen. Sa ti enn turnan. Depi sa, tu dimunn dan Moris finn ariv konn problem Chagos. Avan sa, li ti difisil pu met kestyon Chagos lor azanda menstrim. Sa ti kan Leta Moris ti azir, e ansam avek bann Chagosyin ti reklam e gayn konpansasyon depi Langleter. Sak Chagosyin ti gayn enn lakaz. Depi sa, finn ena plizir faz lalit, parfwa pasiv e lerla re-aktive. Omilye bann lane 1990, fron k- omin Rann Nu Diego met dibut par LALIT ek Grup Refizye Chagos, Greenpeace ti dakor pu amenn nu Diego Garcia lor enn zot bato me sa pa ti abuti. Ka Olivier Bancoult dan Lakur Britanik lerla met kestyon Chagos lor azanda. Me depi 1999, dan enn sertenn fason, ka lakur finn rant dan pyez legalist, e antrenn enn demobilizasyon. Asterla ena lapel divan Lakur Drwa de Lom Lerop, ki pe kriyelman ranvwaye. Depi 2004, LALIT finn gayn sutyin politik depi No Bases, enn rezo 17 internasyonal anti baz militer ki nu ti donn kudme pu met dibut. Lane dernyer, Guvernman Moris, su presyon LALIT, finn met ka kont Langleter su Konvansyon Nasyon Zini lor Drwa delamer. Sa ka la ena merit pu expoz konplo guvernman Angle pu met dibut enn Park Marin dan Chagos, enn teritiwar ki pa pu li, pu anpes retur Chagosyin. Dokiman Wikileaks finn vinn devwal sa. Antretan, buku lorganizasyon lanvironnman, mem Greenpeace, ti fini tom dan pyez ki Leta Britanik inn mete. Konklizyon Anu konklir par get bann prinsip ki finn gid nu dan LALIT dan sa bann lalit la. Premye prinsip, se pu tultan gard sa artikilasyon dan lalit otur sa 3 demand prinsipal, pa tom dan pyez enn sinngul-isyu, e pa permet ki marsand enn laspe kont enn lot. Sa 3 lalit la se: - pu ferm baz militer US. Li rasinn tu sufrans e li reprezant enn menas a limanite. - pu renifye Repiblik Moris. So later, so lepep e konplet prosesis dekolonizasyon. - pu demand drwa de retur e ful reparasyon pu tu Chagosyin Premye prinsip li ralye tu bann alye natirel. Totalite muvman anti-lager kan pe opoz baz militer, lafors anti-kolonyal dan lalit dekolonizasyon, lorganizasyon drwa imin, muvman ekolozi, muvman lanvironnman mobilize kont tu destriksyon eko sistem, zot tu bann alye natirel. Muvman fam mondyal pu natirelman enn alye lalit kuraze par bann fam. Organizasyon ki inifye prizonye ek zot fami, bann alye natirel kont tu renndisyonn lor Diego Garcia. Lepep dan Lamerik ek dan Gran Bretayn, kan zot realize ki kalite krim finn komet lor zot nom, vinn bann alye kont zot guvernman. Dezyem prinsip dan lalit pu liber nu depi dominasyon par bann lanpir, e pur lape pu tu, nu bizin konpran ki bann baz militer e arsenal deger an zeneral, zot ena

18 enn bi e nu bizin konpran sa bi la. Kan Lamerik dir li pe protez so lintere, nu bizin kone ki zot pa pe koz lintere lamas dimunn dan Lamerik, me lintere zot klas dirizan. Alor, lalit la li usi enn lalit de klas. Alor, li enn vre lalit internasyonal, avek rasinn dan so lanturaz partu kot ena baz. Trwazyem prinsip se kan nu pe fer demand pu ferm baz, nu bizin konsyan de so bann konsekans. Nu bizin an mem tan fer demand travay pu tu dimunn ki ti travay lor baz. Nu bizin osi asire ki pa zis transfer baz enn lot plas. Nu bizin dimann enn netwayaz ekolozik. Dan LALIT, nu rann omaz a sa lalit la, a tenasite lepep Chagos ki finn lwayalman kontinye lalit pu zot dinite e pu liberte tu dimunn. Alain Ah-Vee, LALIT (Tradiksyon: Kisna Kistnasamy) Lektir Adisyonel Lartik How Diego Garcia Was Stolen, par Lindsey Collen ek Ragini Kistnasamy, The Spokesman, Revi Bertrand Russell Peace Foundation, Number 81, Dark Times: Torture. Fer enn Serch lor seri lartik lor Diego Garcia lor websayt LALIT : Open Letter to Greenpeace, par Ram Seegobin, lor MANIFESTASYON LALIT KONT BATO DEGER US DAN LARAD Samdi 12 Me, LALIT ti fer enn manifestasyon karusel, setadir a tur-de-rol, divan Lanbasad US Lari John Kennedy, Port Louis pu proteste kont prezans dan Larad Bato Deger USS McFaul e pu manifeste kont lokipasyon militer Diego par UK-US. Pu evit purswit su Public Gathering Act ki exziz 8 zur notis pu tu manifestasyon, LALIT ti organiz 11 dimunn, a turderol, pu tini pankart. Sa vedir sa 40-enn partisipan ti pran li atur de rol pu tini pankart, e pu fer laful vizavi, e distribiye trak (Get kopi trak apre). Li ti ler-de-pwent pu pyeton, ki ti pe fer vat-e-vyen lot kote lari, ant 2 Lagar. Ti ena 2 slogan, enn lor rekto pankart, enn lor verso, alor manifestasyon ti ena enn dezyem eleman vizyel ki sanze. L I B E R D I E G O (Avek so lespas li fer 11 let). U S W AR SH IP O U T Nu ti pe proteste kont plan US, devwale dan Wikileaks, pu met prezans militer plis dan Losean Indyen. Protestasyon la ti enn sikse, anterm sutyen piblik, ek anterm enn aksyon ponktyel. Nu ti bizin fer tu lorganizasyon dan mwens ki enn semenn. Anplis 30 manb ek sinpatizan LALIT, ti ena prezan reprezantan MLF, CTSP, Small Planters Association, Association des Consommateurs de l Ile Maurice, Grup-man Zenes Phoenix, Playgroup. U kapav lir enn kote trak ki ti distribiye sa zur la lor paz 19. Manifestasyon LALIT divan lanbasad US, Samdi 12 Me

19 CHAGOS RE-INIFYE AR MORIS, UK DEOR, DRWA RETUR PU CHAGOSYEN ANTAN KI MORISYEN BIZIN FERM BAZ MILITER USA LOR DIEGO GARCIA Nu ena plezir reprodir konteni trak ki LALIT ti distribiye zur manifestasyon kont prezans bato deger USS McFaul. Sityasyon otur Diego Garcia ek Chagos pe sofe. Dosye dat depi 50 an, me li pe vinn kritik an Kifer? Kriz ekonomik vedir ferm serten baz USA Kriz ekonomik dan USA ek UK pe ser zot depans militer. Zot oblize kup depans lor zot masinnri deger. Me, kot pu diminye? Dan USA ena 2 tandans dan birokrasi militer-politik-indistriyel. Enn tandans ule ferm baz Diego Garcia (zot apel sa kareman ranplas li, met baz militer Diego Garcia dan taftalinn ) ek zot viz pu met nuvo investisman dan demars zot truv primordyal, setadir pu kontenir Lasinn (kuma zot dir li). Alor zot ule investi plen-plen otur baz prekote Lostrali, zot nuvo ful-frenn, e retir zot dan Diego. Lot tandans la ule plito devlop baz Diego pu stabiliz Mwayenn Oryan ki zot truv pli inportan. Zot ule mem etann kontrol USA pu kuver Outer Islands Chagos, atraver instal dimunn ki travay lor baz militer ek zot fami laba kuma enn kordon saniter pu baz. Zot viz pu stabiliz sityasyon politik atraver aksepte suvrennte Moris, USA pey Moris enn lamone bay pu so baz, USA pran kontrol Outer Islands pu premye fwa, instal Chagosyn laba, ek donn zot travay lor baz militer. Dan sa senaryo la, UK pu retir li, alor sa pu met fin ar tu sa instabilite otur ka par Grup Refizye Chagos ek ka par Guvernman Moris, ek terminn konfli otur sa sibterfiz resan Park Marin dan Chagos la. Guvernman Moris finn resaman anonse ki li dakor pu baz militer grotesk res lor teritwar Moris, lor kondisyon ki li gayn enn lamone lokasyon. Nu pa dakor ek nu Guvernman. Nu dir li bizin exziz ferm baz, respekte Rezolisyon USA pu enn Losean Indyen Zonn de Pe. Bay bizin Renegosye avan 2014 Kan UK finn kokin Chagos ilegalman, USA finn fer resel. USA finn lwe Diego Garcia, enn parti Chagos, ilegalman. Me sa bay bankal la, li ti zis 50 an ziska Ena enn kloz ki dir bizin fini renegosye enn nuvo bay avan lafin Alor, samem zot pe negosye for-for. Samem tu kalite dezakor pe leve. Samem, Guvernman Moris anplas li pe rod enn plas dan negosyasyon pu opoz baz militer la lor so teritwar an prinsip, li pe rod partisipe pu gayn enn lamone lokasyon. Nu pa dakor ek sa kalite oportinis la. Listorik kimanyer Diego Garcia vinn baz militer Zis avan Lindepandans Moris, USA ti pe rod enn lil san popilasyon pu fer enn nuvo baz militer. Grand Bretayn ti pe met retret depi tu so koloni, inklir Moris. Ansam USA ek UK finn deside pu fer enn seri krim pu gayn sa baz militer, plitar nikleer, lor Diego Garcia: - Kokin Chagos, setadir demanbre enn pei ki pre pu gayn Indepandans. - Derasinn popilasyon Chagos an antye. - Rwinn lanatir Diego Garcia, ar beton, ar zarm nikleer, ar koltar. - Fer B-52 dekole pu bombard sivil dan Afghanistan ek Irak. - Al kont Trete pu enn Lafrik san Zarm Nikleer (Pelindaba Treaty). 19 Fer Atansyon Koze ki anbaanba anfaver USA Inperyalis kuma USA ek UK, zot pa kapav vinn admet ki zot azisman li kriminel, non. Zot fann koze atraver zot siporter lokal, pu tir zot kanet dan zwe. Alor veye pu tu kalite koze ki anfet anfaver USA, kuma: - Sanse Bolom Ramgoolam ti vann Diego. Li pa vre. Ni Diego, ni Chagos pa ti propriete guvernman Moris avan ki Moris vinn indepandan. Alor mem si SSR ti ule vann Diego, li pa ti kapav. Li pa ti pu li. Larenn ti Sef Deta Moris osi byen ki Sef Deta UK. Enn lavant pa fer ant enn antite ek li-mem. Dayer, Ramgoolam ti prezan kuma lider Parti Travayis, ansam ar lider IFB, CAM, PMSD ek enn reprezantan patron. Tusa ramasi la pa abilite pu vann enn but dan nu pei. - Sanse, USA bizin reloz Chagosyen lor Outer Islands. Si revandik ki USA fer sa, e pa Guvernman Moris, u pe efektivman rod etann kontrol USA ziska lor Outer Islands pu premye fwa. Alor, dosye Diego Garcia, li enn terin mine. Pu sa rezon la, LALIT pe travay ansam pu 3 bi similtane, san zame trak enn kont lor: pu re-inifye Repiblik Moris ek Chagos, pu fer ferm baz (ek efektye netwayaz), pu drwa de retur ek reparasyon pu Chagosyen. Anmemtan, nu pe dir Non a tu bato deger ek prezans militer inperyalis lor later Repiblik Moris! Pu donn kudme, kontakte nu. Sinnye: Alain Ah-Vee Inprime: Lalit, 153 Main Rd, GRNW

20 SUPPORT NUCLEAR WEAPONS CONVENTION LALIT CALLS ON FOREIGN MINISTER BOOLELL Below is a copy of LALIT s open letter to Minister Boolell, published in Le Mauricien. The Minister of Foreign Affairs, Port Louis 6th June 2012 Dear Sir, On the 2nd June 2012 thousands of campaigners throughout the world launched a global action calling on their governments to engage immediately in the process of negotiating a Nuclear Weapons Convention (NWC). Such a convention would prohibit the development, production, testing, deployment, stockpiling, transfer, threat or use of nuclear weapons. This initiative forms part of the International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN), a global campaign active in more than 60 countries. Nuclear weapons have given humanity the power to destroy itself and severely degrade our Mother Earth s capacity to support life and to do this within a few hours. Without the elimination of these weapons of mass destruction, which some eight states presently possess, human survival in the 21st century is severely jeopardised. According to the Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) at the start of 2012, the US, Russia, France, Israel, UK, China, Pakistan and India owned some 19,000 nuclear warheads. In a recent statement the President of the International Committee of the Red Cross said: Nuclear weapons are unique in their destructive power, in the unspeakable human suffering they cause and in the threat they pose to the environment, to future generations, and indeed to the survival of humanity. The nuclear bomb, an ultimate weapon of terror, is condemned by more than a dozen basic principles of international law. In July 1996 the International Court of Justice, unanimously held in an Advisory Opinion on the Legality of the Threat or Use of Nuclear weapons that there exists an obligation to pursue in good faith and bring to a conclusion negociations leading to nuclear disarmament in all its aspects under strict and effective international control. In December 2006 at the UN General Assembly, 125 governments, including nuclear armed China, India and Pakistan, called upon states to immediately fulfill their nuclear disarmament obligations leading to an early conclusion of a NWC aiming at the banning of nuclear weapons and providing for their elimination. So there is now a majority of States that want a NWC, and to-day numerous anti-war, antibases and peace organisations, and a large majority of citizens, including those in nuclear weapon states, are mobilising in favour of a nuclear-weapon-free future. We call on your Ministry to actively support this international move for a NWC which can reinforce existing Sketch Picasso pu so miral Guernica, 1937 regional mechanism such as the Pelindaba Treaty for an Africa free of nuclear weapons, and thus help in enforcing complaints and inquiries into the UK-US illegal military occupation on Diego Garcia, where US nuclear submarines are stationed and serviced. The Mauritian government, in particular you as Minister of Foreign Affairs, should use all regional and international forums to build support for this NWC process. Giving support to a NWC would contribute in changing the balance of forces in favour of the international movement against imperialist wars, and against military bases and help to free the world of nuclear weapons and thus ensuring that the lives of its people, and future generations, are not anymore exposed to the threat of such weapons of mass destruction. Alain Ah-Vee, for LALIT Cc : The Press 20

21 Bulbak: Alor Jabaljas, bann la dir mwa to finn met sa foto Navin Ramgoolam akote Larenn lor miray dan to salon? Ankadre, tu. Jabaljas: Be normal: enn fyerte pu lanasyon, sa. Nu PM ek Larenn Elizabeth, alokazyon so 60an lor tronn Langleter. Pa enn ti kiksoz, sa. Bulbak: Fek la nu PM ti pe apel bann Angle malonet ek perfid: manyer ki zot ti kokin Chagos ek deport bann Chagosyen. Jabaljas: To pa kone samem ki apel diplomasi sa? Si Ramgoolam pa ti maltret Angle, to krwar li ti pu geyn sa invitasyon la? Bulbak: Dakor, Jabaljas. Me to panse ki pandan ki zot ti pe makiye avan pran foto, PM finn tus enn mo ar Larenn, lor problem Chagos? Jabaljas: Sirman. Larenn devet inn dir Navin ki li pu bizin diskit sa ar PM Kamaron. To krwar Larenn geyn letan okip bann zafer kumsa? Bulbak: Cameron, Jabaljas. Pa Kamaron. Purtan, dapre seki mo tande: se Larenn limem ki finn ranvers bann zizman Lakur ki ti donn Chagosyen drwa return dan Chagos. Aparaman li ti fer sa a traver bann dekre rwayal ki apel Orders in Council. Jabaljas: Get sa Bulbak: nu pe koz selebrasyon 60 an lor tronn, aster to pe koz plotik ar mwa. De tut fason, to byen kone ki PM Cameron finn aksepte pu kozkoze ar Navin lor sa problem la. Jabaljas ek Bulbak Bulbak: Dapre deklarasyon PM dan Parlman, li paret ki li finn bizin fer enn ti santaz, pu ki Cameron aksepte. Li paret osi ki Ramgoolam ena enn stratezi sekre pu rezud problem Chagos. Jabaljas: Pa al rakont sa partu: me dapre mo linformasyon, mo kone ki sa stratezi sekre ete. Bulbak: Abe koze, Jabaljas. Mo promet mo pa pu fann sa partu. Jabaljas: Dakor, si to promet. To kone Navin finn ofer pu organiz prosen Konferans Commonwealth dan Moris. Bulbak: Wi, mo finn tann sa. Me li pa enn sekre, sa. Jabaljas: Atann Bulbak: to kone Larenn pu prezan pu sa konferans la, an tan ki Sef Commonwealth. Bulbak: Abe, sa usi pa enn sekre sa. Jabaljas: Atann, mo dir twa. Stratezi sekre la, seki lavey Konferans Commonwealth, Navin pu dir Larenn: Vot Mazeste, rann nu Chagos, sinon mo kennsel Konferans. Bulbak: Laverite, Jabaljas. Sa enn mari stratezi, sa. Mo pa etone ki Ramgoolam prefer gard li sekre. Jabaljas: Pe koz zafer serye ar twa: ala to pe rekumans koz futan. Si mo ti kone, mo pa ti pu partaz sa sekre la ar twa. 21 LALIT an Aksyon Dekriminaliz Lavortman LALIT, sel parti ki finn milite pu dekriminaliz lavortman depi 1976 dan kad nu program lor liberasyon fam, finn pran pozisyon piblik anfaver bil pu legaliz lavortman dan serten ka kuma enn premye pa ver dekriminalizasyon lavortman. Remarke ki pozisyon LALIT ki ti konsidere marzinal avan finn vinn mazoriter dan pei. Sa li deza enn gran viktwar politik. Militan LALIT finn donn kudme aktivman dan mobilizasyon pu asire ki sa bil la vote dan Parlman. U kapav lir plis detay dan Revi. Let kont Zarm Nikleer a Minis Zafer Etranzer Kumansman Zin, LALIT ti ekrir Minis Zafer Etranzer, Arvind Boolell, pu dir li sutenir linisyativ internasyonal pu met dibut enn Konvansyon Internasyonal kont Zarm Nikleer. Sa Konvansyon la so bi se pu partu lor bul later, anpes ki servi zarm nikleer. Sa linisyativ la li form parti Kanpayn internasyonal pu aboli zarm nikleer, enn kanpayn ki pe amene dan plis ki 60 pei. Plis detay dan Revi. Protestasyon a Minis Jennder LALIT opoz lefet ki Minis Fam (Minis Jennder ) pe fye lor partisipasyon lanbasad US dan enn treyning ki li pe organize. Sa treyning la pe ofer a manb fam dan tu parti politik. Li paret Minis finn bliye ki US pe fer lokipasyon militer teritwar Moris lor Diego Garcia, lor lekel li finn instal baz nikleer. US, li dernye pei ki u ti pu mazine pu form parti dan treyning politik fam. Reynion lor Chagos LALIT, mem zur ki REVI no. 105 sorti, pe partisip dan enn reynion kartye lor kestyon Diego Garcia ek Chagos. Nu bi: pu kontiyn mobiliz klas travayer ek dimunn oprime dan Moris lor sa size inportan la: fermtir baz, suvrennte ek drwa de retur.

22 THE WAR YOU DON T SEE BY JOHN PILGER JOINT FILM-SHOW BY LALIT, CENTRE I. GOOMANY, L UNION SYNICALE DES EMPLOYEES DE LA PRESSE John Pilger s searing criticism of war and its propaganda in the film The War You Don t See was viewed and discussed at the Mother Earth Hall in Grande Riviere Nord Ouest by some 40 people on 9 May. The event was organized jointly by LALIT, the Centre Idriss Goomany and the Union Syndicale des Employees de la Presse. John Pilger sent a message for the event: Warm greetings and well done to my friends in Mauritius for arranging this showing of The War You Don t See. This is a film about how unaccountable power deceives people by using a collusive and equally unaccountable media. The result is today a state of what the Pentagon calls perpetual war. It s up to all those journalists and broadcasters who still take a pride in their craft to speak out against such a travesty of democracy, and it s up to the general public never to accept on face value what authority tells them - unless that authority is held relentlessly accountable to them. For only then can there be true freedom of information, which is the bedrock of freedom itself. Thank you all for coming tonight. All power to you. - John Pilger The hour-and-a-half long film was shown on the occasion of World Freedom of the Press Day. The film The War You Don t See is a thorough investigation by one journalist of the role of many journalists and their bosses, who get drawn into being literally State-controlled propaganda agents for present-day wars, while at the same time, other front-line journalists and photographers face unimaginable dangers and even death in the interests of Freedom of the Press. The film shows how 700 journalists were embedded in the armed forces during the war on Iraq. This means the industrialmilitary complex is now an industrial-military-media complex, as Julian Assange so succinctly put it in the film. The film was to all intents and purposes banned in the U.S. when those launching it cancelled the launch as well as John Pilger s other planned public appearances. The film is about the propaganda role of the press in its globality, including TV and Radio, especially in the invasions of Afghanistan and Iraq, and notably in pumping Israel s propaganda. John Pilger interviewed top journalists and news bosses about their denying air time to weapons inspectors and military/intelligence analysts who publicly challenged the basis for the military invasions. John Pilger s gentle but unbending interviewing style, produces touching scenes of men, some top journalists in mainstream media, others high-up civil servants, admitting to feeling ashamed at their own actions having contributed to the horrors of the Iraq war. The bravery of admitting this kind of role and publicly regretting it is a huge source of hope for humanity. Dan Rather, the very symbol of a TV anchor in the USA, spoke eloquently about the difficulty of being an honest journalist when this war-machinery comes into play, and he, too, expresses regret for his own role. The film reminds us constantly, that behind the Governments, are always the powerful arms firms and defence contractors. Through interviews, John Pilger highlights the fabricated evidence, like Saddam Hussein s non-existent weapons of mass destruction, or the lies about links to 9-11 that was used to convince elected representatives in the US and UK to accept the illegal 22 attack on Iraq, essentially a defenceless nation, and he highlights the role of the media in spreading it. He confronts BBC bosses about uncritically reporting Israeli propagandist Mark Regev on his version of the murder of nine peace activists in the peace flotilla to Gaza, including six who were shot in the backs of the heads, and spinning out Israeli footage as if it were gospel. The film exposes the killing in Palestine by the Israel Defense Force (IDF) of as many as 10 independent journalists. One of the most moving parts of the film is the interview of a brave photographer-journalist speaking about the horror of the war against Afghanistan, and how difficult it is to get the real picture of the war published. Thus the name The War You Don t See. Another extremely moving part of the film is the young US soldier trying to save two badly wounded Iraqi children, during the murderous extermination by the US forces of two journalists carrying their camera bags. By contrast the spokesman for the US is clearly unable to defend his country s aggression, either rationally or even demagogically. He has perhaps too long had to depend on the lying media. The film includes a short history of modern war propaganda from the time of the selling by US Government to the enemy (i.e. the public in the USA) of the justification for the First World War to today s embedded journalists in Afghanistan and Iraq. It also shows the shameful links between public relations (how to manipulate people) and propaganda, when used for selling everything from cigarettes to war. And how it is the public that is

23 the target, noting the military lexicon. John Pilger is well-known in Mauritius for his ground-breaking film Stealing a Nation about the US-UK war machinery s direct effect on the lives of thousands of Chagossian people. During discussion on the film, people said they saw the film as a denunciation of the role of the media as propagandist for unjust wars, while others compared the pressures on journalists in the film, with the everyday pressures they suffer as journalists in Mauritius, notably from the sources. One person from the audience spoke about the importance of Pilger showing how the media talk about occupation of Palestine but never call is military, and how the media never give a consistent view of what living under military occupation in Palestine actually means. She knows because she went there as a LALIT action of solidarity. Another LALIT member referred to the absurdity of journalists buying into the overwhelming arguments of Colin Powell, wondering how any one in their right mind could think that a person could just walk into the UN Building with a phial of anthrax in his hand and not get done for terrorism, himself! Someone referred to the Mauritian journalist who works in the Pentagon. Other comments were more of the type how can we get as many people as possible to see the film. Since the showing, there have already been two formal requests for showings: one in the North and one at a University. Afterwards people drank tea and coffee, still discussing the film, and ate squares of maize pudding. If anyone would like to organize a showing, please contact any leading member of any of the three organizing groups. TI -PLANTER KANN AN GRAN DIFIKILTE Kreepalloo Sunghoon, sekreter Small Planters association finn fer enn deklarasyon a Revi Lalit lor problem ki ti-planter kann pe fer fas avek kriz ekonomik ki ena. Li finn dir ki ena buku planter pe abandonn zot plantasyon kann. K. Sunghoon finn dir ki guvernman bizin ankadre bann ti planter pu rant dan diversifikasyon agrikol sirtu dan kontex kriz alimanter. Li finn truve ki bizin ena 4 eleman ki bizin pran kont: 1.Linformasyon lor ki ek kuma pu prodwir. 2.Devlopman marse lokal ek pu exportasyon. 3.Teknolozi ek masinnri ki neseser. 4.Transformasyon ek konservasyon prodiksyon alimanter. Extre: Information sheet, Small Planters Association Cane plantation abandoned by small planters from 2001 to 2010 Size No. Planters No. Plots Land in Hectares Up to 0.5 5,453 6,979 1, ,555 2,072 1, Island wise 7,586 9,875 4,506 Reasons for the land abandonment; Low return on the investment, not attractive business. Increase in fertilizers, herbicides and Labour wages. Labour unavailability. Transport constraints. Financial constraints. Lack of institutional assistance Hectares of land under cane from 2001 to 2011 Year Area under cane cultivation(hec) 77,321 76,363 75,563 74,970 73,267 71,499 69,831 68,002 66,859 63,780 59,185 Lost.(hec) ,703 1,768 1,668 1,829 2,143 2,079 4,595 Cumul. (hec) 958 1,758 2,351 4,054 5,822 7,490 9,319 11,462 13,538 18,133 Lost FC (Rs) 100m 187m 266m 500m 729m 1.0 B 1.13 b 1.17b 1.28b 2.0b Lindsey Collen 23

24 FET TRAVAY DISKUR LUVERTIR YANNICK JEANNE Selebrasyon Fet Travay LALIT dan Horl Mama Bul Later GRNW, le 1 Me. Ala diskur luvertir selebrasyon-revandikasyon: Desin Van Gogh, Travayer Minn apre Travay, 1881 Azordi le Premye Me, se enn zur kot nu selebre lalit travayer kont explwatasyon ek lopresyon. Enn zur kot nu komemor manifestasyon travayer dan Chicago an 1886 ki ti pe reklam zurne travay 8er tan, ek usi komemorasyon masak 1891 dan lavil Fourmie dan Lafrans kot Leta tinn ordonn pu tir lor manifestan ki, parey kuma dan Chicago, ti pe revandik zurne travay 8er tan ek meyer kondisyon travay. Li enn zur kot travay dibut vizavi kapital. Azordi se enn zur kot nu rann omaz a tu bann travayer ek militan ki finn konbat kont sistem kapitalis ek so klas burzwa ek azordi, ki li dan Moris u dan lezot pei, nu pe menn mem konba pu enn meyer sosyete lib, egal, san explwatasyon, kot limen ek lekolozi pu o-sant lalit-la kontinye!!! Sa lane la tem nu lazurne li Solidarite Travayer Internasyonal kont kriz kapitalist enn tem ki byen kadre ek seki pe pase azordi zur dan lemond. Depi 4-5 banane nu pe selebre fet travay dan sa mem kontex grav, dan kontex enn seri kriz, sirtu kriz ekonomik global e li pe anpire, li pe vinn de plizanpli grav e dapre bann ekonomis (bann seki pli optimis) kriz la kitfwa pu kalme an 2015 an 2015! Sa kriz la finn vinn expoz o-kler dan ki kalite sistem nu pe viv, li pa zis rezilta ki sistem kapitalis finn mal-zere ubyen mal-kontrole ubyen ki li ena bann fay li pa sa! Kriz finn vinn montre nu ki sistem la-mem pa bon, li enn sistem ki baze lor kapital profi ek prodiktivite materyel, lor inegalite, lor explwatasyon enn klas (ki pu sirviv pe vann so lafors, so kuraz ek so letan) par enn lot klas (ki li pe azir kuma enn parazit, li pe viv lor dominasyon ek explwatasyon so prosen) ala ki ete sistem kapitalis! Aster zot pe rod fer nu pey pu zot kriz pe rod fer klas travayer sarye fardo sa kriz la! Kriz la pe menas laklas uvriyer partu dan lemond, kot pe gayn plis opresyon, kot lanplwa menase, kot ena prekarite ek insekirite lanplwa, monte konsider-ab somaz (Lespayn 25% somer, kot parmi bann zenn plis tuse - 51%, Lagres 21%, Lairland ek Portigal 15%)... dan Moris to somaz li byen for me guvernman pe zwe ek bann sif pu maske li, apre kolez zot pe ankuraz bann zenn al swiv tu 24 kalite kur, travayer pe al dan work-fare, ena travayer su-kontra lor bann santye konstriksyon, travayer PME (ki enn sekter byen frazil), ek ena buku sekter kot lanplwa menase - sekter lotelri, sekter textil ek manifaktirye, sekter ICT-BPO... pa fini! sanzet pesimis, nu pe atann plis difikilte pli divan, nu klerman dan enn sityasyon byen byen grav, kot travayer partu dan lemond pu bizin solider, for, organize, prepare ek sude pu fer fas a sa kriz dan sistem kapitalis ek fas a klas burzwa parski lot kote, savedir klas burzwa zot zot ankor plis sude e lor la zot pu martel ek matrak de plizanpli for lor laklas travayer pu afebli li nu bizin prepar nu a sa! Fas a tusala, kan nu get sityasyon dan Moris, sirtu zordi enn gran Premye Me, Fet Travay, ki nu truve? Ena de gran miting, enn dan Porlwi kot ena Remake 2000 Lalyans MMM-MSM e enn lot dan Vacoas kot ena L Alliance de l Avenir Ptr-PMSD de gran blok ki fas a lakriz pe vinn devwal enn seri skandal lor skandal revelasyon lor revelasyon ki li lor Medpoint, lor kanpman Ros- Nwar, lor Jeetah, lor Betamax, lor paspor Ramgoolam, lor fami Jugnauth etc etc etc... lor demagozi zot for! Zot pe servi demagozi pu vinn maske, pu vinn kamufle, kriz ekonomik ki pe plann lor nu zot pe pran kriz-la a la lezer, pe pretann ki nu pei rezilyan, XL Duval ti byen optimis ek pretansye kan li ti pe anons byen a-lavans enn krwasans ekonomik de 4% e azordi Labank Mondyal pe predir enn krwasans de 1.7% pu Moris! Ala rezilyans kan nu get difikilte sekter exportasyon, kan nu get larive turis an bes, kan nu get investisman etranze an net bes... Bidze XLD pa finn propoz okenn alternativ pu ki nu fer fas a lakriz mem dan Diskur Program guvernman, kot malgre zot konn gravite kriz-la, malgre zot kone ki nu lekonomi depann an gran parti lor marse Lerop e zot kone ki Lerop an plin kriz zot pa finn propoz naryen de

25 koeran pu ki Moris mat ar krizla. Sa diskur program la ti byen vag avek enn seri lanons ek lintansyon parmi ranforsi puvwar Prezidan Larepiblik, mizanplas referundum, ogmant nomb gard lor sime, plis kamera, plis radar lor sime ek bann mezir ekonomik vag... ala program ki pe atann nu ziska 2015 pu fer fas a lakriz! Kote lopozisyon MMM-MSM parey... zot slogan se Anu redres lekonomi ziska ler li zis enn slogan zot pa nn mem vinn ek enn manifesto kot zot ti kapav prezant zot program fas a kriz! Zot sel preokipasyon se tir Navin Ramgoolam depi so fotey Premye Minis ek lerla apre partaz puvwar 3an Jugnauth, 2an Berenger. Ala seki nu bann dirizan pe prepar pu nu dan moman kriz! Ena de kwa trakase! Kote muvman sindikal, kuma tulezan depi 5-6 banane, zot pe zwenn dan Beau-Bassin lor laplas taxi laba usi malerezman parey. Dan enn moman de kriz, zot mal prepare, muvman sindikal finn kase but-but ek kuma tulezan pu ena enn sanblan lakorite ant bann seki a latet birokrasi sindikal e se zot mem ki responsab debandad, fraktir ek afeblisman muvman sindikal, zot plis preokipe ar tir lor zot kamarad ek anmemtan ena parmi ena bann lintere birokratik personel! Ala kot nu muvman sindikal finn tombe! Aster nu isi dan Gran Rivyer, nu nu konsyan lor seki pe pase, nu konsyan lor gravite kriz. Nu pa dir ki nu ena enn formil mazik kont kriz, me nu dir ki nu bizin reoryant nu lekonomi ver enn lekonomi alternativ ki baze lor diversifikasyon agrikol, reform agrer, prodiksyon manze kot sa pu kree lanplwa masif. Li pa bann demand inposib sa. O-kontrer li plis konkre ki sa bann vag lintansyon dan diskur program ki pu anfons pei plis dan kriz. Seki nu bizin asterla se ralye sa volonte politik parmi travayer, ralye klas travayer otur sa bann demand la! Viv linite travayer! Viv lalit internasyonal travayer! FET TRAVAY, DISKUR ALAIN AH-VEE DISKUR LALIT Zordi kan get mobilizasyon ki PT- PMSD ek MMM-MSM pe fer pu Premye Me, avek so kanpayn miting, reklam lor radyo-tv e mem port a port nu kapav kwar ki eleksyon zeneral divan laport. E nu kone ki eleksyon napa lor azanda pu lemoman. Malgre sa tulede blok politik finn rant dan batay laful pu Premye Me, finn promet tu kalite revelasyon ubyin promes pu anons invite sirpriz dan zot miting. MSM, so kote, finn rant dan lager bis, so lider finn met depozisyon lapolis kont konpayni CNT parski dapre li, li pa pe gayn kantite bis kuma li ti dimande. Ena mem dirizan sindikal finn rant dan sa batay bis la e pe fer lapel lapolis pu veye ki tu sa bann bis la ena permi spesyal route... Sa kalite listeri la dan enn kontex kriz, ki pe afekte klas travayer, zenn, somer, ti planter, dimunn mizer li pa pu ede ditu pu reflesi lor kimanyer fer fas e reziste. Li domaz ki enn seksyon medya finn alimant sa listeri otur miting 1 Me. Li enn moman byin difisil kot ena menas grav lor kondisyon devi travayer, kont bann drwa aki ki travayer finn rase lepok avan. Se pu sa rezon la ki LALIT pe organiz sa selebrasyon dan GRNW pu nu kumans ena sa kalite reflexion lor bann size ki konsern nu lavenir, lavenir lazenes, ki konsern lalit pu enn sosyete egaliter pli divan. Tusa sinema otur miting 1er Me ki bann parti politik burzwa kuma PT, PMSD, MMM, MSM inn fer, tusala pe derule dan mem moman kot lemond pe travers par enn kriz ekonomik grav. Enn kriz ki pe depas frontyer Lerop, e pe etann e tus preske tu kontinan. Dan Moris nu pe truv lefe sa kriz la lor klas travayer, lor ti planter kann, ti komersan e dimunn mizer. Nivo devi travayer anzeneral pe degrade. Seki pe travay pe bizin fer lezot bulo apre ler, dan dimans e zur konze piblik, zot pe bizin trase pu asir zot sirvi. Seki ena diplom pa pe gayn travay fasilman, buku pe prefer kit pei. Somaz pe kontiyne grinpe dan enn fason inkyetan. Sa sityasyon la pe antrenn konfli dan lafami ki suvan fini dan fason dramatik. Eski PT-PMSD ubyin MSM- MMM pe montre kik volonte pu truv bann solisyon fas a gravite sityasyon, pu sulaz problem nu pe traverse? Eski zot finn propoz enn plan alternatif pu reoryant lekonomi ver bann nuvo sekter ki pu kree lanplwa angran nomb, pu asire ki travayer ena enn travay diyn ek stab, pu redonn lazenes lespwar dan lavenir. Non. Okontrer guvernman PT-PMSD pe dir popilasyon pa bizin trakase, tu korek, pena okenn lirzans ekonomik. Pli grav, zot mem vinn dir nu ki lekonomi Moris rezilyan, ki li solid e napa pu afekte ar kriz ekonomik, ar kriz dan Zonn Euro. Lopozisyon MMM-MSM so kote pe dir u fer konfyans so Remake 2000, zot dir u zot ena enn Rambo ki pu rezud u problem. Klas travayer pa bizin okenn Rambo, ni lider stil monarsik ni okenn guru ubyin exper pu truv solisyon fas a kriz. Seki neseser zordi se enn program politik ki vinn met ankestyon sistem ekonomik kapitalis. Le Premye Me li zisteman enn lokazyon pu reflesi lor sa kalite program la, li enn lokazyon pu travayer reflesi ki manyer ansam li pu organiz enn chalennj kont kapitalism e anmemtan rod solisyon pu kriz ekonomik ki dan lintere so klas e tu oprime. Ena buku koze zordi lor kimanyer parti politik finn highjack Fet Travay. Sa kalite analiz la li inekzak e li pa amenn nu byin lwin. Anfet si zordi 1 Me enn konze piblik dan laplipar pei, 25

26 dan Moris mem, li rezilta lalit ki sindika finn amen an konbinezon ar enn lalit politik, enn lalit ki PT ek MMM finn amene dan lepase. Me apre zot finn vann lalit travayer kont inegalite, zot finn vann lalit kont kominalism. Zordi ki li PT, MMM, MSM, PMSD, zot bann parti pro kapital, parti burzwa, zot reprezant lintere klas burzwa. Alor zordi ki li dan Port Louis, ki li dan Vacoas, zot bann rasanbleman parti pro kapitalis. Zot bann parti politik ki protez lintere kapitalis, zot sutir patron e donn li tu kalite fasilite, lavantaz dan lalit ant travay ek kapital. Klas travayer bizin ralye ar parti politik ki defann aki ki lalit sindikal e lalit politik finn rase depi sistem kapitalis, depi Leta burzwa. Le 1 Me travayer bizin ansam ar bann parti ki defann so lintere antan ki klas. Travay v. Kapital Le 1 Me li lokazyon pu reflesi lor sa lalit konstan ki ena ant travay, enn kote, ek kapital, lot kote. Ant kuraz travay ek pwisans kapital. Zordi sistem kapitalis global an kriz. Lamerik, pei ki sinboliz sa puvwar kapital la dan lemond, so lekonomi azenu, pe balote obor falez. Lerop antye menase ar enn grankriz, so Linyon Eropyen dan enn leta dirzans ekonomik. Bann guvernman pei Lerop pe montre zot inkapasite pu sorti depi kriz ekonomik profon dan lekel zot ete. Zot pa mem kapav dir komye letan kriz la pu dire. FMI, Labank Mondyal ek Labank Santral Lerop pe met presyon lor diferan pei Lerop pu inpoz losterite lor zot lepep pu sey sap Zonn Euro, pu sov burzwazi Lerop e so bann labank, pu mintenir zot to profi malgre kriz e malgre zot pe anons enn krwasans feb. Zordi Zonn Euro riske eklate avek posibilite depar Lagres ki kapav antrenn depar lezot pei kuma Portigal, Lespayn. Kriz dan Lerop li ena lefe direk lor Moris akoz 60% nu exportasyon depann lor marse Lerop. Ki pu arive si dime Zonn Euro eklate? Eski PT, PMSD, MMM, MSM finn propoz enn politik ekonomik ki pu ed Moris diminye so depandans depi Lerop? Non! Zordi nu ankor ena enn striktir ekonomik ki amare ar marse Lerop, ki ankor prizonye enn striktir ekonomik kolonyal. Depi Lindepandans diferan rezim opuvwar finn gard lekonomi Moris depandan lor marse Lerop pu so textil, turism, disik, e mem nuvo sekter TIC. Dan LALIT depi 2005 nu pe averti lor kriz sistemik dan lekel Moris pe rantre kan WTO pe demantel marse proteze ek pri garanti pu nu disik ek textil. LALIT, sel parti ki finn vinn delavan avek enn Program Ekonomik Alternativ ki viz pu mobiliz travayer ek tu oprime pu fors guvernman reoryant lekonomi ver lindistri agro-alimanter ek lapes. Nu ti mem sumet enn dosye guvernman Ramgoolam lor nu propozisyon. Zordi akoz kriz Zonn Euro, nomb turis pe diminye buku, lavant IRS ar milyarder lezot pei finn ralanti e lavant lizinn textil finn bese net. Nu finn truve kimanyer konpayni Air Mauritius finn fer defisit katastrofik e pe bizin aret fer plizir destinasyon. Angro lanplwa pe diminye drastikman. Anmemtan su presyon FMI-Labank Mondyal guvernman PT-PMSD pe menas privatiz sertin sekter kuma lavyasyon, lepor, CWA, CEB, CNT. Dayer finn fini kumans ena lisansiman dan paraetatik ki ankadre sekter disik me osi dan gro linprimri ek textil. Privatizasyon napa pu rezud problem ditu, okontrer li pu vedir lisansiman ek degradasyon servis. Bann parti burzwa responsab si somaz pe monte akoz zot politik privatizasyon e destriksyon lanplwa atraver VRS. Dan sa mem moman la Minis Finans, Xavier Duval, pe vinn dir ki pena problem, pei pa dan lirzans ekonomik, pu li business as usual. Dan LALIT nu finn swazir kuma tem pu Fet Travay Solidarite internasyonal travayer kont kriz kapitalist. Parski zordi nu pe fer fas enn kriz internasyonal, sistem kapitalis 26 global ankriz. Pa kapav ena solisyon nasyonal, setadir solisyon ki viz pu rezud problem dan enn pei, pa kapav ena solisyon nasyonalist pu enn kriz internasyonal. Ni PT- PMSD, ni MMM-MSM pena okenn eleman internasyonalist dan zot miting 1 Me. Bann sindika e regrupman politik ki pe reyni Bo Basin nonpli, zot usi, pa pe donn plas ki bizin lalit internasyonalist. Ena mem parmi zot Rezistans & Alternativ ki inklir reprezantan patron e kuran pro-nasyonalist burzwa lor so platform. Fas a kriz ekonomik, rezistans internasyonalist pe leve partu. Sulevman lepep Mwayin Oryan, seki ti apel Printan Arab, e seki finn vinn byen instab me pa neseserman tro prometan, pe prolonze dan Tinizi, Lezip, Lalibi, Lasiri. Sa muvman la asontur finn inspir revolt bann Indiyne dan Lespayn, Portigal e dan Israel. Dan Lamerik finn ena enn imans muvman Occupy Wall Street ki finn atak kapital finansye e ki finn etann dan 800 lavil. Tu sa mobilisasyon, sulevman li kont lefe sistem kapitalism so dikta lor lekonomi mondyal e lor lanvironnmann nu bul later. Zordi nu bizin gete kimanyer klas travayer, zenn, fam, organize kolektivman pu chalenj samem sistem kapitalism ki dominn lemond, nu bizin met ankestyon enn tel sistem ki responsab pu lager initil, larwinn planet, inegalite ek lamizer grandisan. Anfet, si nu mazinn lemond ti kuma enn vilaz avek 100 abitan (setadir nu pe get li statistikman), 81 parmi ti pu viv dan pei andevlopman avek reveni mwayin Rs8,800 par mwa ek 19 ti pu viv dan pei devlope avek reveni mwayin Rs55,000 par mwa. 48 ladan ti pu viv ar selman Rs 60 par zur. 8 pena akse a instalasyon twalet. 25 pena lakaz ubyin pe viv dan bann lozman inimin. 16 pena akse dilo potab. 16 pa konn lirekrir, 14 sufer malnitrisyon, 8 selman ena akse internet lakaz, 1 selman ena diplom liniversite. Eski pa samem ki nu apel enn lemond barbar, enn lemond ki mem pa kapav asir minimem

27 drwa pu tu dimunn? Lalit kont barbari kapitalism bizin kontiyne. Pu sa li nesesit kordinasyon politik avek lorganizasyon internasyonal ki pe lite pu amenn sanzman sosyalism, ki pe konbat imperyalism. LALIT depi so nesans pe lite pu fermtir baz militer US lor Diego, akoz samem nu form parti muvman kont baz militer dan lemond. Akoz samem militan LALIT finn al Palestinn, finn partisip dan lamars ver Gaza pu batir solidarite avek lepep Palestinyin ki pe lite kont lokipasyon militer ek kolonizasyon zot later par Israel. Akoz samem LALIT pe tultan devlop ek sweyn lyin avek lorganizasyon revolisyoner dan Lostrali, Lend, Sid Afrik, Sri Lanka, Lafrans, Langleter, Lamerik. Pu sa rezon la ki zordi nu pe reini pu reflesi ek diskit lor danze nasyonalism ek kritik morisyanism, pu fit nu zuti ki nu bizin dan nu lalit kont kominalism, kont nasyonalism ek inperyalism. Premye Me enn selebrasyon internasyonalist e li enn bon lokazyon pu met lor azanda lalit kont sistem kapitalism internasyonal. FET TRAVAY, DISKUR KISNA KISTNASAMY MESAZ LABAZ INTERSINDIKAL Sa lane la, nu pe selebre Fet Travay lor tem Solidarite Travayer Internasyonal Kont Kriz Kapitalist. Sa tem la, li inportan, kan nu pe zwenn zordi, anmemtan pu selebre viktwar lalit klas travayer avan nu, dan Moris, dan Lemond. E, osi pu reflesi lor ki kalite sosyete sosyalist nu ule, pu ranplas sistem kapitalist, ki responsab nu lamizer, responsab distriksyon nu planet. Li lokazyon pu nu realiz lafors ki nu reprezante an tan ki enn klas pu sanz sa lemond la pu fer li vinn pli egal, pli zis. Klas travayer tusel, an tan ki enn klas, ki kapav ena sa vizyon e sa misk neseser pu chalenj sa sistem ki zordi dan enn kriz profon. Avek sa kriz la, propagann patron nepli tini kan li fer kwar ki so sistem se sel sistem. Zordi, apre ki sa sistem kapitalis finn reyne san partaz pu 200 banane li pe expoz so fayit. Chalenj kont klas patron revinn enn priyorite lor azanda klas travayer organize. Kriz dan sistem kapitalis rapel nu ki li lokazyon pu met nu program azur, pu ki nu program, program klas travayer, reponn a sa chalenj politik. Dan Moris, dan lemond, travayer dan so lorganizasyon sindikal, so lorganizasyon politik pe zwenn zur Fet Travay pu reflesi pa lor kimanyer reform sistem kapitalist me ki manyer ranplas li. Labaz Intersindikal li pa enn sindika. Li enn lasosyasyon. Li ti forme Li regrup travayer dan diferan sindika, dan tu sekter travay. Li viz pu kree linite alabaz. Sa li inportan pu prepar sa chalenj ki pe vini pli divan. Mesaz Labaz Intersindikal li lor 2 pwin : 1. Le Premye Me li Fet Travay v. Kapital, li na pa Fet Travayer. Enn de zur de sela, Minis Travay finn dekret 1 Me kuma Fet Travayer. Li pe dir patron donn bis pu travayer fer fet. Pu Minis Travay, travayer bizin fer fet ansam avek patron mem si patron tut long lane explwat li. Me, pa zis Minis Travay ki pe dir sa. Nu pu rapel lane dernyer, enn dirizan sindikal usi ti deklare ki dorenavan Premye Me bizin apel fet travayer. Nu, nu kone ki travayer fer fet kan li anvi, li pa atann Minis Travay u dirizan sindikal dekret enn zur pu li fer fet. Nu denons sa tantativ pu depolitiz fet travay. Premye Me li reprezant sa lalit Travay kont Kapital. 1 er Me, li zur kan travayer zwenn pu reflesi politikman ki manyer pu amenn sa chalenj kont klas patron. Alor nu bizin denons sa kalite tantativ ki viz pu devid Fet Travay de so konteni politik. 2. Kondisyon travay desan, imin, li pa posib dan sistem kapitalist. Ankor enn kut, zis avan 1 er Me, Minis Travay Shakeel Mohamed, vinn lor Radio anonse ki li pe vini avek amandman pu rann lalwa travay pli imin. Suvan, nu tann dirizan sindikal koz lor travay desan, koz lor enn lalwa travay ki protez travayer. Nu bizin poz nu lakestyon, enn sistem ekonomik ki baze lor explwatasyon, baze lor profi, abe kimanyer li kapav amenn kondisyon travay imin e kimanyer li kapav fer travay vinn desan? Sa kalite koze la, li fer nu kwar ki sanse kapav reform sa sistem ekonomik kapitalist. Me tu tantativ pu reform sa sistem ekonomik an kriz, li pu fer lor ledo klas travayer. Li pu ule dir plis explwatasyon, plis travay pu mwins saler, pena sekirite danplwa pu travayer dan Moris, travayer lot pei dan Moris e travayer dan lemond. Enn sistem ekonomik ki pe ofer sa kalite lavi pena lavenir, pa kapav reform li. Okontrer, bizin ranplas li pu sanz nu lavi. Klas travayer a lokazyon Fet Travay pwiz nu kuraz lor viktwar lepase pu batir nu program pu enn sosyete kot tu dimunn pu egal e kot travay pu enn plezir. 27

28 FET TRAVAY LALIT 2012 LATELYE ARGIMAN lor ESKI MORISYANISM KAPAV KONBAT KOMINALISM ESKI NASYONALISM KAPAV KONBAT INPERYALISM Pu premye fwa dan selebrasyon Fet Travay LALIT, ti ena enn sesyon spesyal ki nu ti apel Latelye Argiman. Sa latelye argiman la li enn swivi Seminar ki LALIT ti organize le 12 Mars kot nu ti poz kestyon ki ena dan tit lao. Seminar la ti telman sisit buku lintere kan nu finn explor sa nuvo terin deba la ki nu finn anvi kontiyn, klarifye e fit nu argiman. Sesyon ti pran form kestyon a kamarad Ram Seegobin kot li bizin reponn kestyon dan enn fason kler ek presi. Telman li ti interesan pa ti gayn ase letan. Nu pe reprodwir enn transkripsyon sa Latelye memorab la. Ram: Mo krwar kamarad Rada finn explik byin dan ki kontext nu pe fer sa sesyon ki nu finn apel enn latelye argiman. Mo sipoze seki finn arive, se ki le 12 Mars kan nu ti fer nu seminar isi enn lazurne, kitfwa nu pa finn ena ase letan pu diskite ek pu al ase lwin dan nu refleksyon. Alor apre sa seminar 12 Mars la, nu finn santi ki ena buku kestyon finn reste. U kone kan met ankestyon bann konsept kuma morisyanism, kuma linite nasyonal kuma nasyonalism, kan u met tusala an kestyon, li sulev buku-buku kestyon, a son tur. Li sulev buku interogasyon parmi dimunn. E mem dan nu bann brans tusala kan nu finn fer swivi pu sa seminar la, nu finn realize ki mem si nu finn konpran ase buku sa zur kan nu finn fer sa seminar la, kapav-et nu pa finn konpran sifizaman pu kapav reponn a bann kritik u a bann kestyon ki nu gayne depi andeor. Alor enn-de bann zafer ki finn arive apre le 12 Mars seki nu finn ena plizyer reaksyon depi bann dimunn andeor LALIT. Nu finn ena bann reaksyon pozitif kot dimunn finn dir, Wi, li bon kumans enn refleksyon lor la. Nu finn ena reaksyon negatif depi par ekzanp enn lorganizasyon ki apel Democracy Watch kot ena 4-5 dimunn ki dan patrona, inpe parmi intelektyel tusa, zot finn fer enn atak ase frontal kont nu seminar. Zot finn dir ki kan nu pe met ankestyon linite nasyonal, nu pe fer enn ditor terib. Alor finn ena tu kalite reaksyon. Anzeneral, finn ena pamal kestyon ki finn suleve. Seki nu pu sey fer azordi pran inpe sa bann kestyon la pu nu mem nu gayn enn lide kimanyer nu pu reponn kan sa bann kestyon la vini depi andeor. Alor tu dimunn ki isi zot absoliman lib pu poz kestyon ki trakas zot u ki zot anvi truv enn repons me kuma kamarad Rada finn explike dan nu bann brans tusala nu finn osi reflesi ek prepar kestyon ki nu finn truve finn sulve dan bann brans. Alor san pli tarde nu kumanse. Mo dimann nerport ki kamarad poz kestyon lor tem seminar ki nu ti fer le 12 Mars, setadir: Eski Morisyanism li enn zafer ki itil pu konbat kominalism? Sa enn premye kestyon ki nu ti diyl ar sa dan seminar. Dezyem kestyon se: Eski seki apel nasyonalism, eski li enn zuti apropriye pu nu konbat inperyalism? Mwa mo pu sey reponn. Evidaman mo pu bizin reponn ase briyevman akoz letan pu fer defo. Alor nu donn laparol a lodyans. Natalia: Mersi. Bonzur. Avan nu kumanse lor morisyanism, kominalism, Inperyalism, Nasyonalism, eski to kapav explik nu bann terminezon ism ki savedir? 28 Ram: Mo krwar li enn kestyon byin apropriye. Par ekzanp si nu pran Morisyanism: Enn Morisyin se kikenn ki swa finn ne isi, ubyin viv isi, travay isi, partisip dan lavi sa pei la, dan sa Repiblik la. Sa li enn Morisyin. Me kan u azut enn ism ladan, li vinn seki u kapav apel enn ideolozi. Savedir li vinn enn zuti ideolozik ki u servi pu u konbat lezot lide. Alor Morisyanism, li enn ideolozi. Savedir li enn zuti politik ubyin enn zuti sosyal: dan ka Morisyansim par ekzanp, li sipoze enn zuti ki u servi pu u konbat kominalism. Nasyonalism li parey. U ena enn nasyon, savedir tu dimunn ki ena paspor, ki finn ne isi, ki viv isi apartenir a nasyon morisyin. Me kan u dir nasyonalism, li vinn enn ideolozi ek li enn zuti ki u servi dan u bann aksyon, dan u bann argiman. Alor sa ki diferan kan u azut sa ism la. Partu kot ena enn ism li vedir mem zafer. Ki ule dir Kapitalism? Savedir li sa ideolozi ki antur enn sistem baze lor kapital. Kapital se sa larzan ki bann kapitalis finn akimile. Me si zot akimil li zot met li anba matla, li res papye, li res zis larzan. Kan servi kapital, kan ena enn sistem ki baze lor la, se sa sistem la ki u apel kapitalism. Li baze lor kapital, me kapital li zis larzan, dibyen. Kapitalism li sistem pu dekrir manyer ki kapital itilize. Yannick: Kuma u ti pe dir Morisyanism ti devet enn zuti pu konbat kominalism. Kifer sa pa finn marse? Ram: Kan nu get listwar Moris, nu truve ki finn ena bann vag kot u finn ena enn lamonte kominalism ek finn osi ena lepok kot kominalism finn relativman, pa disparet, me dan laryer plan. Alor kan nu get listwar Moris, nu pu truve ki par ekzanp dan lepok , u ti ena bann gran mobilizasyon klas travayer kot pu al ver selebrasyon fet travay, kot pu gayn formasyon sindika, kot pu gayn enn lalit anti-kapital. Alor lerla kan u gayn sa mobilizasyon deklas, u truv kominalis al anretre; kominalism rekile. Bann lane 30-40, travayer lepor, ki li

29 laburer, ki li artizan, ki li tu bann travayer Moris ti ini lor enn baz deklas. Kan u ena sa kalite mobilizasyon la dan sa lepok la, u truv kominalism rekile. Dan bann lane 70, parey. Vinimem ziska bann lane 79-80, ena gran mobilizasyon sindikal, bann gran muvman degrev. Ankor enn fwa u truv kominalism rekile. Se sa ki prodwir seki finn arive an 82, kan lamas dimunn suleve zot vot pu enn sanzman, pu enn nuvo program, enn nuvo parti. Bon nu kone seki finn arive apre li pa telman briyan, me lefet e ki kan u finn ena bann mobilizasyon deklas dan bann lane 70, li finn debus lor enn sityasyon kot kominalism ti byin-byin anretre. Lerla apre 82, sannkut la nu retruv kominalism pran ledesi. Eleskyon 83, li enn de bann eleksyon pli kominal ki finn ena apre eleksyon 67. Dan bann lane 80-90, gayn mobilizasyon otur lang oryantal, kont lang oryantal, kot ena gran remonte kominalism. Pwin ki mo pe fer se ki ariv lafin bann lane 70 slogan MMM ki li ti inn devini? Enn sel lepep, enn sel nasyon. E si ena enn slogan ki koresponn a sa konsept morisyanism la, se enn sel lepep, enn sel nasyon. Me tank ki sa slogan enn sel lepep enn sel nasyon mars ansam avek lalit de klas ki MMM ti prone, li finn prodwir sityasyon 82. Me kan u abandonn lalit de klas kuma MMM finn fer an 80-81, lerla so slogan enn sel lepep, enn sel nasyon savedir morisyanism, paret eklate. Byin vit, an 83, dan 1espas enn banane, tu sa travay ki baze lor zis morisyanism, li disparet, li fonn ek kominalism returne kuma zame li ti nn ete avan. Alor enn-de bann rezon kifer nu dir ki Morisyanism, savedir slogan enn sel lepep enn sel nasyon, si u ena zis sa slogan la, li pa amenn u lwin. Li pa amenn u lwin dan bann aki ki u kapav prezerve. U kapav gayn bann aki, me fasilman u perdi zot. E sa enn de bann lexzanp kot u truve tank ki u slogan enn sel lepep enn sel nasyon ti liye ek sa lalit de klas Desin Picasso, Glass with straw-bound bottle of Rum, 1912 ki MMM ti propoze, lerla pa ti ariv fer ditor. Anfin, dan enn fason li ti ase sinp parski kan u dir enn sel lepep enn sel nasyon, anmemtan u pe dir lalit deklas. Lalit de klas li ule dir lalit tu dimunn oprime kont bann opreser, alor lerla kan u dir enn sel lepep enn sel nasyon dan slogan la, u preske pe dir ki lepep se klas travayer. Parski u pe liye li avek lalit deklas. Zur ki u al dan enn politik konsansis sosyal, savedir kolaborasyon de klas, sa zur la patron rant dan lepep, dan u slogan lepep, ek lerla mem ki tu eklate. Kan nu pe amenn sa argimantasyon la, li pa enn kestyon ki tu pe sort dan nu latet, ubyen pa kone kot li pe sorti. Non. Nu pe sey konpran listwar, ek nu pe gete dan listwar ki finn marse, ki pa finn marse. E kan nu get listwar Moris dernye 30 an, 40 an, nu truve ki slogan morisyanist si u pa pe liye li avek lalit de klas anmemtan, slogan otur morisyanism li inklir ladan bann opreser, li inklir ladan bann ideolog kominal, li inklir tu ladan. Lepep se lepep. U pa kapav dir, U, u lepep. U, u pa lepep. Alor ala enn de bann rezon kifer sa slogan enn sel lepep, enn sel nasyon ki koresponn a morisyanism, ala nu dir kifer istorikman parlan, li pa finn marse. 29 Christian: Eski nasyonalism kapav mobiliz dimunn pu kont bann inperyalist? Ram: Ankor enn fwa si u servi term nasyonalism u ule dir sa ideolozi ki anglob lanasyon. U ule dir sa ideolozi ki dir ki dan Moris, tu dimunn ki viv isi, tu dimunn ki ne isi, travay isi zot form parti lanasyon, form parti Repiblik, kapav kontre inperyalism. U kone dan listwar, ankor enn fwa, dan tu pei kot ena enn sistem kapitalist, u ena enn seksyon sa klas kapitalist la ki anfet liye avek inperyalist. Li liye avek bann lintere inperyalist. Si u pe sey ralye tu dimunn kont inperyalism, u pe al ralye ansam dimunn ki anfet azan inperyalist. Pa zis kapitalist, me ena osi ideolog. U kone, sa bann dimunn ki dir u, Je dois a la France d etre un homme pensant. Li osi enn Morisyin sa. Li ena enn nasyonalite Morisyin seki pe dir sa la. Si u ramas tu sa dimunn la e u konstrir enn ideolozi baze lor la, u pa pu al byin lwin. Get otur deba lor langaz Kreol, langaz maternel dan Moris. Kan u get deba, kan u get lakantite dimunn ki anfet pran lapenn ekrir long-long lartik dan lagazet pu dir non a langaz Kreol, sanse langaz Kreol pu gard nu aryere, sanse li pu gard nu dan enn espes barbari. Zot pu dir u Seki nu bizin se bann

30 langaz inperyalist kuma Angle, kuma Franse. Sa li enn espes inperyalism lingwistik. Sa bann dimunn ki dir sa, zot osi dan lanasyon. Alor kan u ena enn ideolozi kuma nasyonalism, li ule dir ki u pu anglob tu dimunn ladan. Azan inperyalist, dimunn ki san langaz franse zot pa ti pu dimunn pansan, u pu met tusala ladan. Omye, li afebli u muvman ek opir, li sabot u muvman. Alor ala kifer nu panse nasyonalism li enn zuti ki pa itil kont inperyalism. Sa li lor enn nivo. Enn dezyem nivo, sa nu finn tann li tut long gramatin zordi. Se ki inperyalism li enn fenomenn internasyonal, li enn fenomenn mondyal. Eski u pu kapav konbat kapitalism global atraver enn mobilizasyon nu 1.3 milyon dimunn omilye Losean Indyin? Mo pa krwar. Mo pa krwar personn pu su sa ilizyon la. Savedir ki kan konbat inperyalism, sel fason pu fer li se atraver enn espes linite atraver enn kolaborasyon internasyonal avek bann lezot lafors politik dan lezot pei. Problem avek nasyonalism se ki, si u get par ekzanp Lafrans zordi, globalman nu kapav dir Lafrans li enn pei inperyalist dan lesans ki Lafrans so Leta, so kapital, li domine partu; li domine dan Larenyon, li domine dan Pasifik, li dominan. Li enn pei inperyalist. Me dan Lafrans, u ena Lutte Ouvriere, u ena bann parti kominis, bann parti sosyalist ki pe konbat inperyalism zot usi. Alor si nu, nu dir nu bizin nasyonalist isi, ki sa vedir kan nu get Lafrans? Kan nu get Lafrans nu pu dir, Be Lafrans se enn nasyon inperyalist, li pa vre. Parski dan Lafrans ena bukubuku dimunn ki pe konbat inperyalism. Alor si nu transfer sa nosyon nasyonalism dan Moris, nu transfer li nu avoy an Frans, nu truve kimanyer li erone parski dan Lafrans ena enn seksyon kapitalis ki partisipe dan explwatasyon inperyalist me u ena osi bann lafors sosyal, bann lafors politik ki pe konbat sa inperyalism la. Nu fek gayn mesaz depi Socialist Resistance an Angleter, zot pe sutenir nu konba pu Chagos. Zot, si u aplik konsept nasyonalist a zot, zot pu dan nasyon Britanik. Purtan, zot pa pe fer prev de nasyonalism Britanik. Zot pe fer prev de solidarite internasyonal. Ek kan transfer sa konsept-la, u return li Moris, u konpran kifer sa konsept nasyonalism li pa enn konsept itil. Li pa enn konsept ki pu amenn nu byin lwin. Sinifikasyon inperyalist? Kreepalloo: Ram, kan u koz inperyalism, mo panse u pe koz lor kolonyalism apre lindepandans. Kan u koz lor nasyonalism, eski u pa panse ki sa konsep la zordi finn demode? Nu pa bizin koz anterm enn muvman internasyonal, globalize olye ki enn nasyonalism deta? Eski nu pe viv dan kominalism, u dan etnisite mintenan? Nu bizin koz plizyer etnisite ek kimanyer morisyanism kapav regle sa problem la? Ram: Premye kestyon li ena pu fer avek inperyalism ek kolonyalism. Li pa exak pu dir ki inperyalism li finn vinn an operasyon apre lindepandans ek avan ti ena kolonyalism. Inperyalism li kitsoz ki ekziste depi plizyer syek. Li zis enn form kapitalism ki finn etann so explwatasyon onivo lemond partu. Alor pandan enn but letan, inperyalism finn kwinside avek kolonyalism kot finn ena bann koloni, bann pei kolonize. Me inperyalism limem li ekziste depi byin-byin lontan. Lenin finn ekrir long-long tez lor inperyalism. Savedir ki inperyalism li kan enn pei kapitalist etann so explwatasyon andeor so bann frontyer; li etann so explwatasyon dan bann pei kuma Lafrik, Lazi, Lamerik Disid tusa. Laba, li pe al rod matyer premyer bomarse, li pe al rod mindev bomarse, li pe al rod marse pu so bann prodwi. Alor se sa ki inperyalism ete. Savedir li pa ekzakteman seki finn swiv kolonyalism. Lot zafer ki mo krwar li inportan ki nu konpran se ki kan 30 kolonyalism finn fini dan Moris, setadir kan finn ena Moris indepandan ek enn repiblik plitar, sa kolonyalism finn arete dan enn serten mezir, me inperyalism finn kontinye parey. Setadir nu ankor pe sibir dominasyon bann pei inperyalist kuma Grand Bretayn, kuma Lafrans, kuma Lamerik. Nu ankor pe sibir sa. Lepok Globalizasyon? Kreepalloo (kestyon siplemanter): Ki diferansye lepok globalizasyon depi bann lepok avan, depi inperyalism? Ki linportans etnisite, ek exklizyon? Ram: Globalizasyon li enn manyer ki dekrir enn serten peryod dan sistem kapitalist, peryod aktyel. Radikalman, li pa diferan depi lepok inperyalist klasik, kuma nu konn li. Li nek finn vinn enn nuvo faz kot kapital finansye ki finn vinn dominan alinteryer totalite kapital, ki opuvwar. Dan lepok inperyalism klasik, pei inperyalist ti pe rod matyer premye ek mindev bonmarse, ti pe rod marse pu zot prodwi, lerla dan lepok globalizasyon seki inn vinn dominan, se pa prodiksyon, setadir pa matyer premyer, pa marse pu prodwi, mem si sa kontiyn parey, me sann kut la, se kapital finansye ki finn rantre partu, pran kontrol politik, pran kontrol desizyon ekonomik. Alor, globalizasyon li refer a sa lepok ki finn liberaliz muvman kapital, depi enn pei ziska enn lot pei. Nu get dan Moris, isi, kuma enn lexanp. Rapel lontan, kan u parti, u ena tan liv sterlin, tan fran, tan dolar ki u gayn drwa pran avek u. E bann la ekrir sa dan u paspor. U pe parti, dan u paspor marke kumkwa u pe pran $700 ar u. Alor, muvman dolar ti reglemante. Zordi, u rantre u sorti ek komye larzan u ule. E sa li aplike pu kapitalist tu, ek so kapital. Get seki pe arive lor sa non doubletaxation agreement ek Lend la. Li montre kimanyer ki kapital buze. Moris nu enn byen ti pei, bann dirizan abitye dir. Abe, u ti kone ki nu-mem pli gran investiser dan Lend? [Lodyans riye]. Moris

31 mem nu ena pli gran FDI sorti Moris al dan Lend. Rezon se ki tu kapitalis - Lamerik, Langleter, La-frans, Lalmayn - ki ule investi dan Lend, zot travers par Moris, par Offshore isi. Isi, fini met dibut enn konpayni apel enn shell company, ondire enn koki vid, enn ti konpayni ki pa vreman existe apar lor papye. Larzan la travers isi, al dan Lend, lerla li investi dan Lend. Kan li fer profi laba, li rapatriye li dan Moris, e parski ena sa agriymennt la, bann investiser kapav swazir pu pey tax swa dan Lend kot zot finn fer profi la ubyen dan Moris. Dan Moris pena tax. Alor, kot u krwar zot swazir pu pey zot tax? Zot pey zot tax dan Moris, akoz pena tax. Dimunn dan Lend amerde. Normal. Pwen mo pe rod fer se dekrir sa muvman kapital, ki sorti partu, e par exanp, tranzit Moris, al dan Lend, sorti Lend, tranzit Moris, al partu pu montre karakteristik globalizasyon aktyel. Saki anfet karakteristik globalizasyon, se sa muvman kapital. E sa muv ver desann tu lakor proteksyonist ki ti ena, kuma Lome. WTO inn fer sa travay la. Sa vedir lemond antye inn vinn enn sel marse pu prodwi, lemond antye inn vinn enn sel marse pu kapital. Me, remarke ki lemond antye pa finn vinn enn sel marse pu travay. Travayer pa gayn drwa sorti isi, al travay an Frans, al vann so kuraz ar patron laba. M. Sarkozi pa pu dakor! Alor, lepok globalizasyon ule fer referans a lefet ki lemond an antye inn vinn enn marse global pu kapital ek investisman. Li finn vinn enn marse global pu prodwi rantre sorti, pena tax, pena naryen. Isi mem pe rod fer Moris vinn enn Duty Free Island. Me, kuma nu dir, li pa enn globalizasyon kot travayer lib pu buze depi enn pei, al dan enn lot pei, rod travay laba. Apar dan bann rezyon kuma Lerop, e sa osi, zordi sa pe remet ankestyon sa lib sirkilasyon la. Alor, sa enn kumansman repons pu kestyon kamarad Kreepalloo lor globalizasyon. U ti osi poz enn kestyon lor kominalism ek etnisite ek exklizyon. Anu gete kimanyer reponn sa. Etnisite li enn mo ki anfet mo pa servi buku. Dayer, mo pa servi mo exklizyon buku, nonpli. E mo pu explike kifer. Swa bann mo, li inportan. U kone, dan sistem kapitalist, 80% dimunn exkli depi prosesis pran desizyon lor ki pu prodwir, ki pa pu prodwir, lor ki pu devlope, ki pa pu devlope. 80% dimunn exklir. Nu tu isi, nu exkli depi pran sa kalite desizyon la. Purtan li afekte nu tu. Finn ena enn propagann depi enn bon but letan pu sey ranplas povrete de klas, povrete ki klas travayer sufer su enn sistem explwatasyon kapitalist, par konsep kuma exklizyon. Si u mizer, zot dir u, li akoz u exkli. Non, si u mizer, se parski u enn travayer ubyen enn somer. Se sa ki exklir u. Finn ena enn lot konsep enpe pli kuyoner, setadir bann poche de povrete. Ondire pena povrete sanse dan Moris, me selman bann ti pos de povrete dan Karo Kaliptis, dan Banbu kot Lavalet. Non, povrete li enn fenomenn ki form parti inneran enn sistem explwatasyon. Li sorti direkteman dan sistem explwatasyon kapitalist. Nu ti gayn enn kestyon pandan seminar-mem lor kimanyer definir kominalism. Li Tablo Picasso, Fam pe lir, interesan pu nu reget sa. Alor, mo pu kumans reponn sa kestyon la par reaksyon a seki u finn dir lor etnisite ek exklizyon. Kominalism, dapre nu, se kan dimunn atribiye so vre problem a so kominote plito ki a so klas. Par exanp, dimunn exkli, tel kominote exkli, akoz zot pa gayn travay dan guvernman. Rayt? Me, fransman, si u byen gete, preske tu dimunn pa gayn travay dan Guvernman. Mo-mem kuma u, nu pena travay dan guvernman. Sa fason sey gete ki kominote ki gayn travay, pa gayn travay dan Guvernman, li pa enn kestyon ki amenn nu byen lwen. Pwen ki nu bizin fer, se, Travay, wi, nu bizin gayn travay. Me travay li enn drwa. Li enn drwa pu tu dimunn. Li pa kapav enn privilez pu serten. Li pa kapav enn fakter exklizyon pu lezot. Li enn drwa. Alor olye nu gete dan Guvernman nu bizin ena tan % x kominote, tan % y kominote, etc, nu amenn nu batay pu travay kuma enn drwa. Olye nu get povrete kuma enn fenomenn exklizyon, nu get povrete kuma enn rezilta direk enn sistem ekonomik ki baze lor explwatasyon. Nu ena pu chalennj enn sistem ekonomik ki bizin somaz, ki exziz somaz. U kone sistem kapitalist, sa se enn so karakteristik, partu dan lemond. Li bizin somaz. Li bizin enn larme rezerv

32 travayer san travay. Kumsa li gard saler ba. Tu kapitalist so rev se dime li kapav dir so travayer: U ule enn ogmantasyon? U kone ki pu sa larzan ki u pe gayne asterla la, ena 10 dimunn ki finn fer lake deor pu gayn sa travay la? E zot pu travay pu mwens ki u pe gayne. Sistem kapitalis la li baze lor sa larme rezerv travayer, lor somaz. Alor pu lerla vinn dir ki somaz li enn exklizyon, non, li pa enn exklizyon. Li enn eleman esansyel dan sistem kapitalist. Li santral. Alor, komba la li kont sistem explwatayon kapitalist li mem. OK? Rada: 3 lame, tuzur. Nu pran tule 3? Alain Moorghen: Mo kestyon ti devet pli o-depar, ki li ete sa konsep nasyonalist la? E kot li sorti? Laval: Mwa mo kestyon sorti dan brans. La, mo pe dir li. Kifer nu konsidere ki stratezi pu propaz Morisyanism ek nasyonalism, li pa konpatib ek stratezi ki LALIT defann? Cindy: Lalit de klas tulezur, ki form pli pran? Ram: Les mwa pran kestyon Cindy avan. Mo reponn ase vitvit, avan Rada get mwa gro-gro lizye [Lodyans riye] Lalit de klas, lalit ant bann klas, li sa lalit ki tu dimunn ki sibir explwatasyon amene tulezur. Rayt? A enn nivo, li sa. E seki explwat u, li osi, li amenn li kont u ek u klas. Lalit de klas, selman, li pran diferan kalite form. Mo donn twa enn-de lexanp, byen diferan enn depi lot. Dan enn lizinn, kot ena enn explwatasyon ase sovaz, si enn travayer dan sa lizinn la, dizon enn nuvo sekter, li al twalet, li pas 10 minit dan twalet, e li al twalet enn fwa tule enn ertan. Li enn form lalit kont explwatasyon. Li pe sey diminye explwatasyon ki li pe sibir. Sa li enn form lalit de klas. Li kapav pa tro ena lavenir, me li enn form primer lalit de klas. Kan travayer gayn lexperyans, zot pu aprann ki sa pa avans u byen lwen. Li enn form individyalist lalit de klas. Parfwa, li spontane. E, ena osi lalit de klas onivo bann gran lagrev. Sa li enn lot nivo, enn nivo pli ot. E ena enn trwazyem kalite lalit de klas ki o-nivo lalit politik, kot klas oprime pe lite pu ki li vinn o- puvwar. Klas travayer, par exanp, zordi li explwate, e li kapav amenn enn lalit de klas, enn lalit de klas onivo politik pu li vinn opuvwar. E li pran puvwar, kuma li finn fer dan revolisyon plizir lezot pei. Lalit de klas li opere a diferan nivo. E suvan dimunn dir, abe u koz lalit de klas, abe u pe met travayer kont patron, u pe met divizyon. Sa ti enn-de bann pwen ki Democracy Watch, par exanp, ti akiz LALIT kan nu koz lalit de klas. Premye, zot dir lalit de klas, li vyolan. Dezyem, zot dir, Abe u pe diviz lepep. U pe fer travayer vir kont patron. Me, anu pran sa zafer fer travayer vir kont patron. Me, li bon ki travayer vir kont patron. [Lodyans riye.] Pa zis vir kont patron, me devir zot. Sa li pa enn problem, sanse nu pe diviz lepep. Me, sa li montre klerman kimanyer sa zafer nasyonalism ubyen morisyanism li vreman kont lalit de klas. E lalit de klas li vreman an opozisyon a morisyanism ek linite nasyonal. Linite nasyonal ule dir travayer, patron, minis tu, lame dan lame. Nu gayn enn lexanp, kuma Kamarad Yannick ti fer remarke, sa Fet Travay ki nu pe selebre zordi, li enn fet kot nu pe selebre lalit ki Travay finn amene kont Kapital depi sipa komye banane. Nu ti tann Shakeel Moahmed, Minis Travay, dir ki li pe fer. Ki li finn fer li, li? Li finn ekrir enn let patron, pu dir patron organiz transpor ek organiz lozistik lozistik ule dir biryani ek labyer - [Lodyans riye] ek amenn travayer bor lamer. Alor, enn Minis Travay dir patron organiz rekreasyon pu travayer pu selebre Fet Travay. Sa, linite nasyonal. Ek sa li farfeli. Si u dakor ek sa, u pu dakor ek nerport 32 ki ete. Parski, divizyon ena. Divizyon li deza ena. Dan enn sosyete de klas ena divizyon de klas. Pa vinn dir ki se nu ki pe amenn divizyon dan pei. Divizyon li partu, dan tu pei, dan tu sosyete kot ena inegalite sosyal, pu ena enn divizyon. Pena linite nasyonal, parski u ena bann klas avek lintere totalman kontradiktwar. Alor, anterm kestyon lor lalit de klas dan lavi tulezur, e kimanyer nu ule partisip ladan, li kestyon, dan enn sayt travay, parmi vwazin, ki nu tu fer enn zefor analiz tu kiksoz anterm deklas. Dizon dan stafroom, kan dimunn amenn konversasyon lor tel kominote komye ena dan lapolis, komye ena sekter prive, li nu devwar pu ena argiman kont sa. Nu ena enn devwar pu kree sa linite deklas ki neseser pu nu amenn progre. Anterm lalit de klas tulezur, li inportan partisip dan sindika, wi, me pa dan sindika kot 2-3 dirizan desid tu, me sindika kot ena demokrasi, kot u lite pu amenn plis demokrasi, sey partisip dan demokratiz muvman sindikal. Demokratiz li dan sayt kot nu travay. Asire ki se travayer ki pran desizyon lor nu sayt. Asire ki se travayer ki kontrol so sindika, pa enn-de birokrat. Alor sa li zis ennde eleman repons. Me, li enn long deba, Kamarad Cindy. Nasyonalism, pu vinn lor dezyem kestyon, seki Kamarad Alain ti poze, li enn zafer ki finn pran nesans dan bann ex-koloni pandan muvman pu Lindepandans, kot nu finn ena gran muvman nasyonalist ki sipoze ti pe konbat kolonyalism. Dan Lerop, leta nasyon finn konstrir lor enn long peryod letan, avan sa. Zot frontyer finn konstrir, desine, par plizir lager. E sistem kapitalist finn emerze pandan sa lepok la, e finn delimit san de explwatasyon diferan kapitalist. Tusala finn kree leta nasyon dan Lerop. Dan ansyen koloni, li diferan. Ant kolonizater, zot finn asize atab, met laliyn lot map: Isi Tanzani, isi Kenya; isi Lend, isi Pakistan. An repons a sa, finn ena enn form nasyonalism pu

33 Sketch Picasso pu Guernica kree enn veritab nasyon apre kolonizasyon, seki apel nation building. Nasyon kree apre kolonizasyon li diferan depi nasyon kree pandan bann syek dan Lerop. E so nasyonalism, li osi, li pa idantik. Pandan enn long peryod letan, ti ena enn ideolozi nasyonalist ki ti pe sorti depi Lasinn, lepok Mao Tse Tung. Li ti propaz enn form nasyonalism ki zot ti dir antiinperyalist. Isi, ti ena serten grup ek parti politik, kuma Lel Gos, kuma MMMSP, mem MMM, ki ti pe defann sa laliyn Pekin, Mao Tse Tung, Lasinn a lepok. Ti propaz sa konsep nasyonalism dan Moris. Ena enn long listorik nasyonalism. Me, ena osi enn long tradisyon deba ant bann internasyonalist ek bann nasyonalist. Ek pena okenn dut ki zordi sa konsep nasyonalism la, kuma enn zafer progresist, li preske pa relevennt dan kad globalizasyon, dan kad kriz ekonomik mondyal, li ridikil pu panse ki nasyonalism ena kit relevenns dan lalit ver progre, zordi. Kestyon Kamarad Laval, kifer Morisyanism ek nasyonalism zot an-kontradiksyon avek stratezi ki nu dan LALIT nu pronn. Nu parti enn parti politik ki pronn lalit de klas. Kan nu ti enn tandans dan MMM dan lane 1976 a1981-2, ti apel nu tandans lalit de klas. Li santral dan nu natir. Nu piblikasyon depi 1976 li apel Revi Lalit de Klas. Nu enn lorganizayson ki pronn lalit ant bann klas. Nu enn lorganizasyon ki pronn internasyonalism. Kuma nu truve dan mesaz ki nu gayne zordi, kuma nu osi truve dan laspe internasyonalist dan nu travay politik kotidyen. Alafin, nu truve ki sa konsep nasyonalism li pa konpatib ek lalit internasyonalist ki nu amene. Konsep Morisyanism, li pa ditu konpatib ek konsep lalit de klas, lalit klas travayer, ki nu amene. Ala, kimanyer nu truv li pa konpatib, Kamarad Laval. Mersi, Kamarad Cher, Rada. Rada: Mersi Ram pu devlop-man sa bann argiman la. Li pu ed nu kan nu pe fer fas lavi ek lalit tulezur. E, an mwa Ziyet, nu pu ena enn seminar politik 2 zur, kot nu pe al plis an profonder dan sa bann pwen ki finn sulve dan kestyon ki dimunn finn poze. Nu donn randevu deza. Anne-Marie Joly ti fer diskur klotir. 33 LET LEKTER Nu ena plezir repran enn e- mel informel ki nu ti gayne depi enn lekter Revi LALIT lor kesyon nu Konferans lor Stratezi. Nu pe pibliye li avek so permisyon: Sa size ki LALIT finn diskite dan Konferans lor Stratezi [Zur Lindepandans, kan nu ti pe zet enn kudey kritik lor stratezi baze lor nasyonalism ek morisyanism] la paret interesan pu ekute e pu debat!... Mwa mo tia pli kontan tann bann Morisyen dir, Mo 80% ouswa mo 95% Moriyen, sa vedir avek plis sinserite. Parski se sa ki vre, buku dimunn ena enn bout zotmem ki res andeor, swa akoz zot kominalis, swa akoz zot rev se resanble dimunn deor, swa akoz zot santi ki Moris finn trahir zot. Efektivman mwa osi mo mefye sa slogan la dan lamin puvwar, osi dan lamin media, me osi dan lamin dimunn. Mo rapel kan ti fer Jeux des Iles dan Moris, tou bann media ti raport enn espes fenomenn extraordiner ki komkwa enn gran linite nasyonal existe e byen vivan. Badinaz. Tro fasil. Ti ena bann tournwa kot Morisyen ti aplodi sote kriye sak fwa ki ladverser Lareynion fer fot. Mo pa apel sa linite nasyonal, mo apel sa sovinism. E sa fenomenn extraordiner la, ki li finn amene pu kombat kominalism? Nu byen kone, nu santi nu plis Morisyen kan ena konpetisyon, kan nu an danze, kan nu lot pey, kan ena siklonn. Pu mwa linite ek idantite nasyonal se kan nu promuvwar nu kiltir pu nu mem, pa zis pu touris, se kan nu ena kouraz rekonet ki linite pa vedir narnye san egalite, etc... Si li pa repoz lor bann realite e si li pa travers enn degre matirite, li pu res vid. E slogan la pe vinn deplizanpli vid avek lekonomi globlalize ek later Moris ki pe vande ek bann etranze. Dominique M.

34 SUSHEELA RAMAN KONSER MANKE ANILE Lazans Immedia finn menas pu anil konser Susheela Raman si li pa swiv gaydlaynz lor ki sante li pu sante dan so konser Moris. Se zis kan li finn ariv Moris ki Susheela Raman finn aprann ki Immedia pa dakor pu li sant enn sante partikilye dan so repertwar. Alor, dan so konser, li finn gard enn-de minit silans kuma enn protestasyon pu mark moman kot li ti pu sant sa sante la. Lor You- Tube u kapav ekut e so sante e so versyon Morisyen, setadir sa silans la. Rama Poonoosamy, direkter Immedia, ti resevwar vizit reprezantan 6 sosyete kominalorelizye avan Konser la. Zot ti pe proteste kont sa sante la dan kad enn Konser, akoz dapre zot li bizin sante zis dan tanp. Dapre Rama Poonoosamy, li finn rasir zot ki li ek so lazans, dabitid, pa prodir sante devotional alor pena problem. Me, kan li finn diskit repertwar avek Susheela Raman apre ki li ariv Moris, Poonoosamy dir ki so invite finn explike ki mizisyen ki finn akoynpayn li Lareynion ek Moris zot finn vini an-fonksyon repertwar ki li finn fini konfirme. Alor, li pa ti kapav zis sanz repertwar. Me, Rama Poonoosamy finn insiste, finn menas anil konser. Dan LALIT, nu truve ki bann sosyete relizye kapav dir seki zot ule, me organizater spektak artistik pa kapav sumet divan zot exzizans. Li difisil mazinn ki bann otorite relizye kapav donn zot mem puvwar deside kisannla kapav sant kwa, e ki kote kapav sant li. Laliyn ant sakre ek ordiner, li tultan enn frontyer ki artis explore. Depi Boy George ziska Mozart, depi Bob Marley ziska bann gran mizisyen Sufi, seki sekilye ek seki relizye li melanze. Komye gran gran ate finn kree lamizik relizye? Kuma dimunn relizye finn kree lamizik pu lemond sekilye? E, kuma Jimi Hendrix, gitarist lezander, ti dir li, Lamizik li mo relizyon e li mo bondye. E drolman, pu gran komers kuma Bollywood, paret ena enn dispansasyon zeneralize pu li propaz tu kalite zafer relizye, purvi komers marse. Lerla Minis Kiltir, Choonee finn, dan enn premye tan, e avek rezon, kritik lazans Immedia. Me, lerla li finn fer enn volt-fas exekrab le 1 Zin, li dir Kan enn artis etranze sante kot nu, fode pa li bles siseptibilite relizye okenn kominote! Petet dan lavenir Guvernman pu bizin chek bann evennman organize par Sekter Prive... LALIT dir ki inn ler pu Leta Moris aret sibvansyonn tu lorganizasyon relizye, sosyo-relizye, para-relizye. Se sa finansman Leta ki donn zot enn linportans ki pli gran ki vre sutyen ki zot ena. Deba lor lavortman finn montre ki 2-3 dimunn otur relizyon finn dan lepase tini Leta otaz, e finn antrenn lamor buku fam. An zeneral, buku dimunn anfaver ki lamone piblik al zis pu sibvansyonn zafer pu totalite popilasyon e pa pu tel ubyen tel seksyon. Seki anvi finans so relizyon, li lib pu fer enn oto-tax. Dapre LALIT, artist pa ti bizin sansire ditu. Si dimunn pa dakor ek enn sante, so parol, so ritm, so plas kot pe sant li, so manyer ki pe sant li, zot ena pu ekrir enn kritik piblik lor la. Li pa enn rezon pu priv piblik enn sante, ubyen nerport ki morso artistik. 34 Lindsey Collen INFO INFO INFO Creative Writing Workshop par Lindsey Collen Ekrivin Lindsey Collen, ki osi enn manb LALIT ti anim 3 workshop Camden Town, Lond, pu fam ki okip Radyo Proximite dan Lamerik Latinn, Lerop ek Lafrik. Li pu fer ankor enn pu Moris Samdi 21 Ziyet. Pu detay kontakte LPT ki organiz li lor Parey kuma bann workshop dan Lond, li pu nerport ki langaz, purvi li lang maternel. Teachers training pu Literesi LPT pe fer enn kur Teachers Training Camp Le Vieux pu 5 abitan landrwa. Prosenn Fim: 7 Samurai par Kurosawa Si u anvi zwenn enn lasosyon dimunn ki ador sinema, ki vizyonn fim (plito ki get fim ) enn fwa par mwa, lerla diskit zot dan enn latmosfer informel, kontakte enn manb LALIT pu detay. Prosenn fim enn ansyen klasik Zapone ki finn infliyans fim western. MLF konstat viktwar lor lavortman Mardi 26 Zin Komite Lexekitif MLF ti fer enn anliz lor lalit tutolong so 36 an lexistans anfaver dekriminalizasyon lavortman, ki finn kilminn dan amandman lalwa Kur Kimanyer Ekrir Kreol pu dimunn deza letre LPT pe fer enn kur pu dimunn ki deza letre ki anvi aprann ekrir Kreol an lortograf ofisyel. Li enn kur 3-ertan, e li finn spesyalman kree pu paran ki zot zanfan pe fer Kreol kuma size. Li pu Samdi 4 Ut a 1:30 a 4:30, GRNW. Pu detay telefonn ubyen , koz ar Alain ubyen Lindsey. Li enn sel sesyon, e ladan u pu gayn enn bon konpreansyon lor grafi ofisyel.

35 BOOK REVIEW THE SONG OF THE DODO: BIO-ZEOGRAFI INSILER DAN LEPOK EXTINKSYON Sa liv la li kumanse ar extinksyon dodo dan Moris. Li fini ar lekip Mauritius Wild Life ki finn anpes kestrel vinn extink. Li enn liv fantastik ki liye ekolozi ek evolisyon dan enn kontex listwar sa de syans la. David Quammen, ki osi ekrir roman, finn ekrir sa liv 700-paz pu montre kimanyer bul later net li menase ar extinksyon an-mas, akoz fragmantasyon abita. Sak but bul later pe gayn tu bann febles, anterm evolisyon, ki bann tipti Lil ena. Sa li presizeman parski sak fragman, li kuma enn lil. Li tipti alor li pa kapav sutenir buku sak spiyshiyz, sirtu si kreatir la enpe gran. Li izole depi lezot so spiyshiyz, alor li riske problem inn-briyding. Li fraziliz spiyshiyz parski sakenn nimerikman feb, alor enn siklonn, enn lepidemi ki afekte li ubyen afekte so surs nitrisyon, kapav aneantir li. David Quammen, dan so liv pibliye an 1996, pran nu depi lepok Charles Darwin ek Alfred Russell Wallace, ki a-de ti dekrir evolisyon bann spiyshiyz pu premye fwa ansam an 1858 dan Lond, ziska zordi kan gran gran ekolozist pe tir sonet alarm lor disparisyon tro buku spiyshiyz. Depi sa lepok 150 an desela, kan Darwin ti gayn lamerdman parski, ant ot, li ti dir bul later ena plis ki kelke milye lane kuma ti suzantand dan Labib ziska zordi finn ena enn imans syans finn devlope otur evolisyon, e liye ar li, otur ekolozi. So liv preske pran form enn roman. Zistwar lor zistwar lor bann avantirer botanis ek biolozis ek bio-zeograf, enn apre lot, deferle lor bann paz. E li parfwa zistwar la pran form enn gran konpetisyon ant syantist, me tultan avek enn susi pu itilite sa lasyans la. Eski sa bann teori la pe ede avek konservasyon bul later? Eski rezerv natirel zot vreman reprezant lanatir an minyatir? Ubyen eski zot modi, akoz zot tipti lil? Sa li kestyon santral liv la. David Quammen kumanse par dekrir enn zoli moket Pers ki kikenn ena. Li enn antye. Dizon so proprieter li pran li, li kup li tipti 35 KREASYON ZORDI PAVEL 183 kare-kare. Li nepli enn moket ditu. Li tu sinpleman enn dezord ki pu defer ase vit. Eski nu planet li kumsa? Eski nu finn kup li butbut? Eski nu pe provok so deferlman? Zordi nu pe perdi spiyshiyz enn vites osi akselere ki pandan sa 6 gran extinksyon ki bul later finn kone dan sa 4.5 milyar banane ki ena lavi lor planet, bann veritab olokarst. Li enn liv ranpli ek lavi, an memtan ki enn gran avertisman pu limanite. Si lir li ansam ar bann liv par John Bellamy Foster lor sistem kapitalist ek ekolozi, li byen byen interesan. Si lir li ansam ek bann liv Stephen Jay Gould, li byen interesan! Pa zis akoz Moris ladan! Lindsey Collen Pavel 183, osi koni kuma Pavel Pukhov; enn artis graffitti ki res Larisi, kot li finn ne an Dan so travay Pavel 183 adres bann isyu politik me li dir ki seki pli inportan se lasosyete. Li byin kritik vizavi politik aktyel Leta dan Larisi. Atraver so bann desin anpliner lor miray, pon, batiman Pavel 183 ule etablir enn dyalog ar dimunn ordiner. Pu sa, li dir, Pa bizin enn galri,personn pa bizin peye pu get u travay. Dan lavil li kuma enn zwe vizyel, enn dimunn pena pu al dan mize me li pe gayn lokazyon pu get, pu interpret, pu reflesi lor u travay.

36 LALIT ANT BANN KLAS LALIT ANONS SO SEMINAR POLITIK Enn lekip LALIT ti anons divan lapres prosenn Seminar Politik lor Sratezi ki pu fer lor 2 zur an Ziyet. Tem Seminar la pu lalit de klas ek internasyonalism. Lanons ti fer dan enn Konferans de Pres 21 Zin dan Horl Mama Bul Later, GRNW. Alain Ah-Vee, ki ti pe prezide, ti met sa Seminar Politik la dan enn kontex spesifik politik zordi. Nu dan enn kriz ekonomik mondyal byen grav, enn kriz an-seri, ki zordi karakterize par enn dernye faz, setadir kriz dan Zonn Ero. Onivo internasyonal, sirtu aktyelman dan Lerop, klas kapitalis pe intervenir pu shifte fardo kriz lor ledo travayer. Dan Moris, nu pe komans truv lefe sa kriz la. Komantater pe kumans rekonet ki ena enn kriz grav, komans trakase. Byen tar, zot pe remarke. Diferan parti o- puvwar dan Moris, enn apre lot, pa finn fer naryen pu diminye depandans lor lekonomi kapitalis, ki zordi dan sa kriz la. Alor, travayer pe sufer buku akoz kriz, e akoz mezir losterite. Pri ogmante, somaz ogmante. Prezidan MEF dir pu ena downsizing lantrepriz akoz kriz Lerop. Zenn, mem gradye, afekte par kriz. Kriz la ena konsekans sosyal. Ena enn vag dimunn pe kit pei. Pli dramatik, ena konfli ek problem alinteryer institisyon lafamiy. Dan LALIT, nu truve ki li enn kriz pa zis ki konsern Zonn Ero, me li enn kriz internasyonal ki depas frontyer Lerop. Lasinn, Lend, Brezil mem US pa eparnye par seki pe arive e seki pu arive dan Lerop. Solisyon diferan Guvernman: plan losterite, seki dikte par FMI, BM, ek dan Lerop Labank Santral Eropyen. Zot bi, sak Guvernman, se pu sap kapitalist dan zot prop pei. Tu kalite mezir proteksyonist pe lev latet. Tu kalite politik moneter pu sey sap kapitalist. Losterite provok manif Anmemtan ki ena losterite, sa bann mezir pu sap kapitalist la pe provok manifestasyon partu, dan Lespayn, Lagres, USA, partu. Dimunn pa pe aksepte sa bann mezir la. Gran mobilizasyon zenn, etidyan Shili, Quebec, par milye zenn lor sime, akoz fiz liniversite pe ogmante. Seki nu, nu konstate, dan sa bann sulevman, bann demand ki pe resorti, se bann demand ki LALIT, depi buku lane, nu deza ena dan nu program politik. Kont privatizasyon, kont represyon, pur plis egalite, e nu ena demand ki pe depas politik eonomik, pe al dan kontestasyon sistem kapitalist limem. Manifestan pe koz anfaver enn lot lekonomi, enn lekonomi alternativ ki pran kont bezwin popilasyon: bon ledikasyon ek lasante. Pran kont 99% dimunn ki travay, pa sa 1% patron. Ena enn globalizasyon lalit de klas. Alor, na pena enn solisyon nasyonal. Bizin enn mobilizasyon onivo lemond. Kriz la montre limit bann lalit ki zis onivo nasyonal. Dan LALIT, nu demand, nu program, nu politik mem, pe gayn terin. Depi nu nesans nu finn pronn politik lalit de klas. E sityasyon zordi demontre ki nu ena rezon pu persiste ar sa politik la. De plizanpli, bann demand lor lekel nu finn milite pe fer progre. Lor lang maternel dan lekol, lor dekriminalizasyon lavortman LALIT ena enn program pu fam, enn program pu dekriminalizasyon lavortman lor Chagos, sa politik koz-koze Guvernman apre Guvernman pa finn marse. Finalman lezot pe dir met enn ka ICJ (International Court of Justice) kuma depi lontan nu dan 36 LALIT pe dir. Sirtu lor plan ekonomik, nu program pe revinn santral. Depi 7 an, nu ena enn program pu agrikiltir, servi later pu prodir manze, devlop agroindistri ek lapes, devlop lenerzi renuvlab. Zordi buku pe rekonet ki nu pu bizin re-get lekonomi, pa res amare ar Lerop pu exportasyon. Me, etan done ki enn program pa sifi par limem. Bizin enn stratezi politik pu li vinn vre. Pu sa rezon la nu pe fer sa Seminar Politik la lor kestyon stratezi. Li anfet pu enn swivi nu 2 dernye Konferans. Eta de Lye lane dernye ti montre fayit stratezi MMM, PT, PMSD, MSM. Zot stratezi pa finn amenn enn solisyon pu problem ki travayer, fam, planter e zenn pe fer fas. Zot pena okenn stratezi pu kree buku anplwa. Zot pena okenn stratezi pu diminye depandans lor Lerop. Pena okenn progre ladan. Stratezi kont kominalism pa finn marse, nonpli. Nu pe temwayn enn rol grandisan grup kominalorelizye. Sa bann parti politik la, zot stratezi anti-inperyalis finn turnan ron. Moris ankor su lokipasyon militer. Tuzur kolonize, anterm enn parti teritwar pei. Chagosyen pa finn gayn drwa retur ek reparasyon. Baz nu stratezi li enn politik de klas, enn politik internasyonalist. Sel politik ki kapav amenn enn chalennj a sa sistem ekonomik ki pe amenn larwinn, ki pe amenn plis inegalite. Nu politik li sel program zordi ki pe viz enn sosyete pli lib, pli egaliter, Alain Ah-Vee finn konklir. Lerla Rada Kistnasamy finn donn detay lor Seminar Politik Stratezik la. Dimans le 1 Ziyet ek Samdi 14 Ziyet nu pu fer nu Seminar, li finn dir. Li pu swiv nu Konferans Uver (le 1 ek 2 Novam lane dernyer), apel Eta de Lye,

37 ki ti get trazektwar parti politik tradisyonel. Sirtu MMM ek PT, ki ti bann parti ki ti pran nesans dan klas travayer, e ki ti ena misyon reprezant travayer, me ki finn devye, ariv reprezant enndan-lot klas posedan, klas kapitalist. Pli boner sa lane la, zur Lindepandans, nu ti get sa konsep Nu tu Morisyen, eski sa vedir nu kont kominalist? E kan nu dir nu nasyonalist, eski sa vedir nu reyelman anti-inperyalist? Ena buku muvman apolitik avek slogan: Nu tu Morisyen. Eski li vreman dan lintere tu dimunn dan pei, tu dimunn ki travay pu viv? Seki nu ti diskite. Zur 1 Me, Fet Travay, nu ti ena enn latelye argiman ki kestyon ek respons lor sa mem kestyon la. Seminar Dimans ki nu pu fer le 1 Ziyet ek Samdi 14 Ziyet, li pu kontiyn sa refleksyon la. Tem presi la, li Lalit ant bann klas ek Internasyonalism. Nu pa pe get lalit de klas kuma enn teori, kiksoz abstre. Nu pe get li lor sayt, dan lavi tulezur, manyer dimunn organize ek fer revandikasyon. Nu pe examinn li kuma enn fenomenn dan lavi tulezur. Pa enn konsep ki nu pe demistifye, me enn realite ki nu pe ariv truve. Li inportan pu LALIT, parski li baz stratezi LALIT. Lalit de klas ki PT ek MMM finn abondone, nu dan LALIT, nu inkarn sa zordi. Nu pe evre pu klas travayer vinn an avangard dan sa lalit kont klas dominan-posedan-dirizan. Nu inkarn sa laliyn lalit de klas, kote politik. Nu Seminar li pu anfet kumanse, le 1 Ziyet, avek sa kontextyalizasyon la. Introdiksyon la pu lor diferan zar lalit ant bann klas manyer LALIT finn truv li e tuzur truv li. Kisna Kistnasamy pu fer sa. Lerla nu pu get konfli dan sayt, konfli ki byen suvan nu pa neseserman rekonet form parti lalit de klas. Parfwa, nu get li zis kuma klas travayer ki amenn lalit kont patron. Me patron, li osi, li dan sa lalit de klas la dan so lintere. Li lite kont klas travayer. E li dan premye sesyon ki kamarad Lindsey Collen pu fer enn introdiksyon. Lot sesyon sa zur la, Ram Seegobin pu get konsep lalit de klas ek konsyans de klas dan politik reyel LALIT. Li pu get diiferan form, diferan nivo konsyans dimunn dan diferan lepok. Ena fwa ena konsyans de klas byen avanse, ena fwa zafer vinn afebli li. Apre sak papye, pu natirelman ena buku letan pu deba plenyer. Lerla, Samdi 14 Ziyet, pu ena enn sesyon lor politik de klas ki pa politik elektoral, pa politik sosyete sivil. E nu pu gete kimanyer nu finn deza met an pratik, e pe tuzur met anpratik, kuma enn fil kondikter, lalit de klas tulezur. Lintere dimunn oprime ki prime pu LALIT. Kamarad Rajni ek momem pu anim sa sesyon la. Dezyem sesyon lor internasyonalism, kot ena kriz global sistem kapitalist, linportans internasyonalism pu fer fas. Anmemtan nu pu ansam get travay ki nu finn fer, pe fer, e anmemtan analiz li. Aksyon ek refleksyon ansam ki neseser. Kestyon depi Lapres Q: Kisannla anfet invite? Rada Kistnasamy: Manb sinpatizan LALIT, seki ti dan lezot Seminar, e piblik kapav kontakte nu pu solisit enn invitasyon. Q: Ki finn motiv zot swazir sa 2 tem la? Ram Seegobin: Dan Moris isi, dan lane , parmi lamas dimunn ti ena enn konsyans politik, enn konsyans de klas, ki ti byen ot. E sa li ti neseser pu ki tu travayer, mo pe koz dimunn anplwaye, amenn enn lalit kont explwatasyon. Dan lane 70, nu finn ena enn priz konsyans parmi buku dimunn lor sa nesesite la. Me, evennman politik, sosyal, ekonomik dan dernye 20 an, finn kumans introdir enn espes flu dan lespri buku dimunn lor ki nesesite ki ena divan nu zordi. Enn flu ki anparti ena pu fer a enn sel lepep enn sel nasyon, morisyanism ki finn fer dimunn krwar nu dan Moris nu tu dan mem bato. Me, dan bato, ena dimunn ki ena 37 kabinn klimatize, nu bliye, tandi ki ena dimunn pe viv dan lakal, ubyen lor pon, dan lapli-soley. Kifer nu finn swazir pu get sa diferan klas dan samem bato la? Akoz nu truv enn nesesite pu lamas dimunn reapropriye sa konsep lalit de klas. Lamas dimunn ena pu realize ki ena explwatasyon, e kan kriz pe vini, li vinn kler. Kan ena kriz, sak klas sosyal reazir diferaman. Klas travayer, nu ule ki li reazir kuma enn klas. Li pa ede kan dimunn al rod bann ti-lavantaz, nerport ki mwayen pu individyelman fer fas a kriz. Me, si dimunn reazir antan ki klas explwate, pu fer fas a kriz la, la, ena lespwar. Ena enn nesesite pu remet sa lor azanda. Internasyonalism, evidaman li esansyel avek globalizasyon, ek neo-liberalism partu, ek kriz fane partu. Klas travayer Moris tusel pa pu ariv tro lwen, li tusel. Bizin enn luvertir kolaborasyon avek travayer dan Lerop, USA, Lenn, Sid Afrik, Lostrali. Partu ena sindika ek muvman politik ki pronn sa mem lide ki nu. E nu pe devlop enn kordinasyon politik, enn internasyonalism. Klas travayer dan so lalit kont explwatasyon pu truv li deplizanpli neseser fer so lalit vinn internasyonal, pa zis nasyonal. Q: Kriz Ero: Eski nu dan Moris pa pe deza kapav fer fas ase byen? Repons Ram Seegobin: Enn-de bann rezon se Moris pa finn prepare avan kriz Zonn Ero. Depi 2005, nu dan LALIT, nu finn predir sa kriz ekonomik. Anfet depi 2003, nu ti tir enn liv lor la. Nu finn mem sumet enn gro dosye ar Minister Finans ek Minister Agrikiltir lor nesesite re-oryant lekonomi Moris. Dan Moris, dimunn dan Guvernman dir Sa bann fakter extern sa, nu pena okenn kontrol. Me, kan ena fakter extern lor lekel pena kontrol, me bizin reflesi isi, eski nu pe fer ase pu fer li vinn fakter intern. An zeneral dan Moris bann Guvernman siksesiv ena tandans dir, Nu ena disik, textil, turism, BPO enpe. Tu sa bann sekter la

38 byen depandan. Malsans. Pa finn ena okenn vre volonte politik pu gete sipa kapav re-oryant lekonomi, pu ki li nepli osi depandan lor fakter extern. Pena okenn veritab susi pu sekirite alimanter, pu ki ena mwens depandans lor marse Erop, e sirtu pa zis bat lestoma lor milyon kilomet kare lamer, e lerla zis donn permi bato Franse, Koryen explwat sa. Enn permi lapes, sipa tan mil rupi par banane, se tu. Me, volonte pu devlop enn vre lindistri lapes, pena, onivo sa teritwar marinn imans. Kriz extern, wi pena kontrol, me nu ena kontrol lor ki nu desid pu prodir, pu ki marse nu prodir, nu ena kontrol. Guvernman siksesif prizonye lobi ek presyon depi klas ekonomik dirizant, pu mintenir mem form lekonomi. Me zordi kestyon pe kumans poze. Buku komantater pe alafin komans poz kestyon. Ena gran efervesans otur kilitir diri. Otur itilizasyon friyapin. Nu ti pe koze 7 an desela. Zot inn perdi 7 an. Plito tar ki zame. Q: Chagos? Eski bann evennman resan port lespwar? Repons Ram Seegobin: Paret Navin Ramgoolam ek David Cameron finn koz-koze. Se tu. Premyeman li ti enn dyalog ki pa ti lor azanda. Premye Minis ti al Lond prinsipalman pu gayn lokazyon tir foto ek Larenn. Ti bizin siyn Trete lor Pirat. Grand Bretayn ti byen anvi Moris siyne, parski kan Lamarinn Rwayal aret 12 pirat Somali, li pa kone ki pu fer ar zot. Zot pa finn fer naryen kont lalwa Grand Bretayn. Lerla, Angle pu vinn debark sa 12 pirat la dan larad Port Louis. Sa lakor la ki Cameron ti anvi Navin Ramgoolam siyne enn fwa. Ramgoolam finn fer santaz. Mo pu siyn Lakor, me fode nu zwenn dan 10 Downing Street. Kan koz lor Chagos, ki Navin Ramgoolam dir isi kan li returne. Pu ena diskisyon onivo Minsteryel. Ki manyer sa diferan depi dernye 30 an? Me, ena enn diferans dan stratezi Guvernman ek bann grup Chagosyen. Zot pe sey profit sa SEMINAR POLITIK STRATEZI PROGRAM Dimans 1 ZIYET 9:30 am a 2:30 pm Samdi 14 ZIYET 2:00 pm a 6:00 pm Horl Mama Bul Later, GRNW, Port Louis Ki nu pe koze kan nu koz lalit de klas? Kimanyer li baz stratezi LALIT? Ki diferans depi enn politik morisyanist? Ki nu pe koze kan nu koz politik de klas? Ki ar politik elektoral? Ki diferans ar sosyete sivil? Ki nu pe koze kan nu koz politik internasyonalist? Ki diferans depi politik nasyonalist? DIMANS 1 Ziyet 9:30 Dite, kafe. Sesyon I Prezide par Kisna 10:00 12:00 Introdiksyon lor swivi depi LALIT so Eta de Lye Parti Politik ek so Konferans kont Nasyonalism ek Morisyanism. Diferan nivo, diferan zar lalit de klas, lalit ant bann klas, manyer ki LALIT finn truv li, e tuzur truv li: Lindsey Sesyon 2 Prezide Anne-Marie ek Alain :30 Manze (Amenn u manze; si bliye, pu ena dipin ton.) 12:30 2:30 Konsep LALIT de Klas, konsyans de klas; dan kad politik reyel LALIT: Ram Sesyon 3 2:00-3:45pm lepok renuvle bay, pu anbaras UK ek USA akoz ena tro buku kontestasyon, zot pe dir li pu pli stab si transfer suvrennte ar Moris, ek Moris li, li pu garanti bay USA. Si nu finn donn bay Jin Fei ek Patel pu 99 an, eski pu ofer bay 99an pu Diego? Nu pa dakor ditu ek sa kalite stratezi. Ditu. Nu dir bizin met presyon lor baz lamem. Pu reklam ferm baz. Baz la so prezans mem amenn tu lezot problem. Q: Ki u ule dir? Ram: Problem suvrennte, ek deportasyon Chagosyen, li la akoz bann la ti ule met enn baz. Li sinp. Alor, li bet pu dir nu ule suvrennte, ubyen drwa de retur sanki nu remet ankestyon rezon pu lekel ena sa problem la. Si u aksepte lozik 38 SAMDI 14 Ziyet Prezide: Yannick ek Lindsey Politik de klas, ki pa politik elektoral ni sosyete sivil? Dan kad politik ki LALIT deza amene Rada ek Rajni. Sesyon 4 Prezide Ram ek Shabeela 3:45 4:15 Dite 4:15 6:00 Internasyonalism dan politik LALIT: Alain ek Kisna. baz, kuma Guvernman paret pe fer, u pe dir, Wi nu aksepte nesesite baz la. Lerla, si USA dir sekirite so baz depann lor lefet ki US okip tu Lil, pa zis Diego, abe u bizin aksepte. Si USA dir u so sekirite nesesit ki pena popilasyon Chagosyen laba, abe u fini dir ki u aksepte lozik so baz. Alor, pu LALIT, sa 3 eleman, baz, suvrennte ek drwa retur bizin ansam dan enn sel lyen dinamik, dan enn sel stratezi. Prezan pu LALIT: Ram Seegobin, Rajni Lallah, Rada Kistnasamy, Roland Boussac, Alain Ah-Vee, Lindsey Collen. Prezan pu lapres: Radio One, MBC, Le Matinale, Le Mauricien.

39 SERTEN DEPITE RELIZYE MANK RESPE PU ZOT ADVERSER KUMA PU ZOT PROP ALYE Deba lor lavortman finn devwal plizyer diferan form intolerans relizye ek linnyorans ase trakasan. Mem dan Parlman. E kan zurnalis fer referans a sa intolerans la, lerla depite MMM fer protestasyon, exziz ki DPP fer purswit. Dabor ena depite relizye ki finn persiste dir ki, dapre zot, Lavi imen kumanse avek konsepsyon. Sa li malgre ki lezot depite, mem dan zot prop parti, me ki swiv enn lot relizyon, krwar ki, Lavi imen li kumanse a 120 zur. Sakenn pa rekonet lexistans lot pwen de-vi la. Mem kan li pwen de-vi zot prop alye. Zot pretann lot kuran pa existe. E sa, malgre ki zot tulde alye dan zot lager kont sa Bil la. Tulde osi dir, e lor la zot tom dakor, ki lezot depite ki, zot osi, dan mem parti ki zot, ki krwar ki lavi imen kumanse ar nesans, zot kareman enn bann dimunn ki mank respe pu lavi. Bann dimunn relizye paret pena okenn sansibilite pu krwayans lezot dimunn relizye, ubyen pu dimunn ki pa relizye. Zot pa mem remark zot prop intolerans. Zot pa remarke ki zot pe bles lezot dimunn. Depite Kavi Ramano ti fer referans a lefet ki li, personelman, ti anfet blese. Dezyem lexanp, enn depite MMM finn mem anonse dan so diskur ki tu depite dir So help me God! kan zot pret serman. Ala seki 3yem Sedil Konstitisyon dir depite bizin zire: I,., do swear (or solemnly affirm) that I will be faithful and bear true allegiance to Mauritius according to law. (So help me God). Remarke ki kapav dir solemnly affirm, ek braket la montre ki kapav pa dir So help me God! Buku depite natirelman swazir pu napa dir So help me God akoz zot pa enn mono-teist. Li pa pu sone pu dir, So help me Gods! Ena depite napa dir So help me God pu lezot rezon, par exanp, parski zot Buddist ubyen ate, setadir zot pa krwar dan lide god - ni enn sel bondye ni plizyer bondye. Liberte konsyans vedir nu rekonet lezot krwayans ek nu ena respe pu konsyans lezot dimunn. Ena depite pena sa minimem respe la, e zot lespri telman bloke ki zot innyoran lor bann pratik kuran, kuma kimanyer pret serman. Mem dan Lakur, malgre bann lartik de pres ki fer krwar lekontrer u finn gayn drwa e u tuzur gayn drwa pret serman lor baz u relizyon ubyen solemnly affirm. Dayer, li arive tulezur dan diferan Lakur ki dimunn solemnly affirm. 39 Kote intolerans, se kan depite Travayist Stephanie Anquetil ti pe pran laparol ki finn ena enn lot zar mank di respe. So bann adverser dan MMM, enn bann depite kont dekriminalizasyon parsyel lavortman, finn kumans rikane. Telman zot ti pe montre mank respe, ki depite MMM Steve Obeegadoo, ki ti pe asize akote zot, ti zap ar zot, e kan zot finn persiste, finn re-zap ar zot. Anzeneral, deba lor lavortman finn expoz enn-de depite kuma ase intoleran, ek lezot kuma ase innyoran. Enn lexanp argiman plito innyoran, se depite ki finn pretann ki fam pa ti devet gayn drwa fer lavortman pa zis akoz li pe tir lavi ki fini kumanse depi konsepsyon, me osi akoz so sans fer aksidan larut pu ogmante. E pli grav, depite la dir si enn fam vyole, sanse so ovilasyon pu bloke, li rar sanse ki li pu tom ansent.

40 QUEBEC, KANADA PLI LONG LAGREV ETIDYAN DAN LISTWAR Depi Fevriye etidyan segonder ek liniversite dan Quebec angrev pu proteste kont desizyon guvernman pu ogmant fre inskripsyon liniversite par 75% pu fer li vinn 4,000 Dolar par an. Sa desizyon la pe afekte sirtu etidyan depi fami travayer me osi seki dan klas mwayenn ki zot osi zot puvwar dasa finn diminye buku avek kriz ekonomik. Zame dan listwar Quebec pa finn ena enn tel muvman degrev parmi etidyan. Le 22 Mars 300,000 etidyan ti lor lari Montreal, buku ladan ti lor enn lagrev enn zur. Depi sa ant 190,000 a 200,000 etidyan finn kontiyne fer lagrev. Minis Ledikasyon finn mem bizin demisyone. Pandan 2 mwa guvernman Quebec ti refiz negosye ar etidyan me lanpler lagrev ek tenasite bann lorganizasyon etidyan finn fors guvernman uver negosyasyon ar bann reprezantan etidyan. Alavangard sa muvman la ena sirtu CLASSE (Coalition Large de l Association pour une Solidarite Syndicale Etudiante), enn regrupman etidyan byin militan avek buku lexperyans lalit. Ena osi 2 lezot linyon etidyan byin aktif, FECQ (Federation Etudiante Collegiale du Quebec) ek FEUQ (Federation Etudiante Universitaire du Quebec), ki dan lepase ti plito bann linyon konservater me ki finn radikalize: zot ti mem refiz sumet divan lexizans guvernman pu vinn lor latab negosyasyon san prezans CLASSE. CLASSE ti ne depi ASSE (Association pour une Solidarite Syndicale Etudiante) ki dan bann lane 2000 ti alatet muvman etidyan Quebec. Zot ti devlop enn lapros pli militan e demokratik dan linyon etidyan, enn lapros ki ti marse dan lagrev etidyan an Zot fonksyonn atraver bann gran lasanble zeneral tu mamb kot etidyan kapav diskit lor tu desizyon konsernan prosesis revandikasyon e kot debat e pas mosyon pu etablir direksyon ki zot linyon bizin pran e kot zot osi pran vot pu lagrev. Guvernman finn servi represyon masif kont etidyan, finn ena par milye arestasyon, vyolans lapolis kont manifestan, inzonksyon Lakur kont lorganizasyon etidyan. Guvernman finn mem pas enn lalwa represif (Special Law 78) ki atak drwa manifeste, 40 ek liberte dexpresyon. Sa lalwa spesyal la inpoz bann limit lor manifestasyon ek donn lapolis plis puvwar intervenir. Anfet sa nuvo lalwa finn ena lefe kontrer lor muvman etidyan e finn antrenn intansifikasyon lagrev ek elarzisman sutyin a lagrev. CLASSE pe defye sa lalwa la dan lakur ek dan lari. Aster revandikasyon muvman etidyan pe elarzi kont guvernman so plan losterite, kont so tantativ pu privatiz sertin servis ki aksesib kuma ledikasyon ek osi kont trepresyon Leta. Fas a intranzizans guvernman CLASSE finn kumans lyez ar lezot sekter pu elarzi sutyin pu zot revandikasyon. Zot finn kumans met ankestyon politik neo-liberal guvernman ki pe atak aki sosyal avek privatizasyon ledikasyon. Etidyan dan lezot pei lemond finn kumans organiz manifestasyon sutyin a lagrev etidyan Quebec. Apre lagrev etidyan dan Langleter an 2010 ek dan Sili an 2011 kont privatizasyon ledikasyon e kont represyon Leta protestasyon lazenes pe kumans pran enn lanpler internasyonal. Alain Ah-Vee -